Халықаралық стандарттармен бейнеленген мақсаттар мыналар

Акционерлермен клиенттердің қызығушылығын қамтамасыздандыру. Банк үнемі өз уақытында дайын боуды қолдайды және Қазақстан Республикасының Халық банкінің пруденциалды нормативтерімен қалыптасқан өзінің балансының құрылымын жүйелеу жолымен өзіне қабылдаған міндеттерін толық орындауын қолдайды. Банк міндетті түрде Халық банкіде қалыптасқан резервтік талаптың ең кіші көлемін бақылай отырып, банктік жүйедегі кредиттік ресурстарды жүйелейтін фонд жасайды.

Қазақстан Республикасы заңдарымен қаралмаған жағдайда келісімі негізінде жүзеге асырылады. Банктегі юристік және физикалық тұлғаның ақшалай қаражатына және басқа мүлкіне, арест сот шешімі негізінде және ұйымдардың қойылуымен салынуы мүмкін.

Барлық шығындық операциялар корреспонденттерді қоспағанда кедендік және салықтық орындардың шешімімен тоқталуы мүмкін, ал жазалау тек Қазақстан Республикасының заңдарында қаралған негіз бойынша ғана болуы мүмкін. Банктегі юристік және физикалық тұлғалардың ақшалай қаражаттары мен басқа да мүліктерінің шығарылуы мүмкін.

Банк өзінің клиенттері мен корреспонедеттерінің депозиттерін және конфискациясы сот шешімінің заңды күшіне енуі негізінде ғана операция бойынша құпияларына, сондай-ақ сейфтік жәшіктегі, шкафтағы және банк мекемелерінде сақталатын мүліктің құпиялары-на кепілдік береді.

Банкке есепшот номері және нақтылық туралы анықтамалар аманат иесінің есеп-шоты банк басқармасының төрағасы немесе кредит алуға дәлелдейтін құжаты көрсетілген жағдайда ғана, оның орынбасары қол қойған жазбаша мұқтажы негізінде қарыз алушы гарантпен кепілге алушыға беріледі.

Юристік тұлғаның есеп-шотындағы ақшалай қаражаттың қозғалысы мен қалдықтары туралы анықтамалар мыналарға беріледі:

- оның өндіріс жұмысындағы алдын-ала тергеу мен анықтау орындарына;

- сот анықтамасы негізінде олардың өндіріс жұмысындағы сот-тарға;

- тексеруші тұлғаның салық салуымен байланысты сұрақтармен айналысатын салық орындарына;

- сыртқы экономикалық қызмет атқаратын кеден орындарына.

Физткалық тұлға есеп-шотындағы ақшалай қаражаттың қозғалысы мен қалдықтары туралы анықтамалар, сондай-ақ сейфтік жәшік, шкаф және банк мекемелерінде сақталатын оның мүліктерінің бағасы мен характері туралы мәліметтер мыналарға беріледі:

- нотариуспен расталған сенімхат негізінде физикалық тұлға өкілдеріне;

- егер физикалық тұлғаның есеп-шотындағы немесе банкте сақтауда тұратын ақшалай қаражаттарына немесе басқада мүлік-теріне арест салынса немесе мүлікке конфискация шығарылған жағдайда оның өндірісіндегі қылмыстық ісіндегі алдын-ала тергеу мен анықтау орындарына;

- егер физикалық тұлғаның банкте сақталатын ақшалай қаражат және басқа мүлкіне арест салынса, жаза қолданса немесе мүлікке конфисканция шығарылған жағдайда оның өндіріс жұмысының сот анықтамасы негізіндегі соттарға;

- сыртқы экономикалық қызмет атқаратын кеден орындарына; Физикалық тұлғаның есеп-шотының нақтылығы және ондағы ақшалай қаражаттың қалдықтары туралы анықтамалар, сондай-ақ сейф жәшігінде, шкафтарда және банк мекемелерінде сақталатын оның мүліктерінің бағасы мен характері, нақтылығы туралы мәлімет-тер аманат иесі дүниеден өткен жағдайда беріледі, аманат етуге көрсетілген тұлғаға;

- оның өндірісіндегі мұралдық тұлғасындағы нотариус кеңсесі мен соттарға;

• 
  оның өндірісіндегі мүліктік жұмысындағы шет елдік елшілік немесе консулдық мекемелерге.
  

