Халық ауыз әдебиетімен таныстыру арқылы балалардың тілдік қызметін жетілдіру. Әдістемелік құрал. Құрастырушы

Ізденуші-ұйымдас-тырушы

- Ханзада, қайдан жүрсіз?

- Әлемді шарлап іздеймін,

Сиқырлы алтын шапанды.

- Балалар, ханзада сиқырлы шапанды іздеп жүр екен, біз оған көмектесеміз бе? Олай болса, ханзада сапардан келгенше, шапанды тауып көрейік. Ханзада, кездескенше!

- Хандықтарға барайын,

Шапанымды табайын. (Кетеді)

ІІ. Жаңа тақырып.

Балалар, шапан - ұлттық киімнің бір түрі. Біз оны тауып алу үшін, ұлттық киім түрлерін білуіміз керек. Олай болса, экранға қарайық және еске сақтайық. Ұлттық киімдерді біз үшке бөліп қарастырамыз: киімдер, аяқкиімдер, бас киімдер.

• 
  шапан, тон (ішік), қамзол, көйлек, шалбар;
  
• 
  саптама, мәсі;
  
• 
  сәукеле, кимешек, тақия, қалпақ, бөрік.
  

- Енді біз дайынбыз, олай болса жолға шығайық. Мына картадағы біздің жүретін жолдарымызды көріп алайық, біз таудан, көлден, орманнан, сарқырамадан өтеді екенбіз. Әр кезеңнен өткенде тиісті тапсырмаларды орындаймыз. Көзімізді жұмайық, үшке дейін санап ашайық. Балалар, біз қайда келдік (тау экраннан көрсетіледі)?

Алдымызда үлкен тау тұр, одан өту үшін тапсырманы дұрыс орындау керек. Кәне, таудың суреті бар тапсырманы алайық.

ІІІ. Үлестірме материалмен жұмыс.

Мұнда ұлттық киімнің түрлері бар екен. Біз осы киімдердің ішінен қыз бала мен ер баланың киімдерін ажыратуымыз керек (қыз бен ұл ілінген тақталар қойылады, балалар орындайды).

Тапсырманы орындадық, біз таудан өттік. Жол жүріп біраз шаршадық, демалып алайық.

ІҮ. Сергіту сәті.

Той болғанда ауылда,

Биші шықты ортаға.

Не киіпті басына?

Та-қи-я.

Не киіпті үстіне?

Көй-лек.

Ал көйлектің үстінен...

Қам-зол.

Аяғына не киген?

Мә-сі.

Мың бұралған тамаша,

Мен!!!

Балалар, қайда келдік (көл суреті экраннан шығады)? Ал, көл суреті бар тапсырманы алайық.

Дауысқа арналған жаттығуды дұрыс орындап беру керек. Егер жақсы орындасақ, көлден өте аламыз.

та-та-та-тақия;

пақ-пақ-пақ-қалпақ;

ки-ки-ки-кимешек;

ле-ле-ле-сәукеле;

сі-сі-сі-мәсі;

ол-ол-ол-қамзол;

он-он-он-тон;

пан-пан-пан-шапан.

Балалар, біз көлден өттік. Енді кешікпей тағы жолға шығайық, көзді жұмайық.

Балалар, алдымызда орман бар екен.

Кәне, орман суреті бар хатты алайық. ҮІ. Шығармашылық жұмыс: «Ою-өрнек басайық».

Балалар мұнда оюлар бар екен. Мына шапанды қараңдаршы, біз осы шапанға ою салып, сәндеп беруіміз керек және өнер тақырыбына мақал-мәтелдер айтуға тиіспіз.

• 
  Өнер алды – қызыл тіл.
  
• 
  Өнерлінің өрісі ұзақ.
  
• 
  Өнер – бұлақ,
  

Жол жүріп біраз шаршадық, ойын ойнаймыз ба?

Ойын шарты: таяқтың басына көмбеде бөрік ілінеді. Ойынға қатысатын төрт баланың да көздері таңылады. Белгі бойынша төрт ойыншы бірге бастайды, олар көмбеге жетіп, бөрікті басына киюге тырысады. Қай бірінші кигені жеңеді. Ойын бірнеше рет ойнатылады.

Ал алдымызда тағы не күтіп тұр екен. (экранда сарқырама көрсетіледі)

ҮІІІ. Буынға бөлу.

Егер біз бүгін өткен ұлттық киімдерді буынға дұрыс бөлсек, сарқырамадан да өте алады екенбіз. Әр сөзді буынға бөліп, алақан соғып санайық.

ша-пан

тон

көй-лек

сап-та-ма

мә-сі

сәу-ке-ле

қал-пақ

Балалар, біз барлық кедергілерден өттік, енді сандықта не бар екен қарайық. Сиқырлы шапан осында екен, олай болса, ханзаданы шақырайық. (Ханзада күтушісімен, уәзірімен ортаға келеді. Шапан киіледі)

Балалар сиқырлы шапанды табуға, ханзадаға көмектесу-ге ынталана-ды.

Балалар көздерін жұмады, үшке дейін санайды, экрандағы суретке назар аударады.

Тау суреті бар хатты үстелден алып береді.
Балалар суреттерді бір-бірден алып, екі плакаттағы суреттің қайсысына жататыннын табады, атын атайды, тиісті қалтаға салады.

Сергіту сәтін орындай-ды, тиісті қимылдар-ды жасап, сөздерді айтады.

Дыбыстық жаттығуды дұрыс орындап үйренеді, тілдері жаттығады.

Парақтағы шапанның суретіне оюларды басып, әсемдейді, мақал-мәтелдер айтады.
Ойынға қатысады, көңіл-күйлері көтеріледі.

Буынға бөлуге жаттығады. Буын санын дұрыс анықтап үйренеді. Тапсырманы топпен және жекелей орындайды.

Уәзір мен күтушінің ауысқан киімдерін орнына қайтарып кигізеді.

Енді ұлттық киім түрлерін тамашалайық.