86
білу керек және де әр қайсысы түсініп отыру керек, өз уақытында бәрін дұрыс
жасауын
біздің
денсаулығымызға
және
өзіміздің
тіршілігімізге,
балаларымызға қаншалықты маңызды екенін білу керек. Қай жерде сіз
болсаңыз, жалғыз, достарымен, отбасымен, жолда жұмысқа бара жатқанда,
демалыста немесе үйде, әрқашанда есіңізде сақтаныз, тіршілікде көптеген
жағдайлар болады. Олар әдеттегідей әр-түрлі жағдайларға әкеліп соқтырады.
Егер бұндай жағдаймен кездессеңіз сабырлық сақтау керек – сіздің оған
жасаған көмегіңіз оның тіршілікін сақтап қалуына мүмкіндік жасайды. Сол
себептен бұны білу және оны дұрыс қолдану біздің міндетіміз.
5.2 Шу зияндылығын есептеу
Шу мен дірілдің сипаттамасы. Шу деп серіппімді ортада (ауада)
таралып, адамның есту мүшесі арқылы (құлақпен) қабылданатын толқынды
тербелгіш қозғалысты айтады. Ультрадыбыс тербелісті адам естімейді.
Шу мен дірілдің организмге зияндылығы. Өндірісте қолданылатын
көптеген машиналар.механизмдер, құралдар кей жағдайларда біркелкі
теңестіріліп құрылған агрегаттар болып келе бермейді. Сондықтан олардың
жұмыс істеу барысында әдетте шу мен дірілдер пайда болады.
Шу мен діріл зияндылық болып есептеледі, организмге ұзақ уқыт бойы
әсерін тигізетін болса денеде әр-түрлі аурулар туғызуы мүмкін.
Шу адамның еңбекке қабілеттілігін азайтады, тез шаршаушылық пайда
болады. Қатты шу (шуыл) бас ауыруы, қорңыныш сезім, ұйқы қашу,
ашушаңдық, тұрақсыз эмоциялық күй тағы басқа жағымсыз жағдайлар
туғызады. Шу адамның сергектігін, психиялың реакциясын, жұмыс кезінде
қателіктерді көбейтеді бұның бәрі сәтсіз оқиғалар туғызуы мүмкін.
Қатты шудың салдарынан құлақтың есту қабілеті кемиді біртіндеп
саңыраулық пайда болуы мүмкін.
Шудың әсерінен адам организмінде бірнеше функцияналдық өзгерістер
болады: нерв жүйесінде, жүрек тамыр жүйесінде, тыныс алу және ас қорыту
органдарында, заттар алмасу процесінде т.б.
Шулы жұмыстарды істейтін адамдардың арасында гастритпен язва
аурулары көп кездеседі. Сонымен шу адам организміне паталогиялық
өзгерістер туғызып, кәсіби аурулар пайда болады, бұл ауруларды «шуыл»
аурулары деп атайды.
Дірілдердің салдарынан қажығанды бас айналып ауыруы, жүйке қозуы,
жүрек тамыр жүйесінде өзгерістер, қан тамырларының қысылып буындардың
ауыруы, қол мен аяқтың жаны кетуі, ұйқы қашуы, бұлшық еттердің
зақымдануы, сүйектердің сырқырауы, ішкі мүшелердің орны қозғалуы т.б.
паталогиялық өзгерістер туады. Бұл ауруларды тербеліс аурулары деп атайды.
Олар тез жазылмайтын, созылмалы аурулардың қатарына жатады, ауыр
түрінде адамның мүгедектігін туғызуы мүмкін.
87
Сонымен өндіріс шуы мен дірілдерге қарсы күрес кәсіпорындарында
санитарлы-гигиеналық жағдайларды жақсарту проблемасының маңызды
мәселелерінің бірі.
Шудың акустикалық есебін жүргізу және шудың адам организіміне әсер
етуінен қорғану шараларын жасау.
Шарт бойынша өндірістік орында шудың үш көзі бар. Олардың
дыбыстық қуат деңгейі бірдей. Алынған нүкте үшін дыбыс қысымының
октавалық денгейін есептеу керек. Барлық шу көздері еденнің үстінде тұр деп
есептейміз. (Ф=1). Шу көздірі нүктеден r қашықтықта және еденнен 1,5 м
биіктікте орналасқан.
Шу көздерінің және нүктенің сұлбасын сызу керек. Есептің нәтижесін
дыбыс қысымының деңгейінің нормативімен салыстыру керек. Егер
салыстыру нәтижесіне есептелген деңгейі нормативтен үлкен болса, онда
дыбыс қысымын төмендетәп, қауыпсіздік шараларын қолдану керек.
12 кесте – Тапсырманың берілгeні
Қондырғы түрі
Тоқарлық станок
Шу көзінің саны
4
Нүктенің шу көзінен орналасқан ара
қашықтығы, м
=
=11,2 м;
=
=10,3 м;
=12,3 м
Бөлме көлемі,
м
2500
B/
орг
0,1
1,4
13 кесте – Тапсырманың бeрілгені
Параметрлерi
Өлшемдері
Бақылау кабинасының параметрлері
16х8х6
Керең қабырғаның ауданы
84
Есіктің ауданы
112
Керең қабырғаның ауданы
4
Терезенің ауданы
3
Алынған нүктедегі дыбыс қысымының октавалық деңгейін келесі
формуламен есептейміз:
∑
Ф
∑
(16)
(17)
Мұндағы L
pi
– і-ші нүкте үшін дыбыс қысымының октавалық деңгейі;
m – нүктеге жақын орналасқан шу көзінің саны (ол үшін r
i
<5
r
imin
орындалу керек );
88
n – шу көзінің толық саны;
B әсері – бөлме тұрақтысы, м
;
Шу көзі мен нүктенің ара қашықтығын, шу көзінің ең үлкен габаритін.
Шу көзінің еденде орналасуын ескере отырып келесі формуламен ауданды
табамыз:
м
м
м
(18)
χ – жақын акустикалық өрістің әсерін ескерктін коэффициент. Ол шу
көзінің акустикалық орталығы мен есептік нүктіенің арақашықтығының r
метрмен шу көзінің максимал габариттік өлшеміне l
max
қатысымен, график
бойынша анықталады.
27 сурет - График
болғандықтан барлық жағдайда да χ=1
Ғимарат тұрақтысын В келесі формуладан анықтаймыз:
(19)
Мұндағы В
і
- орташа геометриялық жиіліктері 1000 Гц ғимарат
тұрақтысы, м
;
- жиіліктік еселеуіш.
Ғимараттың түріне байланысты В
1000
келесідей анықталады:
м
(20)
Шу көзі еденде орналасқандықтан шу көзінің бағытталу факторы Ф=1. ψ
мәнін B/ S
огр
байланысты келесі грфиктен анықтаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
