7.4-сурет. Шарт.№ 305-000 электр-ауабөлгіштің
сызбасы
1 – босату клапаны;
2 – тежеуіш клапаны ;
3 – диафрагма;
4 – шығару клапаны; 5 – қуаттану клапаны ;
6 – сояуыш; 7 – цоколь;
8 – ажыратып-
қосу клапаны; Ат – атмосфера; ОВ және ТВ – босату және тежеу шұралары; РК – жұмыс камерасы ; ТЦ – тежеуіш цилиндрі; ЗК – бөліп тарату
камерасы; ЗР – қосалқы сұйыққойма; МК – магистральді камера; КДР – қосымша бәсеңдету камерасы
182
Ат байланысады, ал тежеуіш клапаны 2 диаметрі 1,8 мм саңылауды
жабады, мұнысымен РК-ні қосымша сұйыққоймадан ЗР ажыратады. ЗР
зарядталуы ТМ тежеу магистралінен шарт. № 292ауабөлгіші арқылы
болады, ол босату қалыпта болады. Бір мезгілде сығылған ауа ЗР
каналдары бойынша тежеуіш клапанына 2 және қоректену клапанының
5 астына өтеді.
Т е ж е у . Машинист кранының тұтқасын VA, V және VI қалпына
қойған кезде ЭВР қос шұрасы да қуат алады, және олардың якорьлары
темір өзекшеге тартылады. Соынмен бірге босату клапаны, РК-ні
атмосферадан ажырата отырып, ОВ өстік каналын жабады, ал тежеуіш
клапаны диаметрі 1,8 мм саңылауды ашады, диафрагманың 3 үстіндегі
қуысты және РК-ны ЗК-мен бацланыстырады. Сығылған ауа ЗР-дан
РК-ға аға бастайды. Диафрагма 3 төмен майысады, және шығару
клапанымен 4 сояуыштағы 6 атмосфералық каналды жабады және
қоректендіру клапанын 5 ашады. Ауа ЗР-дан
диафрагманың астындағы
қуысқа келіп түседі және одан әрі ауыстырып-қосу клапанына
8 өтеді,
соңғысын тақалғанға дейін оңға жылжытады және ТЦ тежеуіш
цилиндріне өтеді.
Ауыстырып-қосқыш клапан, оңға жылжи отырып, ауа таратқыш
тарапынан ТЦ-ні атмосферамен ажыратады.
Диаметрі 1,8
мм калибрленген саңылау РК-да, яғни сәйкесінше, ТЦ-
да 2,5...3,5 с артынан 3,0 кгс/см
2
қысым жасауға мүмкіндік береді.
Осылайша, ТЦ толтыру қарқыны 1с. шамамен 1 кгс/см
2
құрайды. РК
қысым, яғни ТЦ-ғы , тежеуіш шұра катушкасының қозу ұзақтығына
байланысты және ТЦ көлемі мен тығыздығына байланысты емес,
себебі жұмыс камераларының көлемі және тежеуіш клапандарының
ершіктеріндегі саңылаулардың диаметрлері бірдей.
Машнист кранының VA(УЭ) қалпымен ЭПТ тежеу кезінде
машинист краны арқылы ТМ бәсеңдеуі орын алмайды, дегенмен
қосымшарезервуарлардың, босату қалыпында болған шарт. № 292
ауабөлгіші арқылы толтырылуының арқасында, ТМ-гі қысымның
мардымсыз төмендеуі байқалды (тежеу сатыларын орындауға
байланысты 0,2.0,3 кгс/см
2
артық емес). ТМ бәсеңдетпестен ЭПТ
басқару кезінде олардың жүдеулілігі жоғарылайды және тежеуге
жұмсалған ауаның шығыны төмендейді.
ТМ бәсеңдетуімен ЭПТ қызметтік тежеу кезінде шарт. № 292 ауа
таратқыштары солкүйінде босату қалпына қала береді, ЗР-ғы
қысымның төмендеуі (ЗР бөліп таратқыш камерасында) ТЦ толтыру
барысында ТМ-ға қарағанда үлкен мәнге болады (магистральды
камерада МК).
