Құбырларға қолданылатын материалдарға қойылатын талаптар

107 
сәйкес шартты қысымға 2,5 МПа (25 кгс/см) дейін табақ болаттан жасалған 
ернеушелерді құбыр ретінде қолдануға рұқсат етіледі. 
Құбырлар үшін нормаланған химиялық құрамы және металдың 
механикалық қасиеттері (В тобы) бар құбырлар қолданылады. 
Құбырлар дайындаушымен құбырларға арналған нормативтік-
техникалық құжаттамада кӛрсетілген сынама гидравликалық қысыммен 
сыналған немесе сынақ қысымының кепілдік берілген шамасы туралы 
сертификатта нұсқауы болуы тиіс. 
Егер жіксіз құбырлардың барлық беті бойынша бұзбайтын әдістермен 
бақылауға ұшыраса, оларды гидросынауды жүргізбеуге жол беріледі. 
Спиральді тігісі бар электр дәнекерленген құбырларды тек 
құбырлардың тікелей учаскелері үшін қолдануға рұқсат етіледі. 
Қысымы 1,6 МПа(16 кгс/см) жоғары және Б(в) топтары және қысымы 
2,5 МПа(25 кгс/см) жоғары, жұмыс температурасы 300°С жоғары 
термиялық ӛңделген күйдегі сұйытылған газдарды қоспағанда, а (б), Б (а), 
Б(б) (1-қосымша) топтарының заттарын тасымалдау үшін қолданылатын 
электрмен дәнекерленген құбырлар, ал олардың дәнекерленген жіктері 
бұзбайтын жүз пайыз бақылауға (УЗД немесе радиография әдісімен) және 
иіске немесе соққы тұтқырлығына сынауға ұшырайды. 
Металдың коррозиялық жарылуын туындатпайтын орталарды 
тасымалдау үшін құбырдың сыртқы диаметрінің қабырға қалыңдығына 
қатынасы 50-ге тең немесе одан жоғары термиялық ӛңделмеген 
құбырларды қолдануға рұқсат етіледі. 
Термоӛңделген күйдегі қабырғаның қысымы мен қалыңдығына 
қарамастан, металдың коррозиялық жарылуын тудыратын ортамен 
жанасатын электрмен дәнекерленген құбырлар, ал олардың дәнекерленген 
жіктері негізгі металға тең берік және бұзбайтын әдістермен (УДҚ немесе 
радиография) жүз пайыз бақылауға алынады. 
Кӛміртекті жартылай тынысты болаттан жасалған құбырларды В 
тобының ортасы үшін қабырғаларының қалыңдығы 12 мм - ден аспайтын 
сыртқы ауаның есепті температурасы - 30°С тӛмен емес аудандарда 
пайдалану процесінде құбыр қабырғасының температурасы-20°С тӛмен 
емес қамтамасыз ету кезінде қолдануға рұқсат етіледі. 
Кӛміртекті қайнайтын болаттан жасалған құбырларды В тобының 
ортасы үшін қабырға қалыңдығы 8 мм - ден аспайтын және ауаның есептік 
температурасы-10°С тӛмен емес аудандарда 1,6 МПа (16 кгс/см ) аспайтын 
қысымда қолдануға рұқсат етіледі. 
Фланецтердің және оларға арналған материалдардың конструкциясын 
нормативтік-техникалық 
құжаттама 
бойынша 
жұмыс 
ортасының 
параметрлерін ескере отырып таңдау. 

108 
1 МПа (10 кгс/см ) дейінгі шартты қысымы бар А және Б топтарының 
құбыржолдары үшін шартты қысымға 1,6 МПа (16 кгс/см) кӛзделген 
фланецтер қолданылады. 
Температураға қарамастан 2,5 МПа (25 кгс/см) астам шартты қысым 
кезінде жұмыс істейтін құбыржолдар үшін, сондай-ақ жұмыс 
температурасы 300
о
С жоғары құбыржолдар үшін қысымға қарамастан 
дәнекерленген фланецтер қолданылады. 
Дәнекерленген 
фланецтер 
соғылмалардан 
немесе 
бандаж 
дайындамаларынан жасалады. 
2,5 МПа (25 кгс/см) аспайтын шартты қысымда жұмыс істейтін 
құбыржолдарға арналған табақтың жазықтығы бойынша дайындамаларды 
жаншу немесе 6,3 МПа (63 кгс/см) аспайтын шартты қысымда жұмыс 
істейтін құбыржолдарға арналған соғылған жолақтардың иілуі жолымен 
дәнекерленген жіктерді радиографиялық немесе ультрадыбыстық әдіспен 
жүз пайыз бақылау шартымен фланецтерді дайындауға жол беріледі. 
Фланецтердің тығыздағыш бетінің түрін таңдау кезінде осы 
Талаптардың 2-қосымшасын басшылыққа алу қажет. 
Жарылыс қауіптілігі 1-санаттағы технологиялық объектілердің А 
және Б топтарының заттарын тасымалдайтын құбыржолдары үшін, 
шектеулі сақинасы бар спиральді оралған тӛсемдерді қолдану 
жағдайларын қоспағанда, тегіс тығыздағыш беті бар фланецті 
қосылыстарды қолдануға жол берілмейді. 
Фланецті қосылыстарға арналған бекіту бӛлшектері және оларға 
арналған материалдар жұмыс жағдайына және фланец болатының 
маркасына байланысты таңдау. 
300°С - тан жоғары және 40°С-тан тӛмен температурада фланецтерді 
қосу үшін қысымға қарамастан шпилькаларды қолдану керек. 
Шпилькаларды, болттарды және гайкаларды дайындау кезінде 
шпилькалардың 
немесе 
болттардың 
қаттылығы 
гайкалардың 
қаттылығынан кемінде 10-15 НВ жоғары. 
Бекітпе бӛлшектерін қайнайтын, жартылай тыныш, бессемерлік және 
автоматты болаттан жасауға жол берілмейді. 
Дайындамалардың материалы немесе сапалы кӛміртекті, жылуға 
тӛзімді және ыстыққа тӛзімді қоспалы болаттан жасалған дайын бекіту 
бұйымдары термоӛңделген. 
1,6 МПа (16 кгс/см ) дейінгі қысымда және 200°С дейінгі жұмыс 
температурасында қолданылатын бекіту бӛлшектері үшін, диаметрі 48 мм 
дейінгі бұрандалы кӛміртекті болаттан жасалған бекіту бӛлшектері үшін 
термоӛңдеуді жүргізбеуге жол беріледі. 

