Экономикалық шолу Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

 

23 

 

Қосымшада  топтар  бойынша  жіктелген,  кәсіпорынның  өтімділігі  мен  төлем  жасау 

қабілеттілігін,  іскерлік  белсенділігін,  капиталының  құрылымын  және  рентабельділігін 

сипаттайтын осы коэффициенттердің құрамы келтірілген. 

Кәсіпорын  рейтингі  ТТАТ-та  РС-Пр  нысанында  РС-П3.2  нысанындағы  қаржылық 

коэффициентерді  ұсыну  сияқты  көрсетіледі.  Бұл  ретте  рейтингтің  тоқсан  сайынғы  серпіні 

график  түрінде  қосымша  көрнекі  бейнеленеді,  ал  негізгі  қаржылық  көрсеткіштердің 

факторлар  ретінде  (оң  «+»  немесе  теріс  «-)  нақты  үлесі  нысанның  төмен  бөлігінде  сол 

жақтағы кестеде көрсетіледі. 

Осылайша,  кәсіпорынның  тоқсан  сайын  тұтастай  алғанда  өзінің  бәсекелес 

позициясын  өзгертуді  талдауға  және  осы  өзгеріске  көп  дәрежеде  әсер  еткен 

факторлардың үлесін бағалауға мүмкіндігі бар. 

2014  жылғы  3-тоқсанда  К  кәсіпорнының  рейтингі  айтарлықтай  жақсарды  (2-

тоқсандағы 1,4-тен 1,7 деңгейге дейін), бірінші кезекте қаржыландыру деңгейі, айналым 

қаражатының айналымдылығы және сату рентабельділігі сияқты көрсеткіштердің оң әсері 

есебінен жақсарды. 

Қорытындылай  келе,  ТТАТ  дайындау  жеделдігіне  және  сапасына  әсер  ететін 

технологиялық  және  ұйымдық  сипаттағы  екі  маңызды  факторды  атап  өтейік. 

Біріншіден,  бұл  кәсіпорындардың  пікіртерім  нәтижелерін  жинақтау  процестерін 

автоматтандыру  (дерекқордағы  көрсеткіштердің  уақытша  қатарлары  түрінде) 

және    талдамалық  материалдарды  кейінгі  қалыптастыру.  Осыған  орай, 

мониторингтің  ұйымдық  құрылымына  сәйкес  «Экономиканың  нақты  секторы 

кәсіпорындарының  мониторингі»  автоматтандырылған  ақпараттық  шағын  жүйесі 

құрылды,  оған  Ұлттық  Банктің  орталық  аппараты  мен  аумақтық  филиалдарының 

осы  жұмыс  бағытында  жұмыс  істейтін  қызметкерлерінің  автоматтандырылған 

жұмыс орындары кіреді. 

Екіншіден,  егер  пікіртерімдерге  оның  негізгі  бәсекелестері  тартылса, 

кәсіпорынның  мониторингке  қатысуға  қызығушылығын    айтарлықтай  арттыруға 

болады.  Бұл  жағдайда  кәсіпорынның  өз  бәсекелес  позициясын  барынша  нақтырақ 

айқындауға  және  ТТАТ-ты  пайдалана  отырып,  оның  өзгеруін  қадағалауға  мүмкіндігі 

болады. 

 

Әдебиеттердің тізімі: 

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Директорлар кеңесінің 2013 жылғы 24 

сәуірдегі № 130 қаулысымен бекітілген Экономиканың нақты секторы кәсіпорындарының 

мониторингін дамытудың 2013-2017 жылдарға арналған тұжырымдамасы; 

2.  Г.Хубер,  З.Шенхерр  и  др.  Конъюнктурные  исследования  экономики: 

теоретические основы и опыт использования, Алматы, 2006; 

3.  И.А.  Моргачева  и  др.  Организация  мониторинга  предприятий  в  Банке  России, 

Москва, 2000; 

4.  В.В.  Ковалев.  Финансовый  анализ:  методы  и  процедуры.  –  М.:  Финансы  и 

статистика, 2005. 

 

 

 

 

 

24 

 

Қосымша 

Кәсіпорындар мониторингінің қатысушысына таратылатын  

талдамалық ақпарат топтамасы (ТТАТ) 

 

  

  

  

  

  

  

П КӘСІПОРНЫ 

  

 

 

 

 

 

 

 

Сала 

Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру 

Өңір 

Экономика бойынша барлығы 

 

 

 

 

 

 

 

Талдамалық материалдар құрамында: 

 

 

 

 

 

 

 

1.  Саладағы экономикалық конъюнктураның өзгеруі – РС-П3.1 нысаны 

2.  Кәсіпорынның қаржылық көрсеткіштерін салалық салыстыру – РС-П3.2 нысаны 

3.  Кәсіпорын рентабельділігі көрсеткіштерінің факторлық талдауы – РС-Пф нысаны 

4.  Кәсіпорынның қаржылық жай-күйін жалпы бағалау (рейтинг) – РС-Пр нысаны. 

 

 

 

 

 

 

 

Анықтама үшін: 

Көрсеткіш  

2014 ж. 

1-тоқсан 

2014 ж. 

2-тоқсан

 

2014 ж. 

3-тоқсан

 

Сала бойынша кәсіпорындар саны - барлығы 

261 

  

  

оның ішінде мониторингке қатысушылар  

159 

160 

162 

Сала бойынша өнімді сатудан түскен кіріс, млн. теңге 

2,76 

2,74  

    2,68  

оның ішінде мониторингке қатысушылар бойынша 

2,47 

2,36 

2,37 

үлесі %-бен 

89,5 

86,1  

88,4  

 

 

 

 

 

 

 

Саланың құрамында мынадай мониторингке қатысушы кәсіпорындар: 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-кәсіпорын 

Қызылорда облысы 

  

  

2-кәсіпорын 

Қызылорда облысы 

  

  

3-кәсіпорын 

Қостанай облысы 

  

  

4-кәсіпорын 

Ақтөбе облысы 

  

  

   . . . 

 

 

 

 

 

1. Саладағы экономикалық конъюнктураның өзгеруі                                РС-П3.1  

                                                                                                                          нысаны 

 

1.1. Кәсіпорындардың дайын өніміне сұраныс конъюнктурасы 

 

 

№ 

Кәсіпорындардың 

жауаптары, % 

2014ж.  

2-тоқ. 

2014ж.  

3-тоқ. 

 

 

 

1 

Ұлғаюы 

15,0 

19,4 

 

 

 

2 

Өзгермеуі 

69,4 

58,1 

 

 

 

3 

Төмендеуі 

15,6 

4,4 

 

 

 

4 

1-бет –3-бет 

-0,6 

15,0 

 

 

 

5 

 

Диффузиялық индекс * 

49,7 

57,5