9
с
об
с
с.вн
λ
c
1
2
x
біліктің сол тік бөлігін қамтитын орамда
3
өтетін токпен жасалады. Ток-
тың бағыты орамның көлденең қимасында айқаршықпен (бізден) жəне
нүктемен (бізге) көрсетілген.
Олармен құрылған магнитті ағындардың магнитті индукцияның
тоғы жəне желілері оң бұрандалы жүйені түзеді. Одан əрі жұмыс саңы-
лаулары арқылы өтетін магнитті ағынды шартты жұмыс ағыны деп, ал
қалған ағындар – шашырау ағындары деп атауға болады.
1.2
а
-суретте, қарастырылатын магнитті жүйенің
өріс картинасы
берілген. Тұтас қисықтармен бірнеше магнитті индукция сызықтары
белгіленді, жартылай қалың қисықтармен өрістің тəн
аймақтарының
біреуін екіншісінен бөлетін сепаратриса – магнитті индукциясының
ерекше сызықтары белгіленген. Магнитті индукция сызықтарының бірі
шексіздіктегі магнитті жүйеден кетеді (сəйкес таңбамен белгіленген)
жəне магнитті жүйеге кері оралады.
Қарастырылатын магнитті жүйедегі жəне
оның магнитті өрісінде-
гі бірқатар қысқартуларды енгіземіз (1.2-сурет,
б
). Орамды
3 l
ұзын-
дықпен біліктің сол тік бөлігінде тікелей орнадасқан /об ұзындықпен
шексіз жұқа таспа түрінде береміз жəне
l
=
l
деп аламыз.
Мұндай
жеңілдету кезінде шашырау ағындары жоғалады, себебі олардың орта-
лықтары орам затының ішінде табылуы тиіс. Ф
шашыраудың оның
маңызды ұқсас «ішкі» ағынын санап, Ф
с.нар
біліктің шашырауының
«сыртқы» ағынын да ескермейміз (1.2-суретті,а қараңыз). Соңғы өрісті
көлденең
штрихты сызықтың
А
үстінен тегіс параллель жəне шекте-
улі аламыз (1.2, б-суретті қараңыз). Жұмыс ағыны саңылау δ
арқылы
якорьдегі біліктен өтеді жəне біліктің бүйір шектерінде ғана саңылау δ
біліктен якорьден өтеді, сонымен бірге қос саңылаудағы осы ағынның
өту салалары бірдей. Осы облыстардың магнитті
өткізгіштерін есеп-
теуді жеңілдету үшін оларды шеңбер доғасының схема жазықтығында
шектейміз.
Жармадан
х
қашықтықта қашық шашырау ағынының элементар
түтігін ерекшелейміз (1.2-сурет,
в
). Жалпы жағдайда осы түтік бойын-
ша
өтетін ағын,
d
Ф =
U
м
dx dx
dx
,
(1.9)
мұндағы има%, Xdx — жармадан х қашықтықта шашыраудың шекті
(
l
ұзындығының бірлігіне) жəне элементар түтіктегі (біліктің тік бөлік-
тері арасында) сəйкесінше магнитті кернеу;
dx
— түтік ені.
Өрістің қабылданған жеңілдетілген картинасы үшін біліктің тік
бөліктерінің конфигурациясының теңдігі кезінде (1.2,
б-суретті қа-
раңыз)
U
= ∫
fxdx
- Ф
R
- 2 ∫ Ф
r
dx
, (1.10)
м
dx
0
яр м.яр
0
x
м
x