Газет 931 жылғы қыркүйектен шығады №42 (7213) 19 қазан, 2017 жыл

19 қазан.  2017 жыл.

5

www.zhaikpress.kz

ЖАЙЫҚ 

таңы

1. Кіріспе

Ақжайық  ауданы  ауылшаруашылығына  негізделген, 

соңғы  уақытта  мал  шаруашылығы  қарқынды  дамып  келе 

жатқан  аймақ.  Еліміздің  азық-түлікпен  толық  қамтамасыз 

ету  міндетін  орындауда  мал  шаруашылығын  дамыту 

айрықша  орын  алатын  болса,  оның  негізі  –  табиғи  жайы-

лымдарды тиімді және ұтымды пайдалану болып табыла-

ды.

Бірақ  нарықтық  экономика  жағдайында  ауыл 

шаруашылығындағы  жер  учаскелерін  ұтымсыз  пайдала-

ну  және  қалыптасқан  мал  жаю  ережелерін,  әсіресе  ауыл 

маңына жақын жерлерде сақталмауының себебінен жайы-

лым тапшылығының ауыртпашылығын жайылым пайдала-

нушылар кешуде. Осының салдарынан тиісінше малды жаю 

мәселесі  жайылым  аумақтарының  көлеміне  күш-салмақты 

көбірек  түсіріп  отыр.  Жердің  тиімсіз  пайдаланылуы  мал 

азығының  өнімі  мен  сапасының  төмендеуімен  қатар  жер 

учаскелерінің  экологиялық-мелиоративтік  жай-күйінің  на-

шарлауына әсер етеді. 

Сондықтан жайылымдық ресурстарды ұтымды, тұрақты 

басқару және жайылымдық алқаптарды құқықтық реттеудің 

шектеулігіне байланысты, ауыл тұрғындарын жайылыммен 

қамтамасыз ету туралы сұрақтары – аса өзекті мәселе. 

Осыған  байланысты  жайылым  пайдаланушылар  мен 

жайылым меншіктерінің арасындағы құқықтық қатынастарды 

реттеуді  қарастыру  мақсатында  жеке  тиісті  өңірлерде 

жайылымды басқарған және бөлген кезде тиімді пайдалану, 

ауылдық елді мекендердің жақын орналасқан жайылымдық 

учаскелерді  анықтау,  жайылым  пайдаланушыларға  жер 

бөлу туралы ұсыныстар дайындау міндеттері тұр.

Жасақталып отырған іс-шаралар жоспары 2017 жылғы 

20 ақпандағы «Жайылымдар туралы» Заңын басшылыққа 

алып, Ақжайық ауданы әкімдігі тарапынан Қазақстан Рес-

публикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2015 жылдың 

14  сәуірдегі  №  3-3/332  «Жайылымның  жалпы  алаңына 

түсетін  жүктеменің  шекті  рұқсат  етілетін  нормасын  бекіту 

туралы»  бұйрығына  сәйкес,  жалпы  аудан  аумағындағы 

төрт түлік мал басының жайылымдық жерлермен қамтылу 

жағдайына  талдау  жүргізу  нәтижелері,  «Азаматтарға 

арналған үкімет» мемлекеттік корпарациясы» комерциялық 

емес  акционерлік  қоғамының  Батыс  Қазақстан  облысы 

бойынша  филиалы  -  Жер  кадастры  және  жылжымайтын 

мүлікті техникалық тексеру департаменті Батыс Қазақстан 

облысы  бойынша  филиалының  аудан  бойынша  жайылым 

айналымдарының,  су  тұтыну  нормасына  сәйкес  жасалған 

су көздеріне қол жеткізу және т.б. схемалары және Ақжайық 

ауданының статистика басқармасының 2017 жылғы 01 шіл-

дедегі жағдайға мал басының саны туралы мәліметтері не-

гізінде дайындалды.

2. Ауданның табиғи-климаттық және жайылым ресурс-

тарын пайдалану жағдайлары

Аудан  аумағы  үш  агроклиматтық  аймақтан  құрылған. 

