Білім берудің және оқытудың әдістері

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Дезактивация әдісі қалай жүргізіледі?
   
2. 
   Радиациялық гигиенада қолданылуына байланысты барлық аспаптар қандай топтарға бөлінеді?
   
3. 
   Рентгенометрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
4. 
   Радиометрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
5. 
   Жеке адамдық дозиметрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
6. 
   Ішкі сәулеленуге ұшырау дозалары қалай бағаланады?
   
7. 
   Материалдар беттерінің дезактивацияланатын қабілеттілігі дегеніміз не?
   
8. 
   Қалдық белсенділік дегеніміз не?
   
9. 
   Жеке адамдарға арналған дозиметрлік аспаптарға қандай аспаптар жатады?
   
10. 
    Радиометрлік зерттеу қандай мақсатпен жүргізіледі?
    

№5

1. 
   Радиациялық гигиена саласында қолданылатын заңды құжаттарды;
   
2. 
   Радиациялық гигиена саласындағы мемлекеттік санитарлық қадағалау міндеттерін;
   
3. 
   Алдын- ала санитарлық бақылаудың негізгі міндеттерін;
   
4. 
   Ағымдық санитарлық бақылаудың негізгі міндеттерін.
   

1. 
   Радиациялық гигиена саласындағы алдын-ала және ағымдық мемлекеттік бақылау бойынша әртүрлі шаралар кешенін дайындау.
   
2. 
   Радиациялық гигиена саласындағы алдын-ала және ағымдық мемлекеттік бақылау бойынша әртүрлі құжаттарды толтыру.
   
3. 
   Радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелену көздерін қолданатын мекемелерге санитарлық тексеру жүргізуді.
   
4. 
   Радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелер көздерін қолданатын құрылыс жобаларына және мекемелер реконструкциясына сараптама жүргізуді.
   

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік бақылау ұжымдарының негізгі міндеттері қандай?
   
2. 
   Алдын-ала мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
3. 
   Ағымдық мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
4. 
   Радиациялық бақылау дегеніміз не?
   
5. 
   Критикалық топ деп қандай топты айтамыз?
   

Бұл әдісті қолдану үшін, ішінде кемі он бес допшасы бар қорапша қажет. Допшалар өсу ретімен, сандармен белгіленеді. Әр санға алдын- ала бір сұрақ даярланады. Қорапша ішінде он бес допша болса, он бес сұрақ белгіленеді. Студенттер екі топқа бөлінеді, екі топтан кезекпен келіп қорап ішінен допша алады, белгіленген санға сәйкес келген сұраққа жауап беруі керек. Егер сұраққа дұрыс жауап берсе тобына бір ұпай жеңіп алады, ал егер дұрыс жауап бере алмаса, тобынан бір ұпай алынып тастайды.

Ойынның соңында қай топта ұпай көп болса, жеңіс сол топ студенттерініңкі болып саналады, және оларға жақсы бағалар қойылады.

Бұл әдіс студенттерді ұйымшылдыққа, ұжымда жұмыс істеу қабілеттерін шыңдауға, тосыннан келген сұрақтарға тобы үшін дұрыс жауап беруге ынталандырады.

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік дегенді қалай ұғасыз?
   
2. 
   Иондағыш сәулелену дегеніміз не?
   
3. 
   Табиғи сәулелену көзі дегеніміз не?
   
4. 
   Техногендік сәулелену көзі дегеніміз не?
   
5. 
   Сәулеленуге ұшырау дегеніміз не?
   
6. 
   Радиобелсенділік дегеніміз не?
   
7. 
   Иондағыш сәулеленудің жабық көздері дегеніміз не?
   
8. 
   Иондағыш сәулеленудің жабық көздері дегеніміз не?
   
9. 
   Жабық көздер әсер ету сипаты бойынша қанша топқа бөлінеді?
   
10. 
    Санитарлық қорғаныс зонасы дегенді қалай түсінесіз?
    
11. 
    Иондаушы сәулелерді тіркейтін және анықтайтын қандай әдістер бар?
    
12. 
    Қандай нормативтер класы бар?
    
13. 
    Доза шегі дегеніміз не?
    
14. 
    Килігу деңгейі дегеніміз не?
    
15. 
    Радиациялық бақылау дегеніміз не?
    

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Мемлекеттік санитарлық қадағалаудың радиациялық гигиена саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
2. 
   Алдын ала санитарлық бақылаудың радиациялық гигиена саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
3. 
   Ағымдық санитарлық бақылаудың радиациялық гигиена саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
4. 
   Радиациялық гигиена саласындағы орталық жұмыстарының негізгі міндеттері қандай?
   
5. 
   Қоршаған ортаның радиобелсенділігіне бақылау жүргізумен қандай орталықтар айналысады?
   

