64
жастардың өкілдері болуы тиіс