178
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
Қазақстандағы лактар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 590 адам, 2013
жылғы мəліметтер бойынша 392 адам.
Лак тілі – Дағыстанның он төрт мемлекеттік тілінің бірі; Қазақстан лакта-
ры этностық тобының экзогенді тілі.
Лак тілі иберий-кавказ тілдері семьясының нах-дағыстан тармағының лак-
дарғын тобына жатады.
Дінге сенетіндер сүннит түсінігіндегі исламның шафиқ мазхабын ұстана-
ды.
Халықтың шоғырланып ықшам орналасқан жері Атырау облысында (136
адам).
ЛАТЫШТАР, өз атауы – латвиеши.
Қазақстандағы латыштар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 1816 адам,
2013 жылғы мəлімет бойынша 1163 адам.
Латыш тілі – Латвия Республикасының ресми тілі, Еуропалық Одақтың
25 ресми тілдерінің бірі. Қазақстан латыштары этностық тобының экзогенді
тілі.
Латын тілі үндіеуропалық тілдер семьясының балтық тармағына кіреді.
Дінге сенетін латыштар көбінесе лютерандар мен католиктер болып ке-
леді.
ЛЕЗГИНДЕР, өз атауы – лезги, лезгияр.
Қазақстандағы лезгиндер саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 4619 адам,
2013 жылғы мəлімет бойынша 3675 адам.
Лезгин тілі – Дағыстанның он төрт мемлекеттік тілінің бірі; Қазақстан лез-
гиндері этностық тобының экзогенді тілі.
Лезгин тілі иберий-кавказ тілдері семьясының нах-дағыстан тармағының
лезгин ішкі тобына жатады. Кейбір облыстарда (Маңғыстау облысы) лезгин
ұлттық-мəдени орталықтары бар.
Дінге сенетін лезгиндердің көбі сүннит мұсылмандар. Лезгиндердің ара-
сында шииттер жəне христиандар да бар.
ЛИВТЕР, өз атауы – ливли, каламиез, рандалист. Балтық жағалауындағы
саны аз фин халқы.
Қазақстандағы ливтер саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 3 адам, 2009
жылғы мəлімет бойынша 49 адам.
Лив тілі – Қазақстан ливтері этностық тобының экзогенді тілі.
Лив тілі фин-угор тілдері семьясының балтық-фин оңтүстік тобына жата-
ды.
Дінге сенетіндері – христиандар (лютерандар).
ЛИТВАЛЫҚТАР, өз атауы – лиетувяй.
179
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
Қазақстандағы литвалықтар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 7070
адам, 2009 жылғы мəлімет бойынша 4844 адам .
Литва тілі – Литва Республикасының мемлекеттік тілі; Қазақстан литва-
лықтары этностық тобының экзогенді тілі.
Литва тілі үндіеуропалық тілдер семьясының балтық тармағына кіреді.
Қазіргі кезеңде діншіл литвандар негізінен католиктікті ұстанады.
2014 жылғы мəліметтер бойынша халықтың шоғырланып ықшам қоныс-
тануы Қарағанды облысында (1693 адам), Солтүстік Қазақстан облысында
(667 адам) байқалады.
Кейбір облыстарда (Қарағанды, Маңғыстау) литвалықтардың ұлттық-мə-
дени орталықтары бар.
МАНСИ, өз атауы – манси (еск. – вогул). Ресейдегі саны аз халық, Хан-
ты-Манси автономиялық округінің тұрғылықты жұрты.
Қазақстандағы мансилер саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 8 адам, 2009
жылғы мəліметтер бойынша 32 адам.
Манси тілі – Қазақстан мансилері этностық тобының экзогенді тілі. Ман-
силердің 60%-дайы күнделікті өмірде орыс тілін пайдаланады.
Манси тілі фин-угор тілдері семьясының обь-угор тармағына кіреді.
Мансилер ресми түрде православиелікке айналдырылғанымен христиан-
дыққа дейінгі наным-сенімдерін елеулі шамада сақтап қалған. Айналадағы
əлем мен этностық топтың этногенезі туралы мифологиялық түсініктердің
кешеніне зор мəн береді.
