Физика әлемі пӘндік энциклопЕдИя



жүктеу 6,54 Mb.
Pdf просмотр
бет259/265
Дата25.05.2018
өлшемі6,54 Mb.
#17438
1   ...   255   256   257   258   259   260   261   262   ...   265

л

32

ЛАВАЛЬ СОПЛОСЫ – ЛЮМИНОФОР



626

мм-ге дейін жетеді. Лазерлік сәуле көзі ретінде әдетте ионды лазерлер (көк және 

жасыл түстер шығару үшін аргонды, ал қызыл сәуле үшін – криптонды лазерлер) 

пайдаланылады. Түрлі түсті кескін шығару үшін 



үш монохроматты (қызыл, жасыл 

және көк түсті) түсті өзара бірінің үстіне бірін қабаттастыру арқылы кескінді ортақ 

бір экранға үш квантскоптың (активті бөліктерінен ортақ бір экранға) проекция-

лап түсіру арқылы жыңғыртып көрсетуге болады. Лазерлік телевизияның ерекше 

артықшылығы кескіндердегі түстердің қанықтылығы жоғары, лазерлік сәуленің 

монохроматтылығы, түстердің көрсетілу сапасын арттырады.



ЛАЗЕРЛІК  ҰШҚЫН,  жарықтық  тесу  –  заттардың  қарқынды  ионда-

луы  нәтижесінде  оптикалық  жиілікті  электрмагниттік  өрістердің  әсерінің 

нәтижесінде  плазмалық  күйге  ауысуы.  Лазерлік  ұшқын  алғаш  рет  1963 

жылы модуляцияланған сапалық (төзімділік) режимде жұмыс істейтін рубин 

кристалындағы қуатты импульстік лазерлік сәулені ауада фокустау (тоғыстау) 

кезінде байқалған. Лазерлік ұшқын кезінде линзаның фокусында ұшқын пай-

да  болады,  бұл  эффектіні  бақылаушы  күшті  дыбыспен  қосақтасқан 

жарық 

жарқыл ретінде қабылдайды.

Оптикалық  жиіліктердегі  газдардың  тесуі  (ұшқынның  шығуы)  үшін  өте  

күшті 10

6

 – 10



7

 В/см шамасындағы электр өрісі қажет, бұл лазер сәулесіндегі 

~10

9

–10



11

  Вт/см


2

  жарық  ағынына  сәйкес  келеді  (асажоғары  жиілікті-тесу  өріс 

кернеулігі ~10

4

 В/см кезінде жүзеге асады). Лазерлік ұшқынның пайда болуының 



екі тетігінің болуы мүмкін. Бұлардың біріншісінің табиғаты онша үлкен емес 

жиілікті өрістердегі газдардың тесуінен айырмашылығы жоқ. Екіншісі кванттық 

табиғаты оптикалық жиілікке тән. Электрондар атомдардан көпквантты фото- 

эффект нәтижесінде, яғни бірнеше фотонның бір мезгілде жұтылуы кезінде бө- 

лініп шығады. Бір кванттық фотоэффект көрінетін сәуле диапазон жағдайында 

мүмкін  емес,  оның  себебі  атомдардың  иондалуының  потенциалы  кванттың 

энергиясынан  бірнеше  есе  артық.  Мысалы,  рубин  лазерінің  фотондарының 

энергиясы  1,78  эВ-қа  тең,  ал  аргонның  иондалу  потенциалы  15,8  эВ-қа  тең, 

яғни  электронның  бөлініп  шығуына  9  фотон  қажет.  Әдетте  көпфотонды 

үрдістің ықтималдығы аз. Лазерлік ұшқын тек жарықтың әсерінен атомдардан 

электрондардың тікелей жұлынып шығуы есебінен ғана мүмкін болады. Бұл тек 

өте күшті жарық өрістерінде >10

7

 В/см-де ғана мүмкін. Жоғары қысым кезінде 



лазерлік ұшқын әлдеқайда әлсіз өрістерде байқалады. Лазерлік ұшқынның барлық 

тетігі күрделі әрі көптүрлі.

Лазерлік ұшқын конденсацияланған орталарда да қуатты лазерлік сәулелер 

таралған кезде байқалады және лазерлік құрылғылардағы оптикалық бөліктердің, 

материалдардың бүлінуінің (қирауының) себебі болуы да ықтимал.



