15-сурет
2. «Кездейсоқ таңдау» батырмасын тышқанмен шерткенде үш сөзден тұратын кездейсоқ сөйлем құрау.
16-сурет
3. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы
1. Жаңа жоба ашу.
2. Пішінге мына компоненттерді: тізімі бар үш ComboBox өрісін, Button батырмасын орналастыру.
3. Мына кестедегі әрекеттерді орындау:
7 - кесте
Белгі-ленген нысан
|
Object Inspector терезесінің астары
|
Қасиеттің аты/ Оқиғаның аты
|
Атқарылатын әрекет
|
Form1
|
Properties
|
Caption
|
Пішінге «Сөйлем құраушы» атын орнату
|
Events
|
OnCreate
|
ComboBox1.ItemIndex :=0;
ComboBox2.ItemIndex :=0; ComboBox3.ItemIndex :=0;
|
ComboBoxl
(Standard астары)
|
Properties
|
Style
|
Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз
|
Items
|
Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.
|
ComboBox2
(Standard астары)
|
Properties
|
Style
|
Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз
|
Items
|
Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.
|
ComboBox3
(Standard астары)
|
Properties
|
Style
|
Ашылатын тізімнен cSDropDownList мәнін таңдаңыз
|
Items
|
Құрушы батырманы шертіңіз. Сонда String List Editor (Жолдар тізімінің редакторы) терезесі ашылады. Әр жолға бір-бірден тізім пункттерін енгізіп, оның соңынан Enter-ді басып отырыңыз. Тізім дайын болған соң ОК батырмасын шертіңіз.
|
Buttonl
(Standard астары)
|
Properties
|
Caption
|
Батырмаға «Кездейсоқ таңдау» атын орнату
|
Events
|
OnClick
|
ComboBox1.ItemIndex := Random(ComboBox1.ItemIndex); ComboBox2.ItemIndex := Random(ComboBox2.ItemIndex); ComboBox3.ItemIndex := Random(ComboBox3.ItemIndex);
|
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып орындалуын тексеріп көріңіз.
8 - кесте
Зат есімдер тізімі
|
Үстеулер тізімі
|
Әрекеттер тізімі
|
Мысық
|
Тез
|
жүзеді
|
Жылан
|
Биік
|
жүгіреді
|
Шегіртке
|
Жәй
|
ұшады
|
Дельфин
|
Күшті
|
жорғалайды
|
Қарлығаш
|
Жақсы
|
секіреді
|
Тасбақа
|
Нашар
|
тығылады
|
Ішкі бағдарлама листингі
procedure TForm1.OnCreate (Sender: TObject); begin
Randomize;
ComboBox1.Itemlndex :=0; ComboBox2.ItemIndex :=0; ComboBox3.ItemIndex :=0; end;
procedure TForml.ButtonlClick (Sender: TObject); begin
ComboBox1.ItemIndex := Random(ComboBox1.ItemIndex); ComboBox2.ItemIndex := Random(ComboBox2.ItemIndex); ComboBox3.ItemIndex := Random(ComboBox3.ItemIndex); end;
№ 9. Көбейту кестесі
Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру.
1. Бағдарлама іске қосылғанда екі жылжытпа бейнеленуі тиіс.
2. Екі сан мәнін таңдап, солардың көбейтіндісін табу.
3. Егер бір ғана сан таңдалса, онда оның квадараты табылады.
17-сурет
4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы
1.Жаңа жоба ашу.
2.Пішінге мына компоненттерді: Button басқару батырмасын, TrackBar жылжытпасын, GroupBox жақтауын, Label жазуын және CheckBox жалаушасын орналастыру.
3.Мына кестедегі әрекеттерді орындау:
9 - кесте
Белгі-ленген нысан
|
Object Inspector терезесінің астары
|
Қасиеттің
аты/
Оқиғаның
аты
|
Атқарылатын әрекет
|
Forml
|
Properties
|
Caption
|
Пішінге «Көбейту кестесі» атын орнату
|
TrackBarl
(Win32 астары)
|
Properties
|
Min(Минимум)
|
2 мәнін меншіктеу
|
Max(Максимум)
|
99 мәнін меншіктеу
|
Position (орны)
|
2 мәнін меншіктеу
|
LineSize (шағын өзгеріс)
|
1мәнін меншіктеу
|
PageSize
(Парақтық өзгеріс)
|
7 мәнін меншіктеу
|
Frequency (белгілеу жиілігі)
|
7 мәнін меншіктеу
|
Events
|
OnChange
|
Label1.Caption :=
IntToStr(TrackBar1.Position); Label3.Caption :=
IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position :=TrackBar1.Position;
|
TrackBar2
(Win32 астары)
|
Properties
|
Min (Минимум)
|
2 мәнін меншіктеу
|
Max (Максимум)
|
99 мәнін меншіктеу
|
Position (орны)
|
2 мәнін меншіктеу
|
LineSize (шағын өзгеріс)
|
1 мәнін меншіктеу
|
PageSize
(Парақтық өзгеріс)
|
7 мәнін меншіктеу
|
Frequency (Белгілеу жиілігі)
|
7 мәнін меншіктеу
|
Events
|
OnChange
|
Label2.Caption :=
IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption :=
IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar1.Position := TrackBar2.Position;
|
GroupBoxl
(Standard астары)
|
Properties
|
Caption
|
«Көбейтінді» жазуын енгізу
|
Labell
(Standard астары)
|
Properties
|
AutoSize (Автотаңдау)
|
False мәнін орнату
|
Caption
|
2 мәнін меншіктеу
|
Alignment (туралау)
|
taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)
|
Label2
(Standard астары)
|
Properties
|
AutoSize
|
False мәнін орнату
|
Caption
|
2 мәнін меншіктеу
|
Alignment
|
taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)
|
Label3
Standard астары)
|
Properties
|
AutoSize
|
False мәнін орнату
|
Caption
|
4 мәнін меншіктеу
|
Alignment
|
taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)
|
CheckBoxl
(Standard астары)
|
Properties
|
Caption
|
"Квадрат" жазуын енгізу
|
Alignment
|
taRightJustify мәнін орнату(оң жақ шеті бойынша туралау)
|
Events
|
OnClick
|
TrackBar2.Position := TrackBar1.Position;
|
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.