№6

1. 
   Иондағыш сәулеленулердің кеңістікте таралу заңдылықтарын, олардың әртүрлі заттармен өзара әсерлесу заңдылықтарын;
   
2. 
   Радиациядан қорғану принциптерін;
   
3. 
   Гамма, рентген сәулелерінің ерекшеліктерін;
   
4. 
   Дозиметрлік бақылау жүргізу кезіндегі қойылатын жалпы талаптарды.
   

1. 
   Радиометрлік және радиохимиялық зерттеу жұмыстарын ұйымдастыра білу;
   
2. 
   Қоршаған ортаның әртүрлі беттерінің радиоактивті ластану деңгейіне баға беру;
   
3. 
   Ішкі сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтайтын әдістерді;
   
4. 
   Сыртқы сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтайтын әдістерді.
   

1. 
   Персоналдың ішкі сәулеленуге ұшырауын бағалаудың қандай әдістері бар?
   
2. 
   Ішкі сәулеленудің әсерін анықтаудың тікелей әдісін жүргізу принципі қандай?
   
3. 
   Ішкі сәулеленудің әсерін бағалаудың жанама әдісі қалай жүргізіледі?
   
4. 
   Иондаушы сәулеленудің сыртқы көздерінен персоналды қорғаудың есептеу әдістері неге негізделген?
   

Студенттер шағын үш топқа бөлінеді, әр топқа тақырыпқа сай сұрақтар бөлініп беріледі. Дайын болған топ сұрақтарға жауап береді, қалған екі кіші топ студенттердің берген жауаптарын тыңдап, талқыға салады, пікір алмастырады.

• 
  Стационарлық радиометрлік аспаптар не үшін қолданылады?
  
• 
  Жағынды әдістер не үшін қолданылады?
  
• 
  Заттардың ластануға қабілеттілігі дегеніміз не?
  

• 
  Ішкі сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтау үшін қандай әдістер қолданылады?
  
• 
  Тікелей әдісі не үшін қолданылады?
  
• 
  Заттардың радиоактивті ластанғыштығы дегеніміз не?
  

• 
  Радиометрлерге қандай аспаптар жатады?
  
• 
  Ағзадағы радионуклидтерді анықтаудың жанама әдісін жүргізу кезінде, талдаудың қай түрі қолданылады?
  
• 
  Жағындылар әдісінің көмегімен зерттеулер қалай жүргізіледі?
  

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Радиохимиялық талдау үшін биоматериалды зерттеу неден басталады?
   
2. 
   Радиохимиялық талдау қандай анықтау мақсатымен жүргізіледі?
   
3. 
   Жұмыс беттерінің, терінің, қолдың радиобелсенді заттармен ластануы қандай өлшем бірліктерімен анықталады?
   
4. 
   Сыртқы сәулеленудің әсерін дозиметрлік бақылау қай жерде, қандай мақсатпен жүргізіледі?
   
5. 
   Персоналдың ішкі сәулеленуге ұшырауын бағалаудың қандай әдістері бар?
   

№7

1. 
   Қоршаған ортаның радионуклидтермен ластану көздерін, қорғану шараларын;
   
2. 
   Қоршаған орта мен тұрғындар денсаулығы үшін ядролық қарулар сынақтарының салдарын;
   
3. 
   Ядролық қаруға сынақ жүргізетін мемлекеттерді;
   
4. 
   Радиациялық апаттарды тексерудің жалпы принциптерін;
   
5. 
   Радиациялық апаттар кезіндегі әсерлер алгоритмін.
   

1. 
   Радиациялық апаттарды қызметтік тексеру кезінде шаралар ұйымдастыру;
   
2. 
   Тұрғындар үшін радиоактивті қалдықтардың нақты қауіптілігін бағалай білу;
   
3. 
   Дезактивация әдістерін жүргізе білу;
   
4. 
   Қоршаған орта обьектілерін дезактивациялау тиімділігін бағалай білу.
   

1. 
   Радиациялық апат дегеніміз не?
   
2. 
   Ядролық апат дегеніміз не?
   
3. 
   Әртүрлі белгілері бойынша радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
4. 
   АЭС байланысты емес, олардың салдары бойынша радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
5. 
   Радиациялық бақылау дегеніміз не?
   
6. 
   Радиациялық талдау дегеніміз не?
   

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

12. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   АЭС-пен, оның салдарымен байланыссыз радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
2. 
   Радиациялық апат дегеніміз не?
   
3. 
   Радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
4. 
   Килігу деңгейі дегеніміз не?
   
5. 
   Радиациялық бақылау аймақтары дегенді қалай түсінесіз?
   
6. 
   Радиациялық қауіп қатер дегенді қалай түсінесіз?
   
