Дәріс №4 Тақырыбы: Жиынтық туралы түсінік. Жиынтық түрлері. Жалпы және таңдамалы жиынтық. Мақсаты

жүктеу 18,18 Kb.

бет	3/4
Дата	20.01.2022
өлшемі	18,18 Kb.
	#33887

1 2 3 4

4 дарис

3. Іріктеулерді жүргізу. Жалпы жиынтықтан іріктелген жиынтықтарды алудың негізгі екі жолы бар. Олар қайтарма және қайтарымсыз іріктеу деп аталады.

Қайтарма іріктеулерде алынған шағын топтың жалпы жиынтыққа қайтадан кіргізілуі себепті, екінші рет іріктеулер жүргізілгенде қандай да белгілердің алынған кіші жиынтық ішіне тағы да кіріп кету мүмкіндігі сақталады. Бұл іріктеулер жалпы жиынтық нәтижелеріне әсер етпейді және әрбір бірліктің шағын топтарға ену мүмкіндіктері бірдей болады. Қайтарымсыз іріктеулерде алынған шағын топтың өкілдері жалпы жиынтыққа қайтарылмайды және таңдап алынған даралар бір ақ рет тіркеледі. Практикада көбінесе қайтарымсыз кездейсоқ іріктеулер қолданылады. Мысалы, әскер қатарына алынатын жігіттердің орташа салмақ көрсеткіштерін анықтау керек болса, топтағы бір адам өлшенгеннен кейін, екінші рет ол қайталап өлшенбейді.

Жоспарлы түрде іріктеудің мынадай түрлері болады:

1. типтік немесе топтық 2. сериялық немесе ұялық, 3. механикалық

Типтік іріктеулер жүргізілу кезінде жалпы жиынтық мүшелері алдын ала топтарға бөлінеді (аудан, учаскелер). Осы бөлінген топтардан кездейсоқ әдіспен келісілген сан мөлшері бірдей даралар іріктелініп алынып, олардың барлығы қосылып бір топқа жинақталған соң ғана, алынатын мәліметтер көрсеткіштері статистикалық өңдеуден өткізіледі. Сериялық іріктеу жүргізілу барысында да жалпы жиынтық мүшелері алдын ала сериялық немесе ұялық деп аталатын топтарға бөлінеді. Кейін осы жалпы сериялардан зерттеуге қажеттілері таңдап алынады. Мұнда сериядағы мүшелер саны бойынша бірдей немесе әртүрлі болуы мүмкін. Механикалық іріктеулер келесідей жүргізіледі: Алғашында жалпы жиынтық мүшелері бірдей санды топтарға бөлінеді. Кейіннен осы бөлінген әрбір топтардан кездейсоқ 1 мүшеден бөлініп алынады. Мысалы, арпа егістігін зерттеу барысында оның 100 өсімдігін алу керек. Ол үшін аталған егіс даласы бірдей 100 үлескіге бөлінеді де, олардан 1-1 ден қажетті өсімдік түрі алынады.

жүктеу 18,18 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4