МАРИЙЛЕР, өз атауы – мари; еск. – черемистер.
Қазақстандағы марийлер саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 6495 адам,
2009 жылғы мəліметтер бойынша 4340 адам.
Марий таулық тілі жəне марий алқап тілі – Марий Эл Республикасының
ресми жəне мемлекеттік тілдері, Қазақстан марийлері (таулық жəне алқап-
тық) этностық тобының экзогенді тілі.
Марий таулық тілі жəне Марий алқап тілі фин-угор тілдері семьясының
еділдік тармағына жатады.
Марийлердің дəстүрлі халықтық діні марий мифологиясына негізделеді,
христиандық пен исламдағы монотеистік түсініктердің ықпалымен енген
түрлік өзгерістері бар.
2014 жылғы мəліметтер бойынша бұл этностың көп қоныстанған жері Ақ-
мола облысында – 800 адам, Ақтөбе облысында – 241 адам.
МОЛДАВАНДАР, өз атауы – молдовень.
Қазақстандағы молдавандар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 19462
адам, 2013 жылғы мəлімет бойынша 14083 адам.
180
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
Молдаван тілі – Молдова Республикасының мемлекеттік тілі; Қазақстан
молдавандары этностық тобының экзогенді тілі.
Молдаван тілі үндіеуропалық тілдер семьясының роман тармағының
балқан-роман ішкі тобына жатады.
Молдовада анағұрлым кең тараған дін – православие, ел жұртының 98%-ы
осы дінде. Мұның қатарына ескі ғұрыпшылдар (старообрядцы), рухи моло-
кандар, Шетелдегі орыс православие шіркеуінің шынайы православиелік-
тері, армян-григориандар, католиктер мен протестанттар да кіреді.
2014 жылғы мəліметтер бойынша халқының ең көп қоныстанған жері Қа-
рағанды облысында (2447 адам), Қостанай облысында (2392 адам), Ақмола
облысында (1623 адам), Ақтөбе облысында (1425 адам).
Қазақстан аумағында молдаван облыстық мəдени бірлестіктері, қалалар
мен аудандарда олардың бөлімшелері жұмыс істейді.
МОРДВА, өз атауы –мордва, эрзя.
Қазақстандағы мордва этностық тобының саны: 1999 жылғы мəлімет
бойынша 16145 адам, 2013 жылғы мəлімет бойынша 6855 адам.
Мордва мокшасы жəне мордва эрзясы – Мордовия Республикасының мем-
лекеттік тілдері; Қазақстан мордвалары этностық тобының экзогенді тілдері.
Мордва мокшасы жəне мордва эрзясыфин-угор тілдері семьясының фин-еділ
тармағының мордва ішкі тобын құрайды.
Дінге сенетіндер негізінен православиені ұстанады, сондай-ақ халықтық
дінге берілгендер де (мокшандардың дəстүрлі діні – «мокшень кой»), люте-
рандар да, молокандар да бар.
2014 жылғы мəліметтер бойынша бұл этностың шоғырланып қоныстанған
жерлері Қарағанды облысында – 2447 адам, Қостанай облысында – 2392
адам, Ақмола облысында – 1623 адам, Ақтөбе облысында – 1425 адам.
Қазақстан аумағында мордва облыстық мəдени бірлестіктері, қалалар мен
аудандарда олардың бөлімшелері жұмыс істейді.
НАНАЙЛАР, өз атауы – нанай (еск. гольдтар); бір тобы самагир деп
аталған. Ресей Федерациясының Қиыр шығысындағы саны аз халық.
Қазақстандағы нанайлар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 19 адам,
2009 жылғы мəлімет бойынша 14 адам.
Нанай тілі – Қазақстан нанайлары этностық тобының экзогенді тілі. Нанай
тілі тұңғыс-манчжур тілдер семьясына кіреді.
Дінге сенетіндері православиені ұстанады, бір бөлігі дəстүрлі наным-сенім-
дердің жолында.
НГАНАСАНДАР, өз атауы – ня (а). (еск.самоед-тавгийлер). Сібірдегі
тұрғылықты самодийлік халық.
Қазақстандағы нганасандар тобының саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша
6 адам.
Достарыңызбен бөлісу: |