Ішкі бағдарламаның листингі:
procedure TForm1.TrackBar1Change (Sender: TObject); begin
Label1.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position);
Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position);
if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position;
end;
procedure TForm1.TrackBar2Change (Sender: TObject); begin
Label2.Caption := IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end;
procedure TForm1.CheckBox1Click (Sender: TObject); begin
TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end;
Өздігінше орындауға арналған тапсырма
1. Бағдарламаны тек екі орынды сандардың ғана емес, 2-199 аралығындағы үш орынды сандардың да көбейтіндісін табатындай етіп өзгертіңіз.
2. Бағдарламаны екі санның қосындысын табуға арнап өзгертіңіз.
№ 10. Фигураларды қозғалту
Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру:
1. Бағдарлама іске қосылғанда екі айналдыру жолағын бейнелеу. Тік жолақ вертикаль қозғалысты, ал көлденең жолақ горизонталь қозғалысты басқаруы қажет.
2. Тышқан көрсеткішін фигуралардың біріне апарып, олардың қай жолақпен байланысты екенін таңдай алу.
18-сурет
3. Терезедегі фигуралар қозғалысы аймағын шектеуге көмегі болатын қосымша нысандар қажет болады.
4. Айналдыру жолағы іске қосылған кезде, онда ол ЖОҒАРЫ, ТӨМЕН, СОЛҒА, ОҢҒА, PAGE UP, PAGE DOWN пернелерімен де басқарылуы тиіс.
5. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек.
Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы
1. Жаңа жоба ашу.
2. Пішінге мына компоненттерді: Panel тақтасын, ScrollBar айналдыру жолақтарын, Shape фигураларын орналастыру.
3. Қосымша логикалық типті num айнымалысын енгізу. Егер num True мәнін қабылдаса, онда ағымдағы ретінде бірінші фигура саналады. Сонда екінші фигура False мәніне ие. Бұл айнымалы барлық процедуралар үшін қол жетімді болуы тиіс.
4. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:
10 - кесте
Белгі-ленген нысан
|
Object Inspector терезесінің астары
|
Қасиеттің
аты/
Оқиғаның
аты
|
Атқарылатын әрекет
|
Forml
|
Properties
|
Caption
|
Пішінге «Фигураларды қозғалту» атын орнату
|
Panel
(Standard астары)
|
Properties
|
Height
|
161 мәнін меншіктеу
|
Width
|
161 мәнін меншіктеу
|
Caption
|
Қасиет мәнін тазарту
|
ScrollBarl
(Standard астары)
|
Properties
|
Min
|
5 мәнін меншіктеу
|
Max
|
145 мәнін меншіктеу
|
Position
|
76 мәнін меншіктеу
|
SmallChange
|
2 мәнін меншіктеу
|
|
|
LargeChange
(үлкен өзгеріс)
|
20 мәнін меншіктеу
|
Events
|
OnChange
|
if num then Shape1.Left := ScrollBar1.Position else Shape2.Left := ScrollBar1.Position
|
ScrollBar2
(Standard астары)
|
Properties
|
Kind
|
sbVertical мәнін таңдау. Сонда көлденең жолақ тік жолаққа айналады.
|
Min
|
5 мәнін меншіктеу
|
Max
|
145 мәнін меншіктеу
|
Position
|
76 мәнін меншіктеу
|
SmallChange (шағын өзгеріс)
|
2 мәнін меншіктеу
|
LargeChange
|
20 мәнін меншіктеу
|
Events
|
OnChange
|
if num then Shape1.Top := ScrollBar2.Position else Shape2.Top := ScrollBar2.Position
|
Shapel
(Additional астары)
|
Properties
|
Height
|
11 мәнін меншіктеу
|
Width
|
11 мәнін меншіктеу
|
Left
|
76 мәнін меншіктеу
|
Top
|
76 мәнін меншіктеу
|
Shape (Түр)
|
stCircle (шеңбер) мәнін таңдау
|
Brush (Қылқалам)
|
Color-дың(қылқалам түсі) ішкі қасиеті үшін clAqua (көгілдір түс) мәнін таңдау
|
Events
|
OnMouseMove
(Тышқанды қозғалтқан кезде)
|
Shape1.Brush.Color := clAqua;
Shape1.Brush.Color :=
clFuchsia;
Num := True;
ScrollBar1.Position:=
Shape1.Left;
ScrollBar2.Position:=
Shape1.Top;
|
Shape2
(Additional астары)
|
Properties Events
|
Height
|
11 мәнін меншіктеу
|
Width
|
11 мәнін меншіктеу
|
Left
|
76 мәнін меншіктеу
|
Top
|
76 мәнін меншіктеу
|
Shape
|
stSquare (Квадрат) мәнін таңдау
|
Brush
OnMouseMove
|
Color -дың(қылқалам түсі) ішкі қасиеті үшін clFuchsia (сия көк түс) мәнін таңдау
Алдыңғыға ұқсас Shape2
|
5. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз.
Достарыңызбен бөлісу: |