Үшінші бөлім С деңгейі.
С1. 1. Нәруыздар адам организмінде неліктен энергия көзі ретінде көмірсулар мен липидтер таусылған кезде ғана қолданылады?
Кесте толтыр
Нәруыздың құрылымы
|
Байланыстар
|
1.
2.
3.
4.
|
|
С2 .Мәтіндегі қателерді тауып,түзе. Нәруыздар моносахаридтер және полисахаридтер болып бөлінеді. Монасахаридтерге хитин, целлюлоза, гликоген жатады.Сүт қанты фруктоза деп аталады.Нуклеин қышқылдарының құрамына эритроза және пирожүзім қышқылы кіреді.
4. «Органикалық қосылыстар» тақырыбын оқып шығып, C3- C4 тапсырмасын орында. Нәруыздар мен майлар жоғарғы молекулалы қосылыстар. Нәруыз молекуласы көптеген аминқышқылдарынан түзілген.Олардың құрамына көміртек, сутек, оттек, азот және күкірт кіреді. Майлар үш атомды спирт глицериннен және май қышқылдарынан тұрады. Олар суда ерімейді, бірақ органикалық еріткіштерде ериді. Майлардың құрамына көміртек, сутек, оттек бар. Майлар мен май тәріздес заттарды липидтер деп атайды. Майлар көмірсулар сияқты энергия көзі болады.
Әртүрлі жасушалардың нәруыздары әртүрлі. Бірақ олардың қасиеттері бірдей: қыздырғанда н\е УК сәулелердің әсерінен ұйиды. Нәруыздар кез келген организмнің құрылыс материалы болып табылады: жасуша мембранасы, цитоплазма мен ядроның құрамына кіреді. Көптеген нәруыздар ферменттер болып табылады. Жануарлардың қозғалысын жиырылғыш нәруыздар жүзеге асырады. Қорғаныш нәруыздарын қарсыденелер деп атайды. Кейбір нәруыздар тасымалдау қызметін атқарады. Майларда нәруыздар сияқты қызметтер атқарады. Олар жасуша мембранасының құрамына кіреді, сондықтан құрылыс қызметін атқарады. Майлар жасушада қорға жиналып, қоректік қызмет атқарады. Кейбір май тәріздес заттар гормондар болып табылады, олар физиологиялық процесстерді реттеуге қатысады.
С3. Осы мәтін бойынша салыстырма кестесін толтыр.
Салыстыратын белгілер
|
Нәруызар
|
Майлар
|
Органикалық молекулалардың құрылысы
|
|
|
|
|
Олар суда ерімейді, бірақ органикалық еріткіштерде ериді.
|
Ұқсас қызметері
|
|
|
С4. Мәтіннен майлар мен нәруыздар бірдей қатысатын жасуша бөлігін жаз. Ол структура қандай қызмет атқарады?
Достарыңызбен бөлісу: |