Банктің кредиттік қоры мыналардың есебінде қалыптасады:

- банктің өз қаражатымен, басқа банктердің акцияларын және облигациялары бар негізгі фондтар шығарған бағаларды қоспағаанда;

- банк есебіндегі, соның ішінде депозит түрінде шығарылған қаражаттар, ұйымдар қаражатымен,

- белгілі бірмерзімге және талап еткенге дейінгі қатысты азаматтардың аманатымен.

Банктің несиелік операциялары Бақылаушы Кеңеспен бекітілген оның ішкі кредиттік саясатына жүзеге асырушы ұйымы болып, банктің кредиттік комитеті табылады.

Кредиттердің қайтарылуы тұрақсыздықпен, кепілдік және аманат тапсыру және басқа да заңдар мен келісімдермен қаралған әдістермен қамтамасыз етуі мүмкін.

Банк мыналарға құқылы:

- кредитберетін ұйымдардан олардың төлей алатын мүмкіндігін растайтын құжаттар, баланстар және есеп алуға, сондай-ақ қойылатын кредиттерді қалыптастыруға;

- банк кредиттердің қатысуымен жүзеге асатын ұйымдардың техникалық қайта жабдықталуына және реконструкцияларына, кеңейтуге, құрылыс бойынша проектілік шешімдерге эңкспертиза жүргізуді талап етуге; сондай-ақ кредиттік келісім бойынша өзінің кредиттік келісім бойынша өзінің кредиттік, міндеттерін орындамайтын қарыз алушыларға байланысты мыналарға құқылы:

* жаңа кредиттерді еркіне қоймауға,

* қарыз алушының кез-келген есеп-шотындағы ақшалай қаражаттарына шара қолдануға;

* Қазақстан Республикасының сүйене отырып төлей алу мүмкіндігі жоқ қарыз алушының банкротын мойындатуы туралы арызбен сотқа арыздануға.

Акционерлердің ортақ жиналысының төтенше компетенциясына мыналар жатады:

• 
  Банк Жарғының фонд көлемінің өзгерісі туралы,
  
• 
  Банктің Жарғылық фонд көлемінің өзгерісі туралы;
  
• 
  Қосымша акциялардың шығарылуынан бұрын шығарылған акциялардың бөлінуі мен қосылуы туралы;
  
• 
  Облигациялық заемдарды шығару тәртібі туралы;
  
• 
  Банктің Бақылауыша Кеңесіне, Банк Басқармасына, ревизиялық комиссия мүшелеріне және банк аудиторына сайлау туралы, сонымен қатар олардың толық құқығының бірден тоқтатуы туралы.
  
• 
  Банк қызметінің жылдық нәтижесінбекіту, Банк басқармасының есебі мен ревизиялық комиссияның қорытындысы, табысты тарату тәртібі мен шығындардың орнын толтыру туралы.
  
• 
  Банк регламентін қабылдау, оған өзгерістер мен толықтырулар енгізуін қабылдау туралы.
  
• 
  Банктің қайта құруы мен таратылуы туралы, тарату комиссиясын белгілеу, тарату балансын растау туралы..
  
• 
  Фондтарды жасау мен қолдану тәртібі туралы ережелерді мақұлдау.
  

Жылдық ортақ жиналыстар жыл сайын ең кем дегенде бір айдан кейін Банк балансының жылдық қорытындысын шығару үшін Басқарма тарапынан шақырылады. Ортақ жиналыстар арасы 15 айсыз өтілмейді. Жылдықтан басқұа барлық жиналыстар Банк Басқармасымен, ревизиялық комиссиямен немесе кемінде 70 акциясы бар акционерлермен шақырылады.

Ортақ жиналыстың келесі шақырылуы туралы акция иелері акционерлердің реестрде көрсетілген адресі бойынша арнайы тапсырыс хатымен хабардар етеді.

