Физика бағдарламасындағы есептерді шешу кезіндегі қолданылатын әдістер Қиындығы жоғары есептерді шешу әдісі

жүктеу 242,21 Kb.

бет	2/6
Дата	15.03.2023
өлшемі	242,21 Kb.
	#41790
түрі	Бағдарламасы

1 2 3 4 5 6

Физика бағдарламасындағы күрделі есептерді шығару әдістері мен алгоритмі

Денелер комбинациялары әдісі арқылы шешу

Графиктік есептерді шешу әдісі
График бойынша берілген есепке керекті шамаларды анықтап шығаруға болатын есептерді айтады. Графиктік есептерді шығару үрдісінде графиктерді салу, графиктерден қажетті шамаларды тауып, есептеулерде қолдана білуге дағдыланады. Графиктерді салу, тұрғызу кезінде оқушылар физикалық шамалар арасындағы функциялық тәуелділікті түсінуге, ұқыптылыққа үйренеді, яғни олардың танымдық және политехникалық мәні өте зор.Оқушылардың техникалық қабілетін дамытуда, оларды теориялық білімдерін іс жүзінде қолдана білуге үйретуде, алған нәтежелері мен анықталған мәселелерін талдауда графиктік есептерді шығарту өте пайдалы. Оқушылар өздері есептеу нәтижесінде алған графиктерін қадағалай отырып, ол нені түсіндіретінін, осы жалғыз (қисық па, әлде түзу ма) сызықтың сыр–сипатында қаншама сыр жатқанын ұғатындай дәрежеге көтерілуі керек. Шынында, бір сызықтың сыры соншалықты мол екенін, оның әрбір нүктесі тұнып тұрған өзгерістер мен процестер екенін оқушылар өздері біліп, өздері сезгені құба-құп. Оның үстіне графиктің ең кем дегенде физикалық екі шама арасындағы функциялық тәуелділікті көрсететін кескін сурет екенін, есептерді де, қарастырылатын қағиданы да оңайлататынын ескеру керек. Графиктік есептерді шығаруда қарастырылатын физикалық шамалар арасындағы функциялық тәуелділікті түсіну оқушылардың оны игеру дағдыларын дамытады. Сонымен, физикалық графиктік есептер әрі дағдыны, әрі танымды дамытатын тартымды тәсіл болып шықты. Оның үстіне, мұндай есептер физикалық тұрақтылар мен коэффиценттерді де оқушылардың есінде қалдыруына едәуір көмегін тигізеді.
Денелер комбинациялары әдісі арқылы шешу
Стандартты әдістер қолданылып жеңіл шешілмейтін физикалық есептер кездеседі. Мұндай есептердің ерекше шешімдері болуы мүмкін. Ерекше есптерді классификациялау үмітсіз талпыныс болып табылатындығы айдан анық.Тек ерекше есептердің жиі стандартты, стандартты емес және ерекше шешімдерінің болатындығын байқауға болады. Бірінші жағдайда еспті шешу үшін нақты және жалпылама білімді қолдану жеткілікті, екінші жағдайда болжамдарды қоса пайдаланады, бірақ соңғы элементтің рөлі айтарлықтай емес және ақырында есеп тек болжамның, интуицияның көмегімен шешіледі. Соңғы есептерді тегінде ерекше есептер деп те атауға болады. Ерекше есептер ешқандай класқа жатпағанымен шешу әдістері бойынша оларды топтастыруға болады. Дәлелі ретінде денелердің (фигуралардың) комбинациялар әдісін дөңгелек ойығы бар цилиндрлік пішіндегі табақтың механикалық қасиеттерін зерттеуде – инерттілік өлшемдері болып табылатын массалар центрін және моментін табуда қолданайық.
Массасы және радиусы біртекті табақтан массасы радиусы дөңгелек қиылып алынсын. Ойықтың центрі мен табақтың центрі арақашықтығы - . Түрі қарапайым үш фигура жиынтығын: радиусы кіші табақты (бұл денені 1 символымен белгілейміз), радиусы үлкен табақты (3символы), және ойығы бар табақты (2 символы) қарастырамыз. Әрбір фигураның массасын және массалар центрлерінің орындарын анықтаймыз. және координаталар осьтерін еркімізше таңдап аламыз (1-сурет).

1-сурет.

Фигуралар осі бойынша симметриялы болғандықтан осіне осіне қатысты олардың статистикалық моменттерін: және табамыз. Үлкен табақтың статистикалық моменті кіші табақтың статистикалық моменті мен ойығы бар табақтың статикалық моментінің қосындысына тең болады, яғни + бұдан немесе .
Бұл жерде - 1 фигураның массасы, -3 фигураның массасы, екендігін ескерсек теңдігін аламыз. Мұнан .
Егер табақтың сызықтық өлшемдері болса, онда .
Үлкен табақтың осіне қатысты инерция моменті кіші табақтың осы оске қатысты инерция моментімен қуысы бар табақтың сәйкесті оске қатысты инерция моментінің қосындысына тең болады:
+ мұнан табатынымыз немесе

.

Егер болса, онда мұндағы ойығы бар табақтың массасы.

С нүктесі арқылы өтетін перпендикуляр оске қатысты инерция моменті мұндағы

;

;

немесе .

Сонымен жоғарыда ұсынылған идея бойынша қарапайым дұрыс пішінді фигуралар комбинациялары арқылы пішіні күрделі фигураның массалар центрі мен инерция моментін табуға болады. Сол сияқты денелердің комбинациялар әдісін пайдаланып денелер қуысындағы тартылыс, электр өрісін, электр тогы жүретін осындай денелердегі магнит өрісін есептеуге болатындығын тәжірибе көрсетті.

жүктеу 242,21 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6