38
немесе өндірістік салалардан тыс жерде жұмыс істейтін оқыту федералдық
деңгейде реттелетін доғаны қалыптастырады.Осы себепті, мемлекеттік деңгейде
кәсіптік-техникалық
мектеп
жүйесін
қайта
құрылымдау
туралы
келіспеушіліктер кездеседі. Жұмыссыздық проблемасын жеңу мақсатында
үкімет 1998 жылы қараша айында құрылған үкіметтің, бизнес-ассоциациялар
мен кәсіподақтардың өкілдерін қамтитын Еңбек, білім және бәсекеге
қабілеттілік
одағына
қатысушы
барлық
әлеуметтік
әріптестердің
ынтымақтастығын күшейтуге тырысады. Оның мақсаты – білім беру, оқыту,
жұмыссыздық пен еңбек нарығындағы проблемаларды үйлестіру және ашық
түрде шешу үшін әртүрлі агенттіктердің бірлесіп жұмыс жасауы.Топ үздіксіз
білім беру бағдарламалары үшін дуальді жүйені жаңғыртуға бағытталған
мақсаттарды қойып отыр және кадрларға деген қажеттілікті зерттейді.
Нарықтағы тез өзгеру, Одақтың басқа елдерінен Германияға жұмысшылардың
келуі өздерінің нарықтық қажеттіліктерін болжауды қиындатты.Бұл жағдайда
барлық серіктестер арасындағы қарым-қатынас жақсарады.Әлеуметтік
серіктестк аясында белсенді эксперименталды жұмыс жүргізілуде.
Неміс жастарының үштен екісі орта білімнен кейінгі білім және кәсіби
білім беру жүйесі арқылы білім алады.Жүйедегі жастардың шамамен 80%-ы
дәстүрлі студенттер болып табылады, олар ішінара мемлекеттік және
жекеменшік білім беру саласында сала аралық ынтымақтастық негізінде дуальді
жүйеде жұмыс істейді, ал қалған 20% студенттер толық жұмыс ал қалған 20%
студенттер толық жұмыс аптасын және мектептегі негізгі дайындықты
алады.Бұл таңдаулардың арасындағы айырмашылықтар төменде сипатталған.
Дуальді білім беру жүйесіне ауысудың негізділігін бағалауды Германияның
Кәсіптік білім беру институтының президенті Г.Шмидт мырзаның сөздерінен
бірнеше дәйектеме келтіре аламыз: «Негізінде ауыстыру мүмкіндігі бар. Дуальді
жүйе де ағылшын көгалдарымен бірдей.Егер оған тиісті жағдай жасаса – суару,
тегістеу, кесу 200 жыл бойы бүкіл әлемде өсіруге болады» [25, s. 112].
Сонымен Германияда дуальді оқыту жүйесінің дамуын тарихи талдау
оның қалыптасуының негізгі кезеңдерін бөліп көрсетуге мүмкіндік берді (кесте
1):
- дуальді оқытудың орта ғасырларда пайда болуы;
- XVII-XVIII ғғ. - кәсіпорындарында және жексенбілік мектептердегі
кәсіби даярлау;
- ХІХ ғ. жексенбілік мектептерде мамандардың біліктілігін арттыру;
- 1969 жылдан бастап Германияда дуальді білім беру қағидасына сәйкес
кадрларды кәсіби даярлау жүзеге асырыла бастады: 50% -теориялық оқыту,
50% - практика;
- қазіргі уақытта Германияда бастауыш кәсіби білім беру жүйесінде
кәсіптік оқыту көлемінің 70-80% өндірісте өтеді (мысалы, тікелей кәсіпорында
3-4 күн және колледжде 1-2 күн оқу; оқу бағдарламалары - 1/3 жалпы білім
беретін пәндер және 2/3 - мамандық бойынша пәндер арақатынасын ескере
отырып жасалады; болашақ маманды оқыту бойынша негізгі шығындарды
кәсіпорын
көтереді.
39
Кесте 1 – Германияда тарихи кезеңдерде дуальді оқытудың пайда болуы мен дамуы
Экономмикалық
дамуы
оқыту мазмұны
оқыту орны
Ережесі
ерекшеліктер
Орта ғасыр
Қолөнер
шеберлігін
дамыту
шеберлер тәрбиелеу
Шеберхана
«үйренуші-
шебер шәкірті-
шебер» жүйесі
теориялық білімі жүйелі емес
Индустрияландырудың
Басталуы
«қарап
ал-
қайтала
-
машықтан»
цех
өнеркәсіп
Цех жарғысы
-оқытудың
сапасы
шебердің
ұстанымына талантына байланысты
-кәсібилікке
қарағанда
тұлғалық
дамыту
-шәкірттік идеяның басымдығы
XVI-XVII.
ғ.ғ
Индустрияландырудың
дамуы
кәсіптік тәрбие беру
діни жексенбілік
мектептер
(кешкі)
Веймар Саксониясы
герцогының цехтық
жарғысы
теориялық білім практикалық
іскерліктерді меңгеру
теориялық практикалық,
өндірістік, қолөнерлік
кәсіптік мектеп
(күндізгі)
Қолөнер туралы
Ережесі
XIX ғ. басы
мен екінші
жартысы
Индустриалды
өнеркәсіптік
Дамуы
қолөнер кәсіпорындарда
кәсіптік мектеп бітіргендер
жұмысқа алынды, мамандар
даярлау
өндірістік
кәсіпорын
зауыттар мен
фабрикалар
Қолөнер еркіндігі
туралы ереже,
Штайн-Гарденберг
реформалары
- кәсіптік білім беруді
модернизациялау
-білікті мамандарды кәсіби даярлау
XIX
ғ.соңында
Германияның әлемдегі
екінші индустриалық
мемлекетке айналуы
жүйелі жүргізу курстары,
-
-
жерді рациональді
-
пайдалану негіздері
Кәсіпорындарда
кәсіптік оқытуға
арналған арнайы
бөлімдер
Рейх заңы
Қолөнер еркіндігі
туралы ереже,
-
кәсіптік оқытуда
серіктестіктердің қалыптасуы
-
кәсіптік мектепке
міндетті түрде оқу
XX ғ.I-
жартысы
Германия қуатты
дамыған мемлекет
Кәсіптік оқытудың дуальді
формасының пайда болуы
(Х.Абель (1908-1965жж)
негізін салған.
орта
кәсіптік
білім
беру
мекемесі. 1938ж
Жер туралы заң
(1974)
Оқушы болғысы келетіндер цехқа
тіркелуі керек.
XX ғ.II-
жартысы
Нарықтық экономика
дуальді жүйеде кадрлар
даярлау қызметінің сипаты
мен мазмұнының
өзгеруі.50% -теориялық
оқыту, 50% - практика;
фирмалар
,
кәсіпорындар
«Кәсіптік білім
беру туралы» Заң
14.08. 69 ж.
дуальді жүйенің жеке меншiк
кәсiпорындардағы ерекшеленген
моделі
XX ғасыр
Германия дамыған
мемлекет
оқыту көлемінің 70-80%
өндірісте өтеді.
кәсіпорын,
колледж
«Кәсіптік білім
беру туралы» Заң
болашақ маманды оқыту негізгіде
шығындарды кәсіпорын көтереді.
Достарыңызбен бөлісу: |