Хабар акция бойынша барлық жарнасын төлеген барлық акционерлерге, сондай-ақ банк аудиторларына жіберіледі.

Сондай-ақ жазбада жиналыстың өтетін жері, күні мен уақыты көрсетілген ортақ хабар жасалуы тиіс. Көрсетілген хабарлама Акционерлердің Ортақ Жиналысының шақырылуына кем дегенде 20 күн қалғанда жасалуы керек. Ортақ жиналыс сол күнгі шақыру қағазға енбегендердің сұрақтарын қабылдамауға құқылы.

Акционерлердің Ортақ Жиналысы онда 50 пайыздан жоғары акционерлер немесе дауыстың 60 пайызынан жоғарысына ие заңды өкілдер қатысқанда ғана толық құқылы болып табылады. Кворум жоқ болған жағдайда Банк басқармасы қатысушы акционерлердің кез-келген жағдайында шешім қабылдауға құқылы Акционерлердің ортақ Жиналысын шақыруға міндетті.

Банктің Бақылаушы Кеңесі акционерлердің ортақ жиналысымен сайланады. Банктің Бақылаушы Кеңесінің мүшелері ішінен акционерлердің ортақ жиналысы Банктің Бақылаушы Кеңесінің Төрағасы мен Төраға орынбасарын таңдап алады.

Егер Банктің Бақылаушы Кеңесінің мүшесі қызметінен босатылған жағдайда ол сайланған уақытқа дейін Акционерлердің Ортақ Жиналысының шешімімен, оның орнына Бақылаушы Кеңестің қалған мерзімдегі құқығына Акционерлердің Ортақ Жиналысы Бақылаушы Кеңеске жаңа мүше сайлайды.

Бақылаушы Кеңестің төтенше компетенциясы.

- банктің стратегиялық және тактикалық басқаруы және оның дамуы бойынша өлшемін қайта жасайды және бекітеді. (басқа банктермен корреспонденттік қатынастардың дамуы, дилингтік және басқа операциялардың, ішкі кредиттік саясаттың, операция жүргізудегі ортақ шарттар, ішкі ережелер мен банк қағидалары, міндеттемелік инструкциялардың т.б. дамуы)

- филиалдарды, банк өкілдіктерін ашу туралы сұрақтарды шешеді және олардың ережелерін бекітеді;

- банк басқармасы төрағасы қызметіне банк акционерлерінің ортақ жиналысына, кандидатурасын ұсынады;

- кредиттік бақылаудағы қызметке бақылау жасайды;

- ішкі банктік аудит қызметіне бақылау жасайды;

- басқарма қызметіне бақылау жасайды, ерекше жауапты шаруашылық келісімге, кепілдік бітімге, аманат тапсыруды бітіруге рұқсат береді.

Банк акционерлерінің ортақ жиналысы атқарушы орынның қызметін бақылау мақсатымен Ревизиялық Комиссия жасайды.

Ревизиялық комиссияның өзінің ықыласы бойынша немесе 60% акцияға ие акционерлердің талабы бойынша тексеру жүргізуі акционерлердің ортақ жиналысының тапсырысы бойынша іске асыралады. Ревизия нәтижесі бойынша ревизиялық комиссия акционерлердің ортақ жиналысының бақылаушы кеңестің немесе банк басқармасының кезектен тыс жиналыс өткізуі талап етуге құқылы.

Басқарма банктің атқарушы орны болып табылады, Акционерлердің ортақ жиналысы мен банктің бақылаушы кеңесінің төтенше компетенциясына кіретіндерден басқа, оның қазіргі қызметінің барлық мәселесін шешеді.

Басқарма Акционерлердің ортақ жиналысы мен банктің бақылау кеңесі алдында өзіне жүктелген мәселелерді орындауға жауапкершілік алады.

Басқарма оған басқарма төрағасын, төраға орынбасарларын және басқарманың басқа мүщелерін қосқанда 5 адамнан тұрады.

