Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

19
 
 
2 - т а р а у  
 
ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰРАМНЫҢ ПНЕВМАТИКАЛЫҚ 
ТЕЖЕУІШ ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ СЫЗБАСЫ 
 
2.1.Тежеуіш жабдықтары құралдарының сыныптамасы 
 
Тежеу құрылғысының диаграммасы мен онда қолданылатын құрал-
жабдықтар  жылжымалы  құрамның  мақсатына  байланысты  таңдалады. 
Соңғы  жылдары  локомотивтер  мен  электр  пойыздарында  құрылыс 
біртекті  тежегіш  жабдығын  қолдануға  кірісті,  бұл  пневматикалық 
тежегіштің  тежегіш  цилиндрлерді  толтыру  уақытын  азайту  және 
секцияларды  өздігінен  тартып  алу  жағдайында  автоматты  тежеу 
арқылы  жақсартуға  мүмкіндік  береді.  Локомотивтер  мен  электр 
пойыздары стандартты құралдарды пайдаланады. 
Жылжымалы құрамның тежегіш жабдығы құрамында қысылған ауа 
қысымымен  жұмыс  істейтін  пневматикалық  жабдық,  механикалық 
жабдық тежеуіш байланыстары бар. 
Пневматикалық тежеуіш жабдықтары  қолдану мақсатына қарай 
келесі топтарға бөлінеді: 
сығылған  ауаны  алуға  және  сақтауға  арналған  құралдар  – 
компрессорлар мен негізгі цистерналар; 
тежегіштерді  басқару  құралдары  –  кранмен  жұмыс  істейтін 
пойыздар,  кранның  қосымша  локомотивтік  тежегішін,  ажыратқышты, 
крандарды, тежегіш құлыпты және қысым реттегішті; 
тежеу  құралдары    –  ауа  бөлгіштары,  қосалқы  цистерналар,  авто-
режимдер,  тежегіш  цилиндрлер  және  қысымды  ажыратқыштар 
(қайталағыштар); 
ауа  құбыры  және  арматура  –  магистралдардан,  ауа  сүзгілерінен, 
ажыратқыштан,  ұштық  және  үш  жақты  крандардан,  тоқтау 
клапандарынан,  кері,  коммутациядан,  алдын-ала  қауіпсіздендірілген 
және  шығатын  клапандардан,  шаңнан  және  ылғал  бөлгіштерден  және 
жалғастырғыш жеңдерден жасалған шиналар мен шығыршықтар; 
бақылау  құралдары  –  тежегіш  желісінің  тұтастығын,  қысым 
датчигін 
және 
тежегіш 
босату 
сигналдарын 
бақылайтын 
пневмоэлектрлік  сенсор  –  қысымды  өлшеуіштер,  автоматты  тежегіш 
желдеткіштер, локомотив спидометрлері. 
Механикалық рычагті беріліске мына негізгі бөлшектер кіреді: 
триангелдер мен траверстер; 
тік және көлденең тетіктер;                            
бұрандалы және біркелкі тартулар; 
 бұрандалы және тегіс тартқыштар(аралықтары);                        
тежегіштер мен аяқ киімдер;  

 
аспа жақшалар және қауіпсіздік қапсырмалары;  
автоматты реттегіштер. 
 
