Жууғыш ерітінділер орталықтандырылған жалпыға бірдей ыдыстарда
дайындалу тиіс.
Дезинфекциялау үшін: пар, ыстық су, хлорлы әктің ерітіндісі. Хлорлы
әкті арнайы жабдықталған бөлмелерде сақтайды, әк ауада хлорды жоғалтып,
тез ыдырайды, сондықтан белсенді хлордың құрамы бетінде астыңғы
қабатына қарағанда аздау болады. Сондықтан сынаманы беткі және астыңғы
қабатынан да алады. Дайындалған жуғыш және дезинфекциялайтын
ерітінділерге лабораториялық бақылау жүргізіледі.
Каустикалық соданың концентрациясын бақылау
Талдау барысы. 1,0-ден 1,530-ге дейін бөлінген шкаласы бар денсиметр
ерітіндінің тығыздығын анықтайды, ал содан кейін кестеден NaOH г/л
бойынша тауып алады. Егер денсиметр болмаған жағдайда 1 мл NaOH-нің
концентрленген ерітіндісін өлшеуіш колбаға немесе 100 мл цилиндрге құйып
алып, белгіленген жерге дейін су құйып араластырады, басқа колбаға 10 мл
араластырылған ерітінді өлшеп, 2-3 тамшы фенолфталеин тамызып, 0,1 н. тұз
қышқылының нормалы ерітіндісімен толық түсінен айырылғанша титрлейді.
Дезинфекциялау үшін хлорлы әк ерітіндісін екі рет қолдануға даярлайды.
25-30% белсенді хлор бар 10% құнарландырылған ерітіндіні ең бірінші
дайындап алады, содан соң оны кішке қойып, мөлдір тұнбаны құйып алып,
ондағы белсенді хлорды анықтайды, содан соң қажетті концентрациялы
жұмысшы ерітінділерді дайындайды. Белсенді хлордың болуы ерітіндінің
тығыздығына байланысты болады, мысалы, 1,0025 г/см3 – 2,4 г/л; 1,025
г/см3 – 14,47 г/л. тығыздықта.
Концентрленген ерінділерді 2-5 тәуліктік қажеттілікке, ал жұмысшы
ерітінділер күнделікті дайындалады. Жұмысшы ерітінділерді дайындау үшін
келесілерді білу керек:
14 – кесте
Объект
Белсенді
хлорды
байланыс
тыру
мл/л
Белсенді хлордың қатысумен 10 л судағы
құнарландырылған ерітіндінің мл мөлшері
3600
0
3200
0
2800
0
2700
0
2000
0
1000
0
Шыны ыдыстар және
жұмысшы қолдары
100
28
32
36
41
50
63
Металлдан жасалған
ұсақ
құралдар
(піспек, қуыс бұрғы)
150
42
48
55
62
77
100
Металл аппараттар
(тан-
ки, ванналар,
200
55
62
70
83
100
120
цистерндер)
Едендер, қабырғалар,
коммуникациялар
225
62
71
80
95
113
140
Ағаш құралдар және
жабдықтар
400
112
124
142
168
200
250
Концентрленген хлорлы әк ерітіндісінің мл/л бойынша мөлшерін анықтау,
келесі формула бойынша анықтайды:
А
К
В
Б
1000
Мұндағы,
А – хлорлы әк ерітіндісінің мөлшері;
Б – дайындалған жұмысшы ерітінді мөлшері, л бойынша;
В – 1 л жұмысшы ерітіндідегі белсенді хлор қатысы;
К – концентрленген ерітіндідегі белсенді хлор қатысы.
Кальцинирленген соданың концентрациясын бақылау
Талдау барысы. Конусқа немесе 100 мл-ге арналған дөңгелек колбаға 1 мл
зерттелетін ерітіндіні өлшеп, оған 3 тамшы метилоранж қосып күкірт немесе
тұз қышқылдарының децинормалды ерітінділерімен сарғыштан қызғылт
сары реңге дейін жеткенше титрлейді.