109 
Аустениттік сыныптың болаттан жасалған бекіту бӛлшектерін 
ортаның жұмыс температурасы 500
о
С жоғары болған кезде қолданған 
жағдайда бұранданы домалату әдісімен дайындауға жол берілмейді. 
Бекіту бӛлшектерінің материалдары материалдардың сызықтық кеңею 
коэффициенттерінің мәндерінде 10% - дан аспайтын айырмашылық 
кезінде фланец материалының сызықтық кеңею коэффициентінің мәні 
бойынша жақын сызықтық кеңею коэффициентімен таңдау. 
Беріктікке есептеумен немесе эксперименталдық зерттеулермен 
негізделген жағдайларда, ортаның жұмыс температурасы 100°С-тан 
аспайтын фланецті қосылыстар үшін мәні 10% - дан асатын сызықтық 
кеңейту коэффициенттері бар бекіту бӛлшектері мен фланецтердің 
материалдарын қолдануға рұқсат етіледі. 
Фланецті қосылыстарды тығыздауға арналған тӛсемдер мен тӛсеме 
материалдар жобаға, нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес 
тасымалданатын ортаға және оның жұмыс параметрлеріне байланысты 
таңдалады. 
Құбырлардың 
үлгілік 
бӛлшектері 
тасымалданатын 
ортаның 
параметрлеріне және пайдалану шарттарына байланысты нормативтік-
техникалық құжаттама бойынша таңдау. 
Құбырлардың фасондық бӛлшектері тігіссіз болат және тік жікті 
дәнекерленген құбырлардан немесе металдары жоба, нормативтік-
техникалық 
құжаттама 
талаптарына, 
қосылатын 
құбырлардың 
материалымен дәнекерлеу шарттарына жауап беретін табақты илектен 
дайындалады. 
Конструкциясына, болат маркасына және дайындау технологиясына 
қарамастан, металдың коррозиялық жарылуын тудыратын орталарға 
арналған құбыржолдардың бӛлшектері термоӛңдеуге жатады. 
Егер оларды дайындау үшін термоӛңделген құбырлар қолданылса, 
секциялық бұрмалар мен құбырлардан жасалған дәнекерленген 
үштіктердің дәнекерленген қосылыстарын жергілікті термоӛңдеу рұқсат 
етіледі. 
Ортаның агрессивтілігіне, температураға және қысымға байланысты 
Құбырлардың дәнекерленген бӛлшектерін таңдау кезінде нормативтік-
техникалық құжаттаманы басшылыққа алу қажет. 
Фитингтерді дәнекерлеу және дәнекерленген жіктердің сапасын 
бақылау 
нормативтік-техникалық 
және 
жобалық 
құжаттаманың 
талаптарына сәйкес жүргізіледі. 
Құбырдан тармақтау осы талаптардың 3-қосымшасында баяндалған 
тәсілдердің бірімен орындалады. Үштік қосылыстарды қаттылық 
қабырғаларының кӛмегімен күшейтуге жол берілмейді. 

