Физические величины и их измерение


Өлшеу — арнайы техникалық құралдардың көмегімен тәжірибе арқылы физикалық шаманың мәнін табу процесі. Физикада өлшеудің тура және жанама тәсілдері қолданылады



жүктеу 1,81 Mb.
бет6/6
Дата04.01.2022
өлшемі1,81 Mb.
#31442
1   2   3   4   5   6

Өлшеу арнайы техникалық құралдардың көмегімен тәжірибе арқылы физикалық шаманың мәнін табу процесі. Физикада өлшеудің тура және жанама тәсілдері қолданылады. 


Физикалық шаманың мәні тікелей құралдың көрсетуімен анықталады.

Мысалы, уақытты - сағатпен немесе секундомермен, ал ұзындықты сызғышпен анықтайды.

шаманың сандық мәнін белгілі бір формула (тура өлшеу негізінде алынған шама) арқылы анықтау.

Мысалы: дененің ауданын немесе көлемін анықтау


Өлшеу дәлдігі адамның тәжірибелігіне, пайдаланатын аспабындағы бөліктердің мәніне байланысты болады. Барлық өлшеулер қаншалықты нақтылап жүгізілгенмен де, тек жуық нәтижесін береді және өлшеу қателіксіз болмайды.

  • Өлшеу дәлдігі адамның тәжірибелігіне, пайдаланатын аспабындағы бөліктердің мәніне байланысты болады. Барлық өлшеулер қаншалықты нақтылап жүгізілгенмен де, тек жуық нәтижесін береді және өлшеу қателіксіз болмайды.
  • қателікке апаратын кейбір жолдарды қарастырайық:

  • Аспаптың жаңылысы
  • Өлшеудің мұқият жүргізілмеуі (секундомерді уақытында қоспау, көру аймағының дұрыс болмауы)
  • Өлшенетін шаманың құбылмалығы (температура, кернеу тербелісі, т.б.).

Өлшеу қателіктері:

Өлшеу қателіктері

Өлшеу дәлдігі – анықталатын шаманың нақты өлшемінің өлшенген мәнінен айырмашылығы. Өлшенетін шаманың сипаттамасына сәйкес өлшеу қателігі әр түрлі тәсілдермен анықталады.

Арифметикалық орташа мәні мен өлшеген мәнінің айырымы абсолют қателік деп аталады.

 

 

Мысалы, өлшеу нәтижесінде дененің ұзындығы 25 мм, 24мм, 27 мм.



Салыстырмалы қателік абсолют қателіктің ізделінді шаманың өлшеміне қатынасына тең.

 

қателік



жүйелі

кездейсоқ


Жүйелі қателік

  • бір физикалық шаманы қайталап өлшеген кезде заңды түрде өзгеретін және тұрақты түрде қалатын өлшеу қателіктерін құрайды. Олардың өзгешелік белгісі, олар болжанған, анықталған және осының арқасында тиісті түзетуді енгізумен толығымен жойылуы мүмкін

Жүйелік қателіктердің себептері:

  • өлшеу эталонымен сәйкес келмеуі;
  • өлшеуіш құралдарды дұрыс орналастырмау; (көлбеулік, дұрыс қойылмау);
  • құралдың бастапқы мәнінің ауытқуы;

Бірдей жағдайда бірдей мұқияттылықпен жүргізілген физикалық шаманың тура сол мөлшерін қайталап өлшеулер сериясындағы кездейсоқ түрде (белгісі және мәні бойынша) өзгеретін өлшеу қателіктерін құрайды.


Кездейсоқ қателік

Тапсырма

Тапсырма


Дескрипторы:
  • Өлшеу құралдарының атауын жазады;
  • Құралдардың көрсеткішін анықтайды;
  • Физикалық шаманың мәнін оның қателігімен жазады

Қалыптастырушы бағалау

РЕФЛЕКСИЯ:

Не білемін?



Не үйрендім?

Не білгім келеді?
жүктеу 1,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау