Қазіргі клиентке бағытталған психотераптың негізгі бағыттары
Фундаменталистер. Бұл бағыттың өкілдері негізгі көзқарастарды орындауды талап етеді. Олардың көзқарасы бойынша, клиентке бағытталған психотерапияның жалғыз мақсаты - клиентке қарым-қатынас ұсынысын терапевттің сөзсіз құрметі мен эмпатиясын қабылдайтын етіп көрсету.
Экспириенталды бағыт. Юджен Гендлиннің еңбектерінен бастау алады. Оның негізгі идеясы - терапевтік өзгеріс үшін сезінудің белгілі бір сапасы қажет және ол өздігінен пайда болмайды.
Фокусқа бағытталған психотерапия (F-OC). Фокустаудың басты міндеті-клиенттерге проблемаларды жеңу және жеке өсу үшін қадамдардың пайда болуына ықпал ету үшін қолдау көрсету.
Процедуралық-экспириенталды терапия. Бұл клиентке бағытталған психотерапия шеңберіндегі нақты бағыт, ол уайым мен проблемалық оқиғалармен жұмыс істеуге шоғырланған.
Мақсатты бағытталған клиент-орталықтандырылған терапия. Райнер Захсе психосоматикалық бұзылулардан зардап шегетін клиенттер үшін жасақтаған. Бұл тәсіл бұрын "өте қиын" немесе әрең емделетін клиенттермен жұмыс жасауда сәтті болды. Қиындық - психосоматикалық бұзылулардан зардап шегетін клиенттер, біріншіден, терапевтік процесте өзін-өзі зерттеудің төмен деңгейін көрсетеді; екіншіден, олардың ішкі проблемаларымен күресуге мотивациясы өте төмен болады; үшіншіден, олар мәселеге өз үлестерін түсіндіруден аулақ болады, терапевттің араласуы кезінде іс жүзінде ешқандай реакция бермейді.
Клиент - орталықтанған бағыттың негізгі түсініктері
"Тәжірибе өрісі", "Толыққандылық", нақты "Мен", мінсіз "Мен", "Өзіндік дамудың тенденциясы".
Тәжірибе өрісі - бұл санаға қол жетімді нәрсе, ішкі әлемнің қабылданған бөлігі (қолданылатын сөздер, шындықты бейнелейтін таңбалар). Тәжірибе өрісі - бұл шындық болып табылатын аумақтың "картасы". Осылайша, бұл өте маңызды болып табылады өйткені адам сыртқы шындықты өзінің ішкі дүниесі арқылы, сыртқы әлемді қабылдауын шектей алатын тәжірибе өрісі арқылы қабылдайды.
"Толыққандылық" - К.Роджерс тұжырымдамасындағы орталық түсінік. "Толыққандылық" - бұл дене (организм деңгейінде) және символдық, рухани (сана деңгейінде) тәжірибені қамтитын тұтастық. Роджерс бойынша, барлық уайым "Толыққандылыққа" қатысты ассимиляцияланғанда және оның бір бөлігіне айналғанда, өзіндік сананың азаюына алып келеді. Мінез-құлық спонтанды бола бастайды, қарым - қатынасты білдіру ерікті болады, өйткені "толыққандылық" осы қатынастарды және мінез-құлықты өзінің бір бөлігі ретінде қабылдайды. Осылайша, "толыққандылық "- бұл сыртқы әлеммен феноменологиялық байланысты және адамға өзінің "Менін" - де көрінетін ішкі қатынастар жүйесі.
Шынайы "Мен" - адамның басқалармен қарым-қатынас тәжірибесі мен оған қатысты мінез-құлқы негізінде қалыптасатын және оның алдындағы жағдайларға, олардағы өз іс-әрекеттеріне сәйкес өзгеретін өзі туралы идеялар жүйесі.
Идеалды "Мен" - өз мүмкіндіктерін іске асыру нәтижесінде адам болғысы келетін идеал ретінде өзін-өзі бейнелеуі.
К.Роджерстің айтуынша, өзіңізді сол күйінде қабылдау психикалық денсаулықтың белгісі болып табылады. Айырмашылықтың жоғары деңгейі невротикалық бұзылуды тудыруы мүмкін.
"Өзіндік дамудың тенденциясы" - үрдісі адам табиғатының негізгі аспектілерінің бірі болып табылады, неғұрлым нақты жұмыс істеуге көшу ретінде түсініледі.
Консультантта болуы тиіс қасиеттер
Эмпатия - психологтың клиентке деген ерекше көзқарасы, онда соңғысы құралдық тұжырымдамалардың призмасы арқылы емес, оң жеке көзқарас пен клиенттің феноменологиялық әлемін қабылдау арқылы түсіндіріледі.
Қамқорлық - экзистенциализмнің дәстүрлі термині - Роджерс тұжырымдамасында клиенттің сол күйінде сөзсіз қабылдануы және ол клиенттің қазіргі жағдайына және клиенттің жеке әлеуетін көру перспективасына жауап беруге дайын.
Конгруэнттілік психологтың мінез-құлқының келесі маңызды белгілерін көрсетеді:
- сезім мен сөздердің мазмұны арасындағы сәйкестік;
- мінез-құлықтың табиғилығы;
- оқшауланбау;
- ұғымдардың инструменталдығы;
- шынайылық және сол күйінде болуы.
Психологиялық климат - бұл негізгі ұғымдардың бірі, өйткені ол қарым-қатынастарды, кәсіби (жеке) дағдыларды, қасиеттерді шоғырландырады және психокоррекциядағы тұлғаның оң өсуінің (өзгеруінің) басты шарты ретінде қарастырылады. Роджерс үшін психологиялық климат тәжірибенің барлық ауқымын қамтиды (ең ауырдан ең жоғары деңгейге дейін), оның шынайы көрінісі жеке өсуге мүмкіндік береді. К.Роджерстің айтуынша, психологиялық климат панацея емес және бәрін шешпейді, бірақ ол "бәріне қолданылады".
КОТ жұмыс істейтін жағдайлар
Өмірдің мәнін іздеу.
Толыққандылыққа ие болу.
Өзіндік анықталумен байланысты проблемалар.
Өмір мен қарым - қатынастардағы өтпелі және сыни жағдайлар.
Күшті эмоциялар: ашу, агрессия, кінә, реніш.
Өткен уақыттағы травматикалық тәжірибе
Депрессиялық күйлер, мазасыздық, апатия (қажет болған жағдайда медициналық сүйемелдеумен).
Клиентке бағытталған психотерапия сеансы әңгімелесу форматында өтеді, онда жетекші рөл клиентке беріледі. Психолог кеңестермен араласпайды, ұсыныстар бермейді. Міндет-клиент өзінің эмоцияларын барынша толық білдіре алуы, өзінің жеке басын түсінуге, өз қалауы мен ұмтылыстарын түсінуге көмектесуі.
Терапевттің барлық әрекеттері клиенттің өз мақсаттарына жетуіне бағытталған. Психолог диалогты эмпатикалық түрде қолдайды, естігенін көрсетеді, айтылғанды дұрыс түсінгенін тексереді, сезімдерді білдіруге шақырады. Сөйлесу компонентінен басқа, ол дене аспектісіне назар аударады: дауыс, поза, қимылдар.
Достарыңызбен бөлісу: |
