564
Геометриялық ою-өрнектер ромбы,шимай,үшбұрыш,көпқырлылар, геометриялық ою-
өрнектер қазақ халқының көшпенді өміріне сәйкес дәл санай білу, және бұл грек ғұламасы
Пифагордың математикалық есебіне сай жасалған.Геометриялық ою-өрнектер өсімдік ою-
өрнегімен араластырып 11-12 ғасырда Айшабибі мовзолейінде, 10-11 ғасырда Бабажа Қатын,
13-14
ғасырда
Қожахмет
Яссауи
мовзолейінде
кездеседі.
Бұл
ою-өрнектің
элементері\төртбұрыш яки төртқұлақ,ромбы,жұлдызшалар\ ағаш өнерін ою жұмыстарында
кең қолданған.Бұлар ағаш оюлары, үйдің терезе есігі, дүние-мүлкі, музыкалық аспатар және
аңшылық құрал саймандарды өрнектеген. Геометриялық ою-өрнектер сынық сызықтардан,бас
жақтары доғаланған түрлерден тұрады.Бұл өрнек ирексу деп аталады. Бұл өрнекпен
пешпент,камзол,шапаш,тақия,тюбетей,зергерлік бұйымдар: сырға, қапсырма, білезік, алқа,
сақина, шолпы әшекейленген.
ҰОІӘ нің барысы:
Тақырыбы: көрпеше тігу \геометриялық ою-өрнек\
Мақсаты: балалардың білімін қазақ қол өнерімен толықтыру,көрпеше тігуді құрақ
құрау арқылы үйрету,қазатың бұйымдарын жасай білуге үйрету.
1.Көрпешенің маңызы:
-Көрпеше не үшін қажет?
-Ол қандай пішіндерден тұрады?
2.Көрпешеге талдау жасау:
- Көрпешенің пішіні қандай?
- жасалу әдісі қандай? Көздің жауын алады.
3. Геометриялық ою -әдісін жасау және қию әдісі.
4. Бала шығармашылығы.
5.Марпаттау,көрме ұйымдастыру.
Көркем сөз:
Көрпешенің бетінде,
Әжем салған өрнектер,
Кең даланың гүліндей,
Көздің жауын алады
Қорыта келе айтарымыз, ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті арқылы практикалық
сабақтардың маңызы зор болды. Баланың бойына ұлттық салт-дәстүр арқылы рухани-
Өту
мерзімі
тақырыбы
жоспары
тезистері
сұрақтар
Қолдан
ылған
әдебие
ттер
07.03.
2015ж.
Геометрия-
лық
ою-
өрнектермен
таныстыру
1.Геометрия-
лық
ою-
өрнектер
2.Геометрия-
лық
ою-
өрнектің
үлгісін қарау.
Геометриялық
ою-өрнектерді
(төрт
бұрыш,
ромб,
жұлдызшалар)
ағаштан жасалған
бұйымдарды
әшекейлеуге
қолданылады.
Мысалы:
Үйдің
есік терезелерін,
дүние-мүліктерді,
музыкалық
аспаптарды,
аңшылық
құрал
саймандарды
әшекейлейді.
1.Геометриялық
ою-өрнек
дегеніміз не?
2.Геометриялық
ою-өрнек
нені
көрсетеді?
3.Бұл оюлармен
қандай
бұйымдарды
әшекейлейміз?
4.Геометриялық
ою-өрнектер
қандай
элементтерден
тұрады?
«Халы
қтың
қол
өнері»
«Сен
білесің
бе?»
серия-
сы
Аруна
2003ж.
565
адамгершілік қасиетті сіңіре білдік. Баланың өз ұлтына деген мақтаныш сезімін, отанға деген
махаббатын,патриоттық сезімін жетілдіре білдік.
БАЛАЛАРДЫҢ СӨЗДІК ҚОРЫН ОЙЫНДАР АРҚЫЛЫ ДАМЫТУДЫҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Саят Дана Саятқызы, Шабденова Манат Майкеновна
«Алтын сақа» балабақшасы КМҚК
Қазақ халқында «Баланы ойын өсіреді» деген даналық сөз бар. Ойын балалар өмірінің
нәрі. Ойын баламен мәңгілік өмір сүреді. Ойын арқылы баланың дүниетанымын
қалыптастыруға, қиялын шыңдауға, баланың арман тілегін білуге, зейінін қалыптастыруға,
ойлау қабілетінің дамуына әсер етуге болады. Ойын – бала әрекетінің негізгі түрі. Ойын
арқылы балалар қоғамдық тәжірбиені меңгерді, өзінің психологиялық ерекшеліктерін
қалыптастырады. Бала ойынында да қоғамдық, ұжымдық сипат болады. Мәселе, кез-келген
бала еш уақытта жалғыз ойнамайды, қатар құрбылармен ойнайды, сол арқылы бір-бірімен
өзара қарым-қатынас жасайды. Ойын балалар үшін айналадағыны танып, білу тәсілі. Балалар
ойындарының тәрбиелік маңызын жоғары бағалай келіп, А.С.Макаренко былай деп жазады:
«Бала ойында қалай болса өскен соң жұмыста да көп жағынан ұқсас болады», сондықтан
келешек қайраткер азаматты тәрбиелеу алдымен ойыннан басталады. «Ойынсыз-ақыл ойдың
қалыпты дамуы да жоқ және болуы да мүмкін емес»,-деп айтқан В.А.Сухомлинский. Ойын -
балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасайтын өз бетінше іс-әрекеті. Оларды бір мақсат, оған
жетудегі жалпы қызығушылықтар мен әсерлер біріктіреді. Ойын - баланың ақыл-ойын
тәрбиелейтін құрал. Ойында өмірді көрсету күрделі үдеріс. Ойын тілдің дамуына өте зор
ықпал тигізеді. Ойын жағдайы оған араласқан әрбір баладан тіл қарым-қатынасы дамуының
белгілі бір деңгейін талап етеді. Егер бала ойын барысына қатысты өз тілегін анық айтуға
мүмкіндігі болмаса, ол бірге ойнап отырған өз достарымен сөз-арқылы берілген нұсқауларын
түсінуге қабілеті жетпесе, онда түсінісу қажеттігі ұйқасымды тілдің дамуына себепші болады.
Балалардың ойын арқылы тілін дамыту мәселелерін көрнекті орыс педагогтары Н.К.Крупская,
А.С.Макаренко, К.Д.Ушинский, П.Г.Саморукова, психолог – ғалымдар Д.Б.Эльконин,
А.В.Черков, Р.М.Римбург, А.В.Запорожец және т.б. зертеп еңбектер жазған. Н.К.Крупская
ойынды өсіп келе жатқан бала организмі талап ететін табиғи қажеттілік деп сипаттайды және
оның тәрбиедегі аса маңыздылығын атап көрсетеді.
Баланың шығармашылық қиял, қабілетін, тілін, дамытуда ойынның айрықша маңызы
бар екендігін қазақ халқының этнограф – ғалымы Ш. Уәлиханов, ағартушы – педагог
Ы.Алтынсарин, қазақ зиялылары. А. Байтұрсынов, Ж.Аймауытов, М. Дулатов, М.Жұмабаев,
Н.Құлжановада өз еңбектерінде атап көрсеткен. Зерттеуші ғалымдар Б.Баймұратова,
М.Тұрыскелдина мектепке дейінгі тәрбие бағдарламаларын оқыту және тәрбиелеу еңбегінде
нәрестелердің жас ерекшелігіне байланысты 2,5 айдан 1 жасқа дейін жүретін ойын-
сабақтарды ұсынды. Сондай-ақ үлкен адамның ықпалынсыз меңгере алмайтын сөзді түсіну,
Қолданылған әдебиеттер:
1. «Халықтың қол өнері»
2. «Сен білесің бе?» серияс
3. Аруна 2009ж.
4. Аруна 2003ж.