2.2.Тежеуіш жабдықтардың пневматикалық сызбалары 
 
ВЛ10  екісекциялы  электровоз.  Электровоз  автоматты,  қосалқы, 
рецептивті  және  қолмен  тежегіші  бар.  Екі  бөліктегі  VL10 
электровозының  тежегіш  жүйесінің  ерекшелігі  (2.1-сурет)  –
локомотивке бір әуе таратушы құрылғысын орнату. 
 Локомотивтің  әрбір  учаскесінде  KT-6El  типті  K1  компрессоры 
және  250  литр  көлеміндегі  үш  негізгі  су  қоймасы  орнатылады. 
Компрессордың негізгі резервуарларына дейінгі қысым құбырында екі 
қауіпсіздік  клапаны  бар.  №  E-216,  клапаны  KO  cond.  №  E-155  және 
Ылғалдандыратын сепаратор MO № Е-120. PC1 қауіпсіздік клапаны 9,8 
кгс  /  см2  қысыммен  реттеледі  және  PC2  клапаны  9,5  кгс  /  см2  дейін 
реттеледі.  Негізгі  су  тоғандары  магистральды  диссоциативті  кран 
арқылы  қосылады.  6.  Негізгі  резервуарлардан  электропневматикалық 
тазартқыш  клапандар  арқылы  шығарылады.  Қыс  мезгілінде конденсат 
жылытқышы КП-100 қолданылады 
Бұдан  басқа,  ауа  желісі  бойымен  ауаның  гисторостазының  ЭПК 
күйінің  электропневматикалық  клапанына  жақындайды.  №  150  және 
тежеуіш BT жағдайларын блоктау арқылы. № 367М - пилоттық кранға. 
№ 395 және көмекші локомотив құрастыруының краны KВT шарт. № 
254. 
Тұтқырдан  жасалған  басты  PM-ден  РГД-нің  қысым  реттегішіне 
бүгіледі. № AK-11B, ол компрессордың жұмысын бақылайды және 9.0 
... 7.5 кгс / см2 шегінде негізгі танкілердегі қысымды ұстап тұру үшін 
реттеледі және электровозды басқару құрылғысын басқарады. 
Сорғыш  арқылы  диссоциативті  кран  мен  редуктор  RED3 
конвекторы  арқылы.  5,0  кгс  /  см2  қысыммен  реттелетін  №  348,  ауа 
қысымы  РД  күйіне  жеткізіледі.  №  304.  Ауаны  RED1  конверсиясы 
арқылы  редукторлар арқылы  KP-53  типті  ЭПВ  электропневматикалық 
клапанына жіберіледі. Қысым 9,0-ден 2,5 кгс / см2-ге дейін төмендейді 
№ 348. 
Қозғалтқыш  KM  операторының  пойыздың  краны  арқылы  тежеуіш 
манифольд  TM  жүктелді,  оның  ішіне  ауа  желдеткіштің  EPC 
электропневматикалық  клапанына,  KEB  cond  электрлік  блоктаушы 
клапанына  түседі.  №  КЭ-44,  ауа  таратушы  Вр  шарт.  №  483  және  SL 
спектрометрі.  ПВУ-2  түріндегі  VUP1  типті  пневматикалық  басқару 
блогы ТП-дағы қысым 2,7 ... 2,9 кгс / см2 дейін қысқарған кезде және 
ТК-дағы  қысым  кезінде  жабық  контактілерге  тең  болған  жағдайда 
электр  тепловозының  басқару  тізбектерін  ажырататын  тежегіш 
желісіне қосылады кгс / см2. 

21
 
 
 
Тежегіш  сызығы  каскадты  клапан  арқылы  жеткізіледі.  №  E-175, 
оның  алдында  5  суық  резерві  бар  диссоциативті  кран  арқылы. 
Тежегіштерді  басқарған  кезде,  BT  құлыпты  бас  машинадан  іске  қосу 
керек, ал оператордың кранның тұтқалары және қосалқы тежеуіш кран 
пойыздың  орнын  ауыстырады.  Суық  резервтің  5  крандары 
қайтарылмайтын клапандар алдында жабылуы тиіс. Жұмыс істемейтін 
бақылау  бөлмесінде  көлік  құралын  біріктіруді  өшіру  керек,  ал 
жүргізушінің  және  кілттердің  тұтқалары  VI  позициясына  орнатылуы 
керек. 
Локомотивті  қосымша  локомотивтік  тежегішінің  кранымен  тежеу 
кезінде,  ҚТТ  кран  арқылы  қоректендіргіш  желіден  ауытқу  және  ТБ 
блоктау  TЦ  тежегіш  цилиндрі  TЦ  және  құлыптау  клапанымен  TC3, 
TC4 тежегіш цилиндрлеріне және бір мезгілде РР қысым реттегішінің 
басқару  камерасына  кіреді.  ТЦ1  және  ТЦ2  тежегіш  цилиндрлерінің 
толтырылуы РЕД3 редукторы және РД қысымды ажыратқышы арқылы 
фидердің негізгі магистралынан өтеді. 
Тежеуіш  магистраліндегі  қысымды  машинист  краны  арқылы 
азайтқан  кезде  АТ  ауа  таратушы  іске  қосылады,  ол  резевуар  қорынан 
РҚ  көлемі  55  литр  тежеуіш  циоиндрін  ТЦ  7  л  сығылған  ауамен 
толтырып,  кейін  импульсты  магистраль  ИП  арқылы  қосу  клапаны 
арқылы  ауаны  №  254.  қосалқы  локомотив  тежеуішіне  ҚҚТ  жібереді. 
ҚҚТ  краны  қайталама  ретінде  электрлік  блоктаушы  клапан  арқылы 
ЭБК ТЦ3, ТЦ4, цилиндрлерін және ТЦ1 және ТЦ2 цилиндрлері арқылы 
толатын қысым камерасын толтырады. 
ҚКТ  тұтқасын  бірінші  позицияға  орнату  арқылы  локомотивтік 
тежегішті тежегіш қосылыспен босатуға болады. 
Пневматикалық  және  регенеративті  тежеудің  аралас  қолдану 
мүмкін  емес.  Қайта  қалпына  келтіретін  тежеу  кезінде,  БЭК 
электрбелгісінің  клапаны  ауа  цистерналарына  ауысады  және  оларды 
атмосферамен  байланыстырады.  Қалпына  келтіру  мүмкіндігі  бар 
болған  жағдайда,  тек  пойызың  қызмет  көрсету  тежегіші  ғана  мүмкін. 
Регенеративті  тежеу  режимінде  локомотивтің  пневматикалық  тежеуін 
қосалқы  локомотив  тежегішінің  көмегімен  кран  көмегімен  пайдалану 
рұқсат етіледі.