Банк басқармасы:

- акционерлердің ортақ жиналысы мен банктің бақылау кеңесі қарастырған негізгі шынайы жарғыға байланысты алдын-ала жүргізілетін тәртіп бойынша барлық мәселелері қарастырады, және солардың негізінде тиісті материалдар мен ұсыныстар дайындайды;

- келісімдердің, есептің, нақтылық және банк қызметінің басқа да негізгі мәселелерін шешеді;

- банк құрылымдық бөліктері туралы ережелер мен ішкі инструкцияларын бекітеді;

- басқарма төрағасы шешімі бойынша Басқармаға қарастыруға шығарылған мәселелерді шешеді;

- акционерлердің ортақ жиналысы мен банктің бақылау кеңесінің төтенше компетенциясына кіретініне басқа, банктің қазіргі таңдағы қызметінің барлық өзге мәселелерін шешеді.

Басқарма шешімі Басқарма төрағасымен, оның орынбасарымен, сондай-ақжиналыс хатшысының қолымен қойылған хаттамалармен хатталады.

Банк Басқармасының Төрағасы.

- өзінің өкілеттігіне байланысты Банктің барлық қызметін басқарады,

- барлық ұйымдарда Банкті көрсеттеді және Банк Басқармасы Төрағасының орынбасарларына жүктеледі;

- қалыптасқан тәртіппен банк жұмысшыларын белгілейді және босатады, дисциплиндік жазалар жүктейді.

Банк қызметін тексеру.

Банк қызметіне бақылау мен тексеру Қазақстан Республикасы-ның Ұлттық Банкімен іске асады. Банк қызметінің тексерілуі қазіргі таңда жүріп жатқан заңдарға байланысты Қазақстан Республикасы-ның Ұлттық Банкімен және басқа да ұйымдармен іске асады.

Банктегі бухгалтерлік есеп қағидалары мен методологиялары, банктік, бухгалтерлік және басқа да есептілік мерзім көрсеткіштері, түрлері және тізімі, сондай-ақ олардың бұзушылығына жауапкер-шілік Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен қалыптасады.

Банк қызметінің қорытындылары кварталды және жылдық баланстарда, табыс және шығындар туралы есепте, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі облыстық басқармасына ұсынатын жылдық есепте көрінеді.

Банк табысы мен шығындары туралы есеп пен жылдық баланс ревизия жүргізілгеннен кейін Акционерлердің Ортақ Жиналысымен бекітіледі. Банктің операциялық жылы қаңтардың 1-не басталып, желтоқсанның 31-не аяқталады.

Қаржылық есеп беруді ұсыну пайдаланушылырды Халық банктің қаржылық жағдайы, қызмет нәтижесі және есепті кезеңдегі оның жағдайының өзгеруі туралы маңызды, қажетті және маңызды ақпараттармен қамтамасыз етеді.

Екінші деңгейлі банктер үшін жылдық қаржылық есеп берудің келесі нысндары белгіленген:

• 
  бухгалтерлік баланс;
  
• 
  табыс және шығыс туралы есеп;
  
• 
  ақша қозғалысы туралы есеп;
  
• 
  капиталдағы өзгеріс туралы есеп;
  
• 
  түсіндірме жазбалар.
  

Қаржылық жағдай туралы есеп беру (баланс)- ол бухгалтерлер жасайтын орталық есеп берудің бірі болып табылады.Бір жағынан активтерді, ал екінші жағынан пассивтерді бейнелейтін, белгілі бір уақыт мерзімдегі Халық банк жағдайын көрсететін оны субьектінің фотосуреті деп қаруға болады. Халық банктің бухгалтерлік балансы – қаржылық есеп берудің басты нысаны.Баланстық есеп беру Халық банктің меншікті капиталдармен міндеттемелер көзіне тең активтер ресурстарын ұстаушы ретінде көрсетеді. Сөйтіп бухгалтерлік баланс Халық банктің қаржылық жағдайын көрсетеді. Ол банктің қаржылық жағдайын анықтайды

“Қазақстан халық банкі”АҚ-ның 2005 жыл мен 2006 жыл арасындағы бухгалтерлік балансы.

мың теңге (кесте – 1)