Дипломдық жұмыстың

жүктеу 1,03 Mb.

бет	8/23
Дата	07.09.2022
өлшемі	1,03 Mb.
	#39171

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 23

Дип.-Тербелістер»-бөлімі-бойынша-физикалық-есептерди-шығаруға-әдістемелік-дайындау-жүйесін-жасау

Тербелістердің осциллограммасы
Гармониялық тербелістер және оларды сипаттайтын шамалар

Еркін тербелістер
Егер тербелмелі жүйенің орнықты тепе-теңдік күйінен қандай да бір ауытқуы сыртқы айнымалы әсерге соқтырмайтын болса, тербелмелі жүйеде пайда болатын тербелістерді еркін немесе меншікті деп атайды.
3-сурет
Серіппеге қосылған магниттің тербелісі (3-сурет), серіппеге ілінген жүктің тербелісі , шекті тепе-теңдік күйінен шығарған тербелістер еркін тербелістердің мысалы бола алады.
Тербелістердің осциллограммасы
Егер маятникке сия құйсақ, маятник тербелгенде одан аққан сия маятниктің ілу нүктесіне қатысты алғанда бір қалыпты қозғалып, қағазға қисық сызады. (4-сурет). Қағаз жолақ бір қалыпты қозғалғандықтан, алынған қисық уақыт өткен сайын маятниктің тепе-теңдік күйіне қатысты қалпынан өзгергенін көрсетеді. Мұндай қисық осциллограммалар деп аталады. «Осциллограмма» деген сөз латынның oscilum тербеліс және гректің графио жазамын деген сөзінен шыққан.
4-сурет
Гармониялық тербелістер және оларды сипаттайтын шамалар

Табиғатта және техникада тербелістің сан алуан түрі кездеседі. Біз мәселені оңайлатып, массасы m денеден тұратын, ұзындығы дененің өлшемінен анағұрлым ұзын берік жіпке ілінген идеал маятникті көз алдымызға елестетейік. Денені материалық нүкте деп атауға болады. Сонымен қатар, маятник тербелген кезде үйкеліс күші де, ауаның кедергі күші де әсер етпейді дейік. Мұндай маятник математикалық маятник деп аталған. әрине, нақтысында математикалық маятник деген жоқ. Бірақ оның моделін жасауға болады. Мысалы, ұзын, өте жеңіл, жіңішке, берік жіпке ілінген қорғасын не болат шар математикалық маятниктің дөрекі моделі бола алады. Егер біз ойлағандай математикалық маятник болса, оны тепе-теңдік қалпынан шығарып, мыналарды анықтаған болар едік:

а) маятник шексіз тербеле береді (энергияның қайтымсыз түрленуі жоқ боғандықтан);
б) оның тепе-теңдік қалпынан оңға ең үлкен ауытқуы солға ең үлкен ауытқуына тең;
в) оңға ауытқу уақыты солға ауытқу уақытына тең;
г) тепе-теңдік қалпынан оңға және солға қозғалу сипаты бірдей.
Мұндай тербелістерді гармониялық деп атайды (гректің «гармония» - үйлесімділік, келісушілік деген сөзі).
Кейінірек, біз гармониялық тербелістерді дәлірек анықтаймыз, ал әзірше осы сипаттаумен шектелеміз.

жүктеу 1,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 23