110 
"А" тәсілі бойынша тармақтарды қосу (3-қосымша) негізгі құбырдың 
әлсіреуі қосылыстың қолда бар беріктік қорымен ӛтелетін жағдайларда 
қолданылады. 
Тармақтарды негізгі құбырға қосу тәсілін таңдау кезінде "б", "в", "е" 
тәсілдеріне артықшылық беру керек (3-қосымша). 
Тармақталатын құбыржолға жапсырма (3-қосымшада "е" тәсілі 
бойынша 
қосу) 
тармақталатын 
және 
негізгі 
құбыржолдардың 
диаметрлеріне қатысты кемінде 0,5 орнатылады. 
Дәнекерленген үштіктер Ру - 10 МПа (100 кгс/см) дейінгі қысымда 
қолданылады. 
Dу=150÷400 мм шартты ӛту жолы бар дәнекерленген бұруларды 6,3 
МПа (63 кгс/см) артық емес қысым кезінде технологиялық құбырлар үшін 
қолдану керек. 
Шартты ӛту жолы Dу=500÷1400 мм дәнекерленген бұруларды 2,5 
МПа (25 кгс/см2) артық емес қысым кезінде технологиялық құбырлар үшін 
қолдануға рұқсат етіледі. 
Dу=250÷400 мм шартты ӛту жолы бар дәнекерлеу концентрикалық 
және эксцентрикалық ӛтпелерді 4 МПа (40 кгс/см) дейін ТҚ қысымында 
технологиялық құбырлар үшін, ал Dу 500÷1400 мм - 2,5 МПа (25 кгс/см) 
дейін ТҚ кезінде қолдануға рұқсат етіледі. 
Ортаның температурасы мен агрессивтілігіне байланысты Болат 
ӛткелдерін қолдану шектері Болаттың ұқсас маркалары үшін қосылатын 
құбырларды қолдану шегіне сәйкес келеді. 
Ӛтпелердің 
дәнекерленген 
тігістері 
ультрадыбыстық 
немесе 
радиографиялық әдіспен жүз пайыз бақылауға жатады. 
1,6 МПа (16 кгс/см) аспайтын шартты қысымы және Dу=100÷500 мм 
шартты диаметрі бар технологиялық құбырлар үшін жапырақшалы 
ӛтпелерді қолдануға рұқсат етіледі. 
Сұйытылған газдар мен А(А) тобының заттарын тасымалдауға 
арналған құбырларда жапырақты ӛткелдерін орнатуға жол берілмейді (1-
қосымша). 
Жапырақты 
ӛтпелерді 
кейіннен 
ультрадыбыстық 
немесе 
радиографиялық әдіспен дәнекерленген жіктерді жүз пайыз бақылай 
отырып пісіру керек. 
Жапырақты дайындағаннан кейін жоғары температуралы босатуға 
ұшырайды. 
Дәнекерленген айқастырғыштарды кӛміртекті болаттан жасалған 
құбырларда жұмыс температурасы 250°С-тан аспайтын кезде қолдануға 
болады. 
Технологиялық құбырлар үшін тігіссіз және дәнекерленген тік жікті 
құбырлардан ыстық қалыптау немесе созу әдісімен дайындалған тік иілген 

111 
бұрауларды, иілген және штамптаумен дәнекерленген бұруларды қолдану 
қажет. 
Жіксіз құбырлардан жасалатын иілген бұраулар, құбырдың 
гидравликалық кедергісін барынша азайту талап етілетін жағдайларда, 
ортаның пульсациялайтын ағысы бар құбыржолдарда (дірілді тӛмендету 
мақсатында), Dу шартты ӛту кезінде құбыржолдарда 25 мм кем тік иілген 
және дәнекерленген бұрулардың орнына қолданылады. 
Қолданыстағы сортамент құбырларынан R≥2dн иілу радиусы бар 
тегіс майысқан бұруларды қолдану шектері олар дайындалған құбырларды 
қолдану шегіне сәйкес келеді. 
Тегіс майысқан бұрулардың иілу радиусын таңдаған кезде жобалық 
және нормативтік-техникалық құжаттаманы басшылыққа алу қажет. 
Құбырдың шетінен дӛңгелектеу басталғанға дейінгі тік учаскенің ең 
аз ұзындығын құбырдың dн диаметріне тең, бірақ 100 мм кем емес 
қабылдау қажет. 
Бітеуіштерді ортадағы жұмыс параметрлеріне және нақты пайдалану 
шарттарына байланысты таңдау ұсынылады. 
Фланецтердің арасында орнатылатын фланец бітеуіштерінің немесе 
бітеуіштердің материалдарын қолданудың температуралық шектері фланец 
материалдарын қолданудың температуралық шектерін ескере отырып 
қабылдануы тиіс. 
Тез алмалы-салмалы бітеуіштерді жобаға сәйкес шығарады және 
орнатады. 
Дәнекерленген, жазық және қабырғалы бітеуіштерді р 2,5 МПа (25 
кгс/см
2
) дейінгі қысым кезінде А және Б тобындағы заттарды 
тасымалдайтын технологиялық құбырлар үшін қолдануға рұқсат етіледі. 
Фланецтер арасында орнатылатын бітеуіштерді тез алмалы-салмалы 
бітеуіштерді араластыруға жол берілмейтін әртүрлі ортамен екі 
құбыржолды бӛлу үшін қолдануға болмайды. 
Бітеуіштердің сапасы мен материалы сертификатпен расталады. 
Әрбір алмалы - салмалы тығында бітеуіш нӛмірін, болат маркасын, 
шартты қысымын және Dу шартты ӛту жолын белгілеу қажет. 
Бітеуіштерді орнату және алу журналда белгіленеді. 

жүктеу 1,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: