Әдістемелік ұсыныстарға және нұсқауларға, әдістемелік ұсыныстарға, әдістемелік нұсқауларға арналған титул парағы

4 кесте

Ұзындықөлшеуіш шкаласын 0-ге дұрыстау келесідей түрмен жүзеге асады. Сермер 19 және бұрама 20 көмегімен миллиметрлі шкаланың нөлдік штрихын екеулі нөлдік иіру серіппесінің ортасына корпусты 21бұрамамен 23 бекітеді. Аспапты құрастырып, өлшеуіш өзекті көтеріп, оны бұйым өлшейтін столға қойып, өлшеуіш өзекті ұшты бұйыммен түйістіргенше төмен түсіреді. Микраскоптың 18 шкаласы бойынша (5-ші сурет) есепті есептейді.

Есептеу үрдісін нақты мысалдармен қарастырамыз. Есепті микраскоптың көру аумағында (8-ші сурет) біркелкі көрінетіндер: үлкен сандармен белгіленген миллиметрлі шкаланың үш штрихы «11», «12», «13», қозғалмайтын шкаланың миллиметрдегі он еселі бөлінуі «0» ден «10» дейін; дөңгелек шкала есебі үшін миллиметрдегі жүз, мың еселі бөліну мен екі еселі иілу серіппесі.

Ең алдымен есептеу алдында екі еселі иілуде миллиметрлі штрих, иілу сызықтарының дәл арасында болғандай етіп екі еселі иілу серіппесін сермермен жақындастыру керек. Миллиметрлі есептің индексі болып, шкаланың нөлдік штрихының он еселі миллиметрі саналады.

8-ші суреттегі миллиметрлі штрих «12» шкаланың он еселі миллиметрінде нөлдік штрихынан өтті, ал жақын тұрған «13» үлкен штрихы нөлдік шкалаға өткен жоқ. Есеп «12» штрихынан шкала миллиметрінің он еселі нөлдік штрихына дейін 12 мм тесіктермен болады. Бұл тесік он еселі шкала штрихынан соңында өткен миллиметрде он еселі сан «2» мен белгіленеді. Миллиметрдегі жүздік, мыңдықтар дөңгелек шкала бойынша анықталады; мұнда есеп индексы болып, шкала көрсеткіші қызмет етеді; дөңгелек шкаласының бөлінуі – 0,001 мм.

8-ші суретте «72» штрихы көрсеткіштен және интервал шкаласының кейбір бөлімдерінен өткен. Бұл интервал бөлігінің он еселі бөлінуін көзбен жобалап анықтайды: Ол шамамен дөңгелек шкаласының 0,5 бөлігіне тең.