Экология жєне адам денсаулыѓы

Жыл өткен сайын адамдардың радиоактивті сәулелермен зақымдануы кебейе түсуде. Өйткені жыл сайын атом электр станциялары салып, бұлар іске қосылып жатыр. Сондай-ақ неше түрлі тездеткіштер (ускорительдер) сыналып, атом бомбалары жарылып жатады. Олардан қаншама радиоктивті сәулулур бөлініп шығып, азамзат баласына неше түрлі зиян келтірді десеңізші. Сондықтан да адамзат баласын радиоакциядан қорғау осы кездегі кезек күттірмейтін өзекті мәселеге айналып отыр. Ағаштарды радиациядан қорғау үшін неше түрлі киімдер тігуді қажетті етеді. Олардың құрамында қорғасын болады. Ол гамма сәулесін тұтып қалып адам денелеріне сәулені артпайды.

Космостан келетін космостық сәулелерден практика жүзінде адамзат баласының қорғануға ешқандай мүмкіндігі жоқ. Ол 1000 км атмосфералық қабаттан лезде өтіп кетедіде жер шарына түгелдей таралды. Космонавтарды да космос сәулесін қорғау оңай шаруа емес екендігін өмірдің өзі көрсетіп отыр

Адамзат баласы жер бетінде пайда болған кезден бастап, табиғи радиоактивті заттардан қажетті дозасын алып отырған, әсіресе, радиоактивті сәулені жерден алады.Қалған бөлігі космос сәулесімен келеді. Жылына адам 200 мР радиация қабылданды. Жер шарының әрбір аймақтарына тұратын халықтар әр мөлшерде радиация алады.Жылына жалпы алғанда 50-ден 1000 мР радиация қабылдайды.

Радиоактивті заттардан қорғаудың бірнеше жолдары бар.Олар: физикалық, химиялық және биологиялық тәсілдер.

Физикалық тәсіл. Бұл тәсілдің ұйғаруы бойынша , дер кезінде қол –аяқты, денені жылы сумен жуып отыру керек. Қолға арнаулы түрде дайындалған перчаткаларды кию қажет.Қатты радиоактивті элементтнрдің бөлшектерінің кішкентай түйіршіктері ішкі органдарға өтіп кетпеуін қадағалап отыру керек. Егер кішкентай бөлшектер ішкі органдарға өтсе ,олар тез арада ағзадан шыға қоймайды. Әсіресе, радий, уран, плутоний, стронций, иттрий және церконий бөлшектері ағзаларға өтсе өте қауіпті ісіктер туғызуы мүмкін. Олар радиоактивті сәулелер таратады. Цезий тез еритін тұздарды түзеді. Сөйтіп адам ағзаларының жұмсақ тканьдерінде жиналады да үнемі иондалған сәуленуді таратады.

Радиациядан қорғанудың химиялық және биологиялық жолдары. Радиацияға қарсы қолданатын препараттарды радиопротектарлар деп аталады.Олар радиоактивті элементтердің сәулеленуінен қорғайды. Радиоактивті элементтердің бөлшектері ағзалардан шығару үшін неше түрлі химиялық препараттарды пайдаланады.

Олар ағзаларды радиясиядан сақтап қалады. Иондалған сәулеленуді емдеу ретінде пайдалануға болады. Дерттерге диагноз қою үшінде таңбаланған атомды пайдаланады.

Сәуле терапиясы мен қан ауруларын емдетуге болады. Қауіпті ісіктерді де емдеу үшін бетта-сәулесін пайдаланады. Адамдарды радиациядан қорғау Қазақстан Республикасының алдында тұрған аса күрделі мәселе. Қазақстан Республикасында адамдардың денсаулығына өте үлкен көңіл бөлінеді. Әсіресе экологиялық апатқа ұшыраған аймақтарда да тұратын халықтардың денсаулығы қатаң бақылауға арналған. Осы айтылғандарды қорыта келе, радиация (сәуле) дертіне шалдықпау үшін халыққа, әсіресе, жеткіншектерге радиоэкологиядан жан-жақты білім мен тәрбие беру екенін естен шығармауымыз керек.