Оның  солтүстік  бөлігі  құрғақшылық  және  жылы  қырлық 

аймақта,  орталық  бөлігі  қауырт  құрғақшылық  ыстық 

шөлейтті қырлық, аймақта, ал оңтүстік бөлігі ыстық құрғақ 

шөлейтті аймақта жатыр. Құрғақшылық және жылы қырлық 

аймақ барлық вегетациялық маусым бойына жылылықтың 

мол болуымен, құрғақшылығымен, жиі болатын аңызағымен, 

қардың  аздығымен,  желдің  жылдамдығымен,  топырақтағы 

ылғалдың аздығымен сипатталады.

Ақжайық  ауданының  барлық  аумағы  Каспий  маңы 

ойпатының  шеңберінде  орналасқан.  Ол  аздап  оңтүстікке 

және  Жайық  өзені  жағына  қарай  еңістеу.  Каспий  маңы 

ойпатының  бөлігі  жер  бедерінің  біркелкілігі  және 

жазықтығымен  ерекшеленеді,  кей  жерлерінде  солтүстіктен 

оңтүстікке қарай созылып жатқан өзен аңғарлары мен сай-

салалармен тілімденген. Олар көбіне бұралаң және астары 

жазық әрі кең болып келеді.

Жайық өзенінің жайылмасы күшті тілімденген. Оның ені 

аудан  аумағында  7-  10  км-ден  аспайды.  Жайық  өзенінің 

жайылмаларында  жал  -  жал  биіктіктер  мен  еңістер  кезек-

тесіп  келеді.  Жайылмада  өзеннің  салалары  мен  көлдер 

жүйесі  бар.  Жайылмалар  егістікке  жарамағанымен  жақсы 

шабындық болып табылады. 

Ауданның бұл бөлігіндегі жер бедерін мыналарға бөлуге 

болады:

1) бұйратты жазықтық;

2) Жайық өзенінің аңғары;

3) ауданның төбешікті үстірті;

4) ауданның шығыс бөлігіндегі адыр-бұдырлы құмдар.

Ауданның  топырақ  жамылғысына  тән  сипат,  оның  ке-

шенді болып келуі. Олардың қалыптасуына жердің микро-

бедері  мен  онша  қашықтықта  емес  орналасқан  топырақ 

түзуші жыныстардың өзгеру жағдайы ықпал еткен.

Қоюқызыл-қоңыр  қалыпты  топырақтар  жазықтық  бе-

дерде қалыптасқан. Олар сортаң емес, тұзданбаған.

Қоюқызыл-қоңыр  карбонатты  топырақтар  ауыр 

механикалық  құрамдағы  топырақ  түзуші  карбонатты  жы-

ныстарда  қалыптасқан.  Бұл  топырақтардың  ерекшелігі 

жоғары  карбонаттылығы  мен  қабатының  тығыздығы.  Қою 

қызыл топырақтардың арасында жазықтықтар мен өзендер 

мен  көлдердің  жарларында  үлкен  бөлектес  ортаңдар  кең 

тараған. Бұл топырақтар тұзды топырақ түзуші жыныстарда 

пайда болған. Олар тереңде жататын және 5-20 % -ға дейін-

гі  топырақ  қүрамында  ауыспалы  натрий  бар  жаңғақтүсті 

қабат болуымен ерекшеленеді. Механикалық құрамы бойын-

ша  ауыр  саздақты  топырақтар  басым.  Шамалы  бұйратты 

жерлерде  аздап  бүліншілікке  ұшыраған  қою-қызыл-қоңыр 

топырақтар  кездеседі.  Оларда  қара  шірік  қабаты  ашық 

түске ене бастаған, сол себепті шіріндісі аз болып келеді.

Ауданның  агрокпиматтық  аймаққа  бөлінуіне  сәйкес, 

оның өсімдік жамылғысы да аймақтарға бөлінеді:

1) құрғақ қырлық аймақ;

2) қауырт құрғақ ыстық шөлейтті қырлық;

3) ыстық құрғақ шөлейтті.

Құрғақ  қырлық  аймақтың  өсімдік  жамылғысы  негізінен 

ақселеу (көде) бетеге және сиректеу еркекшөп қауымдастығы 

болып табылады. Қара жусан және ақ жусан қауымдастығы 

өсімдіктерінің астында сортаңдар қалыптасқан.

Аудан аумағының гидрографиялық жүйесі әлсіз дамыған 

және біркелкі орналаспаған.

Топырағы  қыстың  аяғына  қарай  -  1,5  м  және  одан  да 

тереңірек  қатады.  Ауа  температурасының  +5 

0

С  арқылы 

жүйелі  ауысуы  орташа  сәуір  айының  басында  болады. 

Ерте  дәнді-дақылдардың  негізгі  өсіп-өну  маусымының 

гидротермиялық коэффициенті (сәуір-маусым) 0,6 - 0,8, ал 

оңтүстікте 0,4 - 0,6 га ауытқып отырады.

10

0

С-тан  жоғарғы  тиімді  ауа  температурасының 

жиынтығы солтүстігінде –2891 

0

С, орталығында – 3032 

0

С, 

оңтүстігінде  –  3307

0

С.  Ауа  температурасының  осындай 

жиынтығы дәнді дақылдардың пісіп жетілуіне әбден жетеді. 

Осындай  температурадағы  күндер  саны  солтүстікте  -  153 

күн, оңтүстікте 166 күн.

3. Жайылым ресурстарын пайдалану жағдайлары

Ауыл  шаруашылығы  алқаптарына  егiстiктер,  тыңайған 

жер,  көп  жылдық  екпелер  егiлген  жер,  шабындықтар 

мен  жайылымдар  жатады.  Оның  ішінде  жайылымның 

төмендегідей түрлері болады.

Ақжайық аудандық мәслихатының 2017 жылғы «   » маусымдағы №   шешіміне қосымша

Ақжайық ауданы бойынша жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2017-2018 жылдарға 

арналған жоспары

Табиғи шабындықтар мен жайылымдар - шөп шабуға және жануарларды жаюға жүйелi түрде пайда-

ланылатын жер учаскелерi.

Түбегейлi жақсартылған шабындықтар мен жайылымдар - шөп егу арқылы жаңадан отайған шабындық 

және жайылым учаскелерi.      

Суландырылған жайылымдар - тиiстi мал басын сапасы ойдағыдай сумен қамтамасыз ете алатын су 

көздерi (көлдер, өзендер, тоғандар, апандар, суару және суландыру каналдары, құбырлы немесе шегендi 

құдықтар) бар жайылымдар.

Бұл тұста ауданымызда жайылымдық және суармалы тың жерлер жетіп артылады. 

Кесте 1 – Ауданның барлық жерінің жер санаттары бойынша бөліну есебі

№ Жер санаты

Барлығы

1

Барлық  ауыл шаруашылығындағы пайдаланудағы жерлер

1178268

2

Елді мекеннің жерлері

870256

3

Өнеркәсіп, көлік, қорғаныс, байланыс, және басқа бағыттағы жерлер

3781

4

Орман қорының жері

74723

5

Су қорының жері

22500

6

Мемлекеттік қордағы жерлер

422077

Барлығы

2571605

Ауданның  жалпы  жер  көлемі  2571605  га  құрайды,  оның  ішінде  барлық  ауылшаруашылығы 

мақсатындағы пайдаланудағы жерлердің көлемі 1178268 га тең. Жерлердің санаты бойынша елді мекен-

дер жерлері 870256 га, орман қорының жері 74723 га, су қорының жері 22500 га, Өнеркәсіп, көлік, қорғаныс, 

байланыс, және басқа бағыттағы жерлердің көлемі 3781 га, мемлекеттік қордағы жерлердің көлемі 422077 

га. Қазіргі таңда аудан бойынша барлығы 2048077 гектар жайылым алқаптары бар. Елді мекен маңындағы 

халықтың ортақ пайдалануындағы мал жайылымы 809826 гектар. Яғни маусым кезінде ауыл округтердің 

мал  басы,  негізінен  сауын  малдар  халықтың  ортақ  пайдалануындағы  мал  жайылымдарында  бағылады 

(Кесте 1).