Қ а й т а ж а б у . КМ тұтқасын қайта жабу қалпына қойған кезде
босату шұрасының ОВ катушкасы кернеумен қалабереді, ал тежеу
шұрасының ТВ катушкасы қуатын жоғалтады, және тежеуіш клапан 2
диаметрі 1,8 мм калибрленген саңылауды жабады. Сонымен бірге РК
атмосферамен және ЗР-мен ажыратылған күйде қалады, және
сәйкесінше,РК-да
белгілі
бір
тұрақты
қысым
орнатылады.
183
Қоректендіру клапаны 5, диафрагманың 3 астындағы қуыстағы
қысымды жоғарылата отырып, ауаны ЗР-ден ТЦ-ға өткізуін
жалғастырады. Диафрагма астындағы қуыстағы (яғни ТЦ-ғы) және РК-
ғы қысымды теңестірген кезде, диафрагма 3 көлденең қалыпты алады,
бұл жағдайда шығару клапаны 4 жабық болады, ал қоректендіру
клапаны 5 өз серіппесінің әсерінен жабылады, ауаның ЗР-ден ТЦ-ға
ағуын тоқтатады.
ТЦ-дпн жылыстаулар болған жағдайда диафрагмадағы 3 қысымдар
тепе-теңдігі бұзылады, және соңғысы РК-дан түскен қысымның
әсерінен қоректендіру клапанын аша отырып, төмен майысады, ол
сығылған ауаны ЗР-ден ТЦ-ға өткізуін бастайды, ондағы қысымды РК-
ғы қысымға тең қалпына келтіреді. КМ тұтқасының қоректенуімен
қайта жабу қалпында болған жағдайда қосымша резервуарлар өз
кезегінде ТМ-нен келетін сығылған ауамен, шарт. № 292 ауабөлгіші
арқылы үздіксіз толтырылып отырады.
Б о с а т у . КМ тұтқасын босату немес пойыздық қалыпқа қойған
жағдайда, ОВ және ТВ катушкалары токсыздандырылған. Сонымен
бірге, РК тежеуіш клапанымен
2ЗР-мен ажыратылған, ал босату
клапаны босату шұрасындағы диаметрі 1,3 мм өстік каналды ашады.
Ауа РК-дан боасту шұраысының өстік каналы арқылы атмосфераға
шыға бастайды. Сонымен бірге, диафрагмадағы 3 қысымдардың тепе-
теңдігі бұзылады, және соңғысы ТЦ-дан сығылған ауаның әсерімен
шығару клапанын 4 аша отырып жоғары майысады. Ауа ТЦ-дан
сояуыштағы 6 өстік канал арқылы атмосфераға шығуын бастайды және
атмосфералыұ
саңылаулар в цокольда7.
Босату уақыты 3,0 бастап 0,4 кгс/см
2
дейін, босату шұрасының өстік
кналаныңы диаметрі 1,3 мм немесе 3,5...4,5 с болған кезде 2,0 мм
диматерде 8.. .10 с құрайды .
Тежеуіштің сатылап босатылуы КМ тұтқасын қайта жабудан
пойыздық қалыпқа және қайтадан қайта жабу қалпына ауыстырған
кезде мүмкін. Басқа сөзбен айтқанда, босату сатысы уақытпен
анықталады, ол уақыттың ішінде ЭВР босату шұрасының катушкасы
қуатсыз күйде болады. Босатудың минималды сатысы – ТЦ-ғы
қысымды 0,2...0,3 кгс/см
2
төмендету.
ЭПТ-ні пневматикалық тежеуішпен алмастыру. Егер ЭПТ
қызметтік тежеуінде оның бас тартуы орын алған жағдайда (мысалы,
желілік сымдар тізбегінің тұтастығының бұзылуы), электр-ауа
таратқыштар
босатуға
іске
қосылады.
Электр-пневматикалық
тежеуішті пневматикалыққа ауыстыру мақсатында, шарт. № 292 ауа
таратқыштарын іске қосу үшін машинист кранымен тежеу
магистраліндегі қысымның қосымша төмендеуі қажет, яғни
ауабөлгіштің МК қысымын ЗК-ға қарағанда үлкенірек мәнге төмендету
қажет. Сонымен бірге магистральді поршеннің тежеу қалпына келтіру
орын алады. Пневматикалық тежелу қалпына өту уақытын қысқарту
үшін, ЭПТ істен шыққан жағдайда, пойыз станцияға жақындаған кезде
электр-пневмаикалық тежеуішпен қызметтік тежелулер, тыйым