л

32

ЛАВАЛЬ СОПЛОСЫ – ЛЮМИНОФОР



627

ЛАМБЕРТ (Лб) – жарықтылықтың жүйеден тыс бірлігі. Ол негізінен АҚШ-

та қолданылады. 1 Лб = 3,18·10

3

 кд/м


2

 = 0,318 стильб = 10

4

 апостильб. Неміс 



физигі, астрономы әрі математигі Иоганн 

Ламберттің (1728–1777) құрметіне 

аталған.


ЛАМБЕРТ  ЗАҢЫ  –  жарықты  шашырататын  (диффузиялық)  беттің  (ΔS) 

жарықтылығы  (L)  бүкіл  бағытта  бірдей  болатындығы  туралы  заң.  Бұл  заңды 

1760 ж. неміс ғалымы Иоганн 

Ламберт (1728 – 1777) тұжырымдаған. Бұл заңның 

анықтамасынан жарық шамаларының жарқырауы (М) және жарықтылықтың (L

арасында мынадай қарапайым қатынас шығады: М =πL; жазық беттің оның өзіне 

перпендикуляр (І

о

) бағыттағы шашыратқыш беттің θ(І



о

) бұрыш жасай орналасқан 

беттердің арасындағы жарық күші: І

ө

 = І



о

·cos θ-ға тең. Осы соңғы өрнектен әлгіндей 

беттің жарық күші бетке перпендикуляр бағытта максимал, ал θ бұрыш артқан 

сайын кемитін, бетке жанама бағытта нөлге тең болады.

Шындығында  тек  аздаған  нақты  денелердің  шашырататын  жарығы  сәл 

ғана ауытқуымен Ламберт заңына бағынады. Мұндай беттерге магний тотығы, 

күкіртқышқыл  барийлі,  гипс  жалатылған  беттер  жатады;  бұлдыр  орталар-

дан  –  ағартылған  әйнек,  кейбір  бұлттар  типі;  өздігінен  жарқырауық  сәуле 

шығарғыштардан – абсолют қара дене, ұнтақ тәрізді люминофорлар жатады.

ЛАМЕ ТҰРАҚТЫСЫ – изотропты материалдардың серпімділік қасиеттерін 

сипаттайтын шама. Француз математигі әрі инженері Габриель 



Ламенің (1795–

1870) құрметіне аталған. 



ЛАМИНАРЛЫҚ  АҒЫС  (латынша  «ламина  –  пластинка,  жазық»)  – 

сұйықтың немесе газдың ағыс бағытына параллель қабаттар секілді жылжуы 

кезіндегі  реттелген  ағысы.  Бұл  ағыс  өте 

тұтқыр  сұйықтарда  немесе  едәуір 

баяу жылдамдық кезінде, сондай-ақ сұйықтың шағын өлшемді денелерді баяу 

орағытып ағуы кезінде пайда болады. Дербес жағдайда ламинарлық ағыс жіңішке 

(капиллярлық) түтіктерде, подшипниктердің майлы қабатында, 

денелерді сұйық 

немесе газ орағытып аққан кезде дене беті маңайындағы шекаралық қабатта 

байқалады. Сұйықтың жылдамдығы артқанда ламинарлық ағыс белгілі бір кезеңде 



турбуленттік ағысқа айналады. Сол кезде бұл ағыстың барлық қасиеттері, атап 

айтқанда,  ағынның  құрылымы,  жылдамдық  профилі,  кедергі  заңдары  едәуір 

өзгеріске ұшырайды. Сұйық ағысының режимі Рейнольдс санымен () сипат-

талады. -нің шамасы, белгілі бір кризистік мәннен (

кр

) кіші (<



кр

) болса, 

онда сұйық ағысының режимі ламинарлық ағысқа, ал >

кр

 болса, онда сұйық 



ағысының режимі 

турбуленттік ағысқа жатады. 

кр

-нің мәні қарастырылып 



отырған  ағыстың  түріне  тәуелді  болады.  Дөңгелек  құбырлардағы  ағыс  үшін 

кр

≈2300. Сондықтан <2300 болғанда құбырдағы ағыс ламинарлық ағыс болып 




жүктеу 6,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   255   256   257   258   259   260   261   262   ...   265




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау