Графика. Орфография. Орфоэпия

Д а у ы с д и а п а з о н ы

жүктеу 2,09 Mb.

Pdf просмотр

бет	129/152
Дата	13.09.2023
өлшемі	2,09 Mb.
	#43345
түрі	Монография

1 ... 125 126 127 128 129 130 131 132 ... 152

fce55c58e23c15bef10aa33237001bcc

Д а у ы с р е г и с т р і

Д а у ы с д и а п а з о н ы
қарапайым түсінік бойынша әуеннің
кеңдігін білдіреді. Диапазон неғұрлым кең болса және бұл қасиет сөйлеу
барысында толық сақталып тұрса, соғұрлым ауызша сөздің құлаққа естілуі
әуенді, жағымды болады. Әдетте қарапайым сөз бен әндетіп айтылған сөздің
диапазондары әр түрлі, әндетіп айтылған сөздің диапазоны кеңірек болады.
Дауыс диапазоны дұрыс жолға қойылған диктордың сөзі ән сияқты естіліп,
тыңдарманды жалықтырмайды.
Дауыс диапазонын дамытудың түрлі жаттығулары бар. Олардың
ішіндегі қарапайым түрі алдымен бір октаваға көтеріліп, сонан соң бір
октаваға төмендеп айтылатын әр түрлі буындарды әндетіп айту.
1-тапсырма.
Ауаны ішке алып, берілген буындарды бір сарынмен
әндетіп, екінші рет қайталағанда, дауысты сәл (жарты тонға)
жоғарылатып айтып шыққан дұрыс. Осылай әр бір қайталағанда жарты
тонға дауысты жоғарылата отырып, 6 рет жаттығыңыз.
МІМ, МӘМ, МҮМ, МӨМ
МІМ, МЕМ, МӘМ, МҮМ, МӨМ
МІМ, МЕМ, МӘМ, МҮМ, МӨМ, МЫМ, МҰМ, МОМ, МАМ
2-тапсырма.
Өзіңізге ұнаған 2 шумақ өлең жолдарының әрбір
тармағында дауыс диапазонын жарты тонға жоғарылатып, сонан соң
жарты тонға бәсеңдетіп айтып шығыңыз.
Жоғарыдағы
диапазонға
қатысты
тапсырмаларды
әннің
инонациясымен де, сөйлеудің интонациясымен де орындаған дұрыс.
Орындау барысында дауыс қаттылығы мен әуезді (тембр) барлық буындарда
біркелкі сақтап, сөйлеу кезіндегі дауыстың үш регистрін анықтай білу керек.

Д а у ы с р е г и с т р і
– бір дыбыстау механизмінде жасалған
диапазондағы біртекті дыбыстар қатары. Регистрдің белгілі үш түрі бар:
жоғары, төмен, аралас.
Жоғары регистрде
дауыс толқындары бастың қуыстарында
(резонаторда) тербеледі де дауыс диапазонының жоғарғы бөліктерін
құрайды.
Төмен регистрде
дауыс толқындары кеуде қуыстарында (резонаторда)
тербеледі де дауыс диапазонының төменгі бөліктерін құрайды.
Аралас регистр
орта диапазондағы дыбыстардан құралып, аралас
резонаторлы болып келеді.
Сөздің әуезділігін дауысты дыбыстар жасайды, оларды айтқанда дауыс
бірде көтеріліп, бірде бәсеңдеп, дауыссыздармен тіркескендегі айтылымында
дауыс бірде қоюланып, бірде көмескіленіп, «кілемге түскен түрдей» жалпы
сөз ағымы әуенінің суреті сызылады. Сондықтан да сөз ағымындағы
дауыссыз дыбыстарды еркін, ашық айтуға тырысу керек. Бұндайда жоғары
және төмен регистрдегі дыбыстаудан біртіндеп ауысып, дауыс ағымын үзіп
алмау құлаққа жағымды естіледі. Бұған жаттығудың қарапайым тәсілдері
төмендегі тапсырмаларда берілді.

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 125 126 127 128 129 130 131 132 ... 152