Тыныс алудың маңызы және көмейдің физиологиясы

Тыныс алу- организмнің өмірлік маңызы бар қызметтерінің бірі. Ол сыртқы орта мен организм арсаындағы газ алмасуды қамтамасыз етеді. Осы қызметтің нәтижесінде организм оттегімен үнемі ұдайы қамтамасыз етіледі де, алмасу өнімдері-көмір қышқыл газынан, су буынан және т.б. арылады. Тыныс алу организмде бір мезгілде өтетін, бір-бірімен тығыз байланысқан 3 процестен тұпады. Бұл сыртқы немесе өкпе тынысы, ішкі тыныс алу және газдардың қанға өту процесі.

Сыртқы тыныс алу дегеніміз өкпе түйіншіктерінде жүзеге асатын атмосферадағы ауа мен қанның газ алмасуы болып табылады. Ішкі тыныс алу –бұл тканьдер мен қандағы газдардың алмасуы, нәтижесінде тканьдер жаңа заттарды алып, қажет еместерден арылады. Оны сондай-ақ тканьдердің тыныс алуы деп атайды.

Тыныс алу органдарымен иіс сезу, дауыс және сөз құрау қызметтері тығыз байланысты. Мәселен, мұрын қуысының кілегей қабықшасында иісті қабылдайтын иіс сезу клеткалары орналасқан. Көмейде дыбыс құралады, ал көмейдің үстіңгі жағындағы қуыста әр адамға тән әншілік пен сөйлеу дауысы жасалынады.

Мұрын арқылы тыныстау ттазалық кепілі болып табылады.

Көмей қызмет ету принципі жағынан қозғалмалы аппаратты еске түсіреді: оның қаңқасы буындармен, еттермен өзара байланысатын шеміршектерден тұрады. Оларда қан тамырлары мен нерв талшықтары болады. Бұлшық еттер шеміршектерді қозғалысқа келтіреді де таңдай еттердің тартылысын өзгертеді, соның салдарынан көмейдің қалпы мен қуысының көлемі өзгереді.

Көмейдің қызметі шеміршекті қозғалысқа келтіретін бұлшық еттер арқылы жүзеге асырылады. Бұл дауыс қуысын тарылтуды немесе кеңейтуді, сондай-ақ дауыс желбезектерін керуді немесе босаңсытуды қамтамасыз етеді.

Балалар көмейінің кілегейлі қабыршағы тітіркендіргіштер мен микроб уларына өте сезімтал, сол себепті олардың әсерінен ол тез ісінеді, сөйтіп дауыстың өзгеруіне немесе қарлығуына әкеп соғады.