%
бойынша кальцинирленген содаға
қайта есептеген кездегі сілтілік компоненттердің болу мөлшері келесі
формула бойынша анықтайды:
А = Б *0,053*К
1
Мұндағы,
А – %
бойынша кальцинирленген содаға қайта есептеген кездегі сілтілік
компоненттердің болу мөлшері;
Б – мөлшері 0,1 н.
Титрлеуге кеткен мл бойынша күкірт немесе тұз қышқылы
ерітінділері;
0,053 – сілтілік компоненттердің тұрақты коэффициент сомасы;
К1 – децинормалды қышқылға қайта есептеу үшін титрге түзетулер жүргізу.
Белсенді хлор концентрациясын анықтау
Құралдар және реактивтер: 150 – 200 мл конус колба, 10-50 мл пипетка,
10% күкірт қышқылының ерітіндісі, 1% крахмал ерітіндісі; 0,01% натрий
тиосульфатының ерітіндісі.
Талдау барысы. Өлшенген 3 г-ды келіге ұнтақтап аздап қосып, оған шамалап
уақытымен дистилденген суды түйіршіктер толығымен кеткенше құйып
отырады, содан соң қоспаны 100 мл-лік колбаға ауыстырып, сұйықтық
көлемін дистилденген су шамасына жеткізіп оны бір текті масса
қалыптасқанша шайқайды.Пипеткамен 10 мл осы суспензиядан алып, оны
100 мл колбаға ауыстырады, 10 мл 10% -дық йодты калий ерітіндісін және
1,5 мл 5%-дық күікрт қышқылын қосады, ерітіндіні 5-10 минут қараңғы
жерге қояды, содан соң бөлінген йод пен крахмал сүзгіде өткізеді, после
чего отфильтровывают выделившийся йод с крахмалом, %-дық белсенді хлор
мөлшерін төмендегі
формула бойынша табады:
Х = 0,00355*100*
А*100*
К /
Р*10
Мұндағы,
0,00355 – хлор эквиваленті, г;
100 – өлшеуіш шыны аспаптың көлемі;
А – количество раствора тиосульфата, пошедшего на титрование;
100 – нәтижелерді қайта есептеу коэффициенті;
К – тиосульфат ерітіндісінің титріне түзетулер;
Р – зерттелетін заттың г. бойынша өлшемі;
10 – титрлеуге алынған ерітінді көлемі мл бойынша.
11 САБАҚ
СЕПАРАТОРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, ЖҰМЫС ІСТЕУ ПРИНЦИПІ ЖӘНЕ
ОНЫ КҮТУ . СЕПАРАТОРЛАУ ТЕХНИКАСЫ. СЕПАРАТОРДЫҢ
ЖҰМЫС ІСТЕУІНДЕГІ ЫҚТИМАЛ АҚАУЛАРДЫ ТАБУ.
Аспаптар және құралдар. Лабораторлы сепаратор, сепараторға нұсқаулық,
қаймақтық май өлшеуіш, көк сүтке арналған екі есе көлемді май өлшеуіш,
ұсақ гирлерімен техникалық таразы.
Реактивтер сүттегі майды анықтаудағы сияқты. Дистилденген су.
:
а)
анықтаулы майлылықты қаймақтың мөлшерін өлшеу мына формула
бойынша жүзеге асырылады:
о
с
о
м
Ж
Ж
Ж
Ж
М
С
б) В қаймақтың абсолюттік шығымын
(1 кг қаймақ алу үшін сүт мөлшері )
өнімдегі май бойынша немесе сепаратордан өткізілген сүт мөлшерін алынған
қаймақ мөлшеріне бөлу арқылы есептеуге болады:
1)
о
м
о
с
Ж
Ж
Ж
Ж
В
2) В
С
М
в) жұмыстық қатынасы (1 кг қаймаққа кететін майсыздандырылған сүт
мөлшері).
Белгілеулер:
С— қаймақ мөлшері, кг;
М—сепаратордан өткізілетін сүт мөлшері кг бойынша;