7. 
   Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі дегенді қалай ұғасыз?
   

№8

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға гигиеналық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға гигиеналық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Радиациялық апат дегенді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Ядролық апат дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Дезактивация әдісі не үшін қолданылады?
   
4. 
   Дезактивация дегеніміз не?
   
5. 
   Дезактивация жасау үшін қандай көрсеткіштер қажет?
   

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Радиациялық гигиена саласында қандай қолданылатын аспаптарды білесіз?
   
2. 
   Радиациялық қауіпсіздік дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Қоршаған ортаның радионуклидтермен қандай ластану көздерін білесіздер?
   
4. 
   Атомдық апат кезінде санитарлық қорғану аймағы қанша аймаққа бөлінеді?
   

№9

1. 
   Ядролық қару сынақтары туралы;
   
2. 
   Жасанды радионуклидтерді шығаратын, өңдейтін және алатын өндіріс
   

3. 
   радионуклидтерді өндіріс технологиясында қолданатын зертханалар,
   

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға гигиеналық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Ядролық қару сынақтарын доғару туралы келісім шарттың мағынасы туралы не білесіз?
   
2. 
   Бөліну жарықшақтары дегеніміз не, олардың мағынасы қандай?.
   
3. 
   Жасанды радионуклеидтерді шығаратын, өңдейтін және алатын қандай өндіріс орындарын білесіз?
   
4. 
   Радионуклеидтерді өндіріс технологиясында қолданатын қандай зертханалар, мекемелер, өндіріс орындарын білесіз?
   

Бұл әдіс алдын-ала студент тарапынан да, оқытушы тарапынан да дайындықты талап етеді. Оқытушы қосымша кеңес сағатында пресс- конференция әдісінің сценарийімен, тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтармен таныстырады. Пресс-конференцияға қатысатындар оқытушының жұмыс столына жайғасады, сонда отырып берілген сұрақтарға жауап береді. Пресс- конференцияны жүргізуші тағайындалады. Жүргізуші конференцияға қатысушы студенттерді ұйымдастырады, берілетін сұрақтарды жүйелейді, алынған жауаптарды қорытындылайды. Оқытушы сырттан пресс- конференцияны бақылап отырып, берілген сұрақтардың, жауаптардың ішіндегі қызықты, нақты дегендерін белгілеп отырады.

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная гигиена М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая гигиена с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Гигиена : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Гигиена и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Гигиена : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық гигиена: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая гигиена. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Гигиена труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. гигиена– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Адамзат үшін маңызы зор ғаламдық жылуға әкелетін радионуклеидтердің сипаттамасы туралы не айтар едіңіз?
   
2. 
   Атом жарылысының салдары дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Уран кен орындарын өндіру барысында пайда болатын қалдықтардың гигиеналық сипаттамасы жөнінде не білесіз?
   
4. 
   Гидрометаллургия зауытының қалдықтары, олардың гигиеналық сипаттамасы туралы не білесіз?
   
5. 
   АЭС ның радиоактивті қалдықтары дегенді қалай түсінесіз, олардың гигиеналық сипаттамасы жөнінде не айтасыз?
   
6. 
   Медициналық мекемелер мен зертханалардың радиоактивті қалдықтары деп нені айтамыз?
   

№10

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік санитарлық бақылаудың міндеттері туралы;
   
2. 
   Радиациялық гигиена және қоршаған ортаны қорғаудың негізгі заңды құжаттарын;
   
3. 
   Радиациялық гигиена саласындағы алдын ала және ағымдық мемлекеттік бақылау бойынша әртүрлі құжаттарды.
   

1. 
   Есептеу әдісімен және арнайы кестелер көмегімен радиациялық қорғану шараларын анықтауды (қашықтықпен қорғау, мөлшермен қорғау, уақытпен қорғау, экранмен қорғау).
   
2. 
   Қоршаған ортаның әртүрлі нысандарынан (ауа, су, топырақ, азық түлік) белсенділік деңгейін анықтау мақсатында радиометрлік, радиохимиялық, спектрометрлік зерттеулер жүргізу әдістерін;
   
3. 
   Радиациялық қауіпсіздік жөнінде медицина қызметкерлері және барлық тұрғындар арасында гигиеналық білім деңгейін жоғарылату бойынша шаралар жүргізу.
   

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік дегенімізді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Радиоактивті қалдықтар дегеніміз не?
   
3. 
   1-санаттағы радиоактивті қалдықтарды қандай қайта өңдеу әдістері бар?
   
4. 
   2-санаттағы радиоактивті қалдықтарды қандай қайта өңдеу әдістері бар?
   
5. 
   Құрамында радионуклидтері бар, атмосфераға бөлінген қалдықтарды қандай зиянсыздандыру әдістері бар?