Батыс  Қазақстан  облысының  статистика  Департаментінің  Ақжайық  ауданы  бойынша  бөлімшесінің 

ауылшаруашылығы жануарларының (түйе, жылқы, МІҚ, уақ мал (қой)) саны жөніндегі 2017 жылғы 01 шіл-

дедегі мәліметі 3-кестеде келтірілген. Аудан бойынша түйе 196 бас, ірі қара мал 80164 бас, уақ мал 209861 

бас, жылқы 31474 басты құрап отыр. Оның ішінде Алғабас, Бударин, Жаңабұлақ және Тайпақ ауылдық 

округтерінде қой басының саны 20 мыңнан асып отыр. Базартөбе, Базаршолан, Құрайлысай, Сарытоғай 

ауылдық  округтеріндегі  мүйізді  ірі  қараның  саны  5  мың  басқа  жетпейді.  Жоғарыдағы  көрсеткіштер 

ауылшаруашылық субъектілерінің Жайық өзенінің оң жақ бетінде шоғырланғаны, ауданның онтүстігі мен 

сол  жақ  бетіндегі  жерлердің  құнарсыздығы  мен  шалғайлығы,  су  көзі  тапшылығынан  ауылшаруашылық 

алқаптарының мал азығын жинақтауға қажетті шабындық жерлерінің аздығы және мал суару орындарының 

жоқтығымен түсіндіріледі.

Қазақстан  Республикасы  Ауыл  шаруашылығы  министрлігінің  2015  жылғы  14  сәуірдегі  №3-3/332 

«Жайылымның  жалпы  алаңы  жүктемесінің,  шекті  рұқсат  етілетін  нормасын  бекіту  туралы»  бұйрығына 

сәйкес  белгіленген  норматив  бойынша  аудан  көлеміндегі  мал  басының  санына  қарай  1  бірлікке  қажет 

жайылым, қосымша қажет етілетін жайылым көлемдері есептелді. Есептеулер нәтижесінде Ақжол, Ақсуат, 

Алғабас, Бударин және Жаңабұлақ ауылдық округтерінде шаруа қожалығының мал басы санына жайы-

лым жерлерінің жеткіліксіздігі байқалып отыр. Сонымен қатар Бударин, Жамбыл, Көнеккеткен, Қабыршақты 

және Чапаев ауылдық округтерінің елді мекен жерлерінен жеке тұрғындардың мал басының көптігіне бай-

ланысты қосымша жайылым жерлерінің қажеттілігі туындап тұр.

4. Ақжайық ауданы бойынша 2017 – 2018 жылдары жайылымдарды басқару және оларды пайдалану 

жөніндегі іс-шаралар жоспары 

Іс – шаралар атауы

Кезеңдер

Қорытынды 

О р ы н д а л а т ы н 

деңгейі

Қысқа 

мер-

зімді              (1 

жылға дейін)

Ұзақ мерзімді 

(2 

жылға 

дейін)

1. 

Мәліметтер жинау, сараптау және мониторинг

1.1 

Жайылымдарға 

ғылыми 

кешенді 

зерттеулер 

жүргізу 

(геоботаникалық, 

топырақ 

құнарлылығы,  мелиоративті  жай 

– күйі, малға берілетін жүктеме)

+

Жайылымдарды 

тиімді  ұзақ  мерзімді 

пайдалануға  қызмет 

етуге негіз болады

РБ, 

ЖерҒӨО 

есебінен

1.1.1. 

Ақжайық  ауданының 

елді – мекендеріндегі жайылымдық 

жерлер көлемі – 809 826 га

+

Геоботаникалық  зерт-

теу  құны  64786080  тг 

гектарына 80-90 теңге 

есебімен

РБ, 

ЖерҒӨО 

есебінен

1.1.2.  Ақжайық  ауданының  жер 

қорындағы  жайылымдық  жерлер 

көлемі – 170 922 га 

+

Геоботаникалық  зерт-

теу  құны  13673760  тг 

гектарына 80-90 теңге 

есебімен

РБ, 

ЖерҒӨО 

есебінен

1.2 

Жер 

санаттары, 

жер 

учаскелерінің  меншік  иелері  мен 

жер  пайдаланушылардың  жерге 

құқық  бергілейтін  құжаттардың 

негізінде  әкімшілік  –  аумақтық 

бірліктер  бөлінісінде  орналасқан 

жайылым картасын құру 

+

Жайылымдарды 

басқару тірек картасы РБ, ЖерҒӨО

1.3  Елді  –  мекендер  шегінде 

жайылымның 

жалпы 

алаңы 

жүктемесінің  рұқсат  етілген  шекті 

нормаларын сақтау

+

Жайылымдарды 

тиімді пайдалану

ЖАО 

(ауылдық 

округ  әкімінің  ап-

параты)

1.4  Ауылдық  округтерде  ауыл 

шаруашылығы  жануарларының 

жайылу 

жоспары 

бойынша 

мәлімет беру

+

Жер 

пайдалану-

шылардың  жайылым-

дарды тиімді пайдала-

нуын қамтамасыз ету

Ауылдық 

округ 

әкімінің  аппарат-

тары

1.5 Ветеринариялық – санитарлық 

объектілер

+

Ветеринариялық 

– санитарлық 

объектілердің 

қамтамасыз етілуі

Ветеринариялық 

бөлім, 

ауылдық 

округ  әкімінің  ап-

параты

1.6  Жайылымдарда  мал  жаю 

үшін 

ауыл 

шаруашылығы 

жануарларының 

басын 

қалыптастыру  туралы  мәлімет 

беру

+

Ауыл  шаруашылығы 

малдарының есебі

Ауыл 

шаруашылығы 

бөлімі, 

Жер 

қатынастары 

бөлімі, 

Ветеринариялық 

бөлім, 

ауыл 

шаруашылығы  та-

уар өндірушілері

2. 

Ақпараттық және білім беру әлеуетін нығайту

2.1  Жайылым  пайдаланушылар 

арасында  жайылымдарды  тиімді 

пайдалану  бойынша  іс-шара-

ларды  өткізу  туралы  түсіндіру 

жұмыстарын жүзеге асыру

+

Жер 

пайдалану-

шылардың  жайылым-

дарды тиімді пайдала-

нуын қамтамасыз ету

Жергілікті а

тқарушы 

орган, 

Жер  қатынастары 

бөлімі

2.2  Жайылымдарды  қолдану 

мәселелері  бойынша  семинар 

–  кеңес,  жарияланымдар  мен 

бұқаралық  ақпарат  құралдары 

арқылы жергілікті халықты хабар-

дар  ету,  интернет  ресурстарында 

орналастыру

+

Халықтың  хабардар 

болу деңгейін арттыру

Жергілікті 

атқарушы  орган, 

жер  қатынастары 

бөлімі, 

ауыл 

шаруашылығы 

бөлімі

2.3  Жайылымдарды  басқару 

және 

оларды 

пайдалану 

жөніндегі  жоспарын  іске  асыру 

туралы,  ауданның  жыл  сайынғы 

есептерінің 

қорытындыларын 

бұқаралық ақпарат құралдарында 

жариялау

+

Жоспардың  іске  асы-

рылуын  қамтамасыз 

ету

Жергілікті 

атқарушы орган

3. Жайылымдардың инфрақұрылымын дамыту және технологиялық қамтамасыздандыруды жетілдіру

3.1  Жайылымдарды  түгендеуден 

өткізу

+

Жайылым 

алаңдарының 

оның ішінде табиғи 

шабындықтарды 

нақты есепке алу

3.2.  Жайылымдарды  басқару 

және оларды пайдалану жөніндегі 

жоспардың іске асырылуы туралы 

жыл сайынғы есеп

+

Жоспарды  іске  асыру 

туралы есеп

3.3  Соғылған  және  тозған  жайы-

лымдар  туралы  облыстық  жер-

гілікті  атқарушы  органына  хабар-

лау

+

Жайылымдардың 

сапалық 

сипатта-

маларын 

жақсарту 

мақсатында  әрі  – 

қарай іс-әрекет жасау

Приложение к решению

№___ Акжаикского районного маслихата

от «__» июня 2017 года

План по управлению и пользованию 

пастбищами Акжаикского района

на 2017-2018 годы

1. Введение

Акжаикский район в экономическом плане нацеленный на сель-

ское хозяйство регион с динамично развивающимся в последнее 

время животноводством. Если особое место в полном продоволь-

ственном обеспечении страны уделяется животноводству, то его 

основой можно назвать эффективное и рациональное использова-

ние естественных пастбищ.

Но  в  рыночно-экономических  условиях  нерациональное  ис-

пользование  земельных  участков  в  сельском  хозяйстве  и  сло-

жившихся  правилах  выпаса  скота,  особенно  из-за  несохранения 

пастбищных угодий при населенных пунктах бремя нехватки паст-

бищами ощущают население. По этим причинам проблема выпаса 

скота оказывает большую нагрузку на площадь пастбищных тер-

риторий.  В  некоторых  регионах  района  дефицит  пастбищ  особо 

сказывается на выпасе скота. Нерациональное использование зе-

мель вызывает на равне с уменьшением урожайности и качества 

кормов, также пагубное влияние на экологическо-мелиоративное 

состояние почвенного покрова. 

В  связи  с  чем  вопросы  рационального  использования  паст-

бищными ресурсами, стабильное управление и правовое регули-

рование пастбищных угодий являются приоритетными в обеспе-

чении пастбищными территориями сельского населения.

В  целях  урегулирования  правоотношений  между  землеполь-

зователями и собственниками пастбищ, перед нами стоят задачи 

рассмотрения вопросов и предложений рационального использо-

вания, определения пастбищных участков находящихся на грани-

це с землями населенных пунктов, управления и распределения 

пастбищ.

Настоящий  план  мероприятий  разработан  акиматом  Акжа-

икского  района    руководствуясь  Законом  Республики  Казахстан 

«О  пастбищах»  от  20  февраля  2017  года  и  в  соответствии  с 

приказом  Министра  сельского  хозяйства  Республики  Казахстан 

от  14  апреля  2015  года  №  3-3/332  “Об  утверждении  предельно 

допустимой  нормы  нагрузки  на  общую  площадь  пастбищ”,  схем 

обеспеченности доступа к водным источникам изготовленных со-

гласно нормам водопотребления пастбищеоборотами района Де-

партаментом «Земельного кадастра и технического обследования 

недвижимость»-филиал Некомерческого Акционерного общества 

«Государственная  корпорация  «Правительство  для  граждан»  по 

Западно-Казахстанской  области,  также  выводами  полученными 

на основе анализов обеспеченности пастбищами всего отгонного 

скота, данными о количестве поголовья скота по состоянию на 1 

июля 2017 года Акжаикского районного управления статистики.

2. Природно-климатические условия и состояние эксплуатации 

пастбищных ресурсов района 

Территория района делится на три агроклиматические зоны. 

Северная часть засушливая и теплая степная зона, средняя часть 

сильно выраженная засушливость, жаркая и сухостепная зона, а 

вот южная часть жаркая пустынная зона. Теплая сухостепная зона 

на весь период вегетации характеризуется теплым, и сухим кли-

матом, частыми суховеями, малым количеством снега, сильными 

ветрами и малым количеством влаги в почве.

Территория  Акжаикского  района  расположена  в  Прикаспий-

ской  низменности,  в  северной  части  по  обе  стороны  реки  Урал. 

Прикаспийская  низменность  характеризуется  единообразным 

рельефом и равнинностью , в некоторых местах с севера на юг 

тянутся  русла  рек  и  долины.  Они  в  основном  извилисты,  а  дно 

плоское и широкое.

Поймы реки Урал хорошо расчленены. Ширина не превышает 

7-10 км. В поймах встречаются холмы чередующиеся уклонами. В 

поймах встречаются рукава рек и сеть озер. Поймы рек неподхо-

дят для пашни, но хорошо используются под сенокос. 

Северная часть района в целом лежит в северной, северо-вос-

точной плоскости.

Рельеф данной части можно разделить на следующие виды :

1) холмистая плоскость;

2) долина реки Урал;

3) бугристое плато;

4)  на  восточной  части  района  пески  с  бугристой  поверхнос-

тью.

Присущий  характер  почвенного  покрова,  это  его  комплекс-

ность.  Влияние  на  их  формирование  оказал  микрорельеф  и  ус-

ловия  изменения  неглубоко  рассположенных  почвообразующих 

пород 

Темные красно-коричневые почвы образованы на плоском ре-

льефе. Это не солонцы, засоления почв нет.

Темные красно-коричневые карбонатные почвы сформирова-

ны на карбонатных почвообразующих породах с тяжелым меха-

ническим  составом.  Особенности  этих  почв  в  их  высокой  карбо-

натности, плотности слоя. В темных красно-коричневых почвах на 

обрывах рек и озер широко распространены солончаки. Эти почвы 

сформировались  в  засоленых  почвообразующих  породах.  Они 

отличаются  присутствием  пласта  орехового  цвета  содержащий 

до 5-20 % переходящего натрия встречающийся на глубине. По 

механическому  составу  преимущественно  тяжелые  суглинистые 

почвы. На слабо холмистых землях встречаются темные красно-

коричневые почвы подверженные разрушению. У них слой гумуса 

начал включатся в светлые тона, вследствии чего мало перегноя.

В соответствии с агроклиматическим разделением района, его 

растительный покров тоже делится на зоны:

1) сухостепная зона;

2) сильноопустыненная сухостепная зона;

3) умеренноопустыненная сухостепная зона;

Растительный покров сухостепной зоны в основном преобла-

дают ковыль типчак и реже группы житняка. Под белополынными 

и чернополынными сообществами распространены солонцы.

Гидрографическая система района слабо развита и располо-

жена неравномерно.

Глубина промерзания почвы к концу зимы достигает -1,5 м и 

более. Средний переход температуры воздуха рубежа +5 

0

С бы-

вает  в  начале  апреля.  Гидротермический  коэфициент  периода 

развития (апрель-июнь) ранних злаковых культур составляет 0,6-

0,8, а на юге отклонения достигают 0,4-0,6. 

Совокупность благоприятных температур воздуха выше 10

0 

С 

на севере -2891 

0

С, центральной части – 3032 

0

С, на юге – 3307

0

С. 

Такое количество температур вполне достаточно для развития и 

созревания злаковых. Количество дней с такой температурой на 

севере -153 дня, на юге-166 дней.

3. Состояние эксплуатации пастбищных ресурсов района

К  сельскохозяйственным  землям  относятся  пашни,  залежи, 

земли под многолетними травами, сенокосы и пастбища. Разли-

чают следующие виды пастбищ.

Естественные луга и пастбища – земельные участки система-

тически используемые под сенокос и выпас скота.

Кардинально улучшенные пастбища и сенокосы – участки пас-

тбищ и сенокосов с новым травостоем от посева.      

Обводненные пастбища – пастбища с источником воды (өзера, 

речки, пруды, оросительные системы или каналы, трубные и шах-

тные  колодцы))  обеспеченные  достаточным  объемом  должного 

качества воды.

В районе достаточное количество пастбищных и обводненных 

целинных земель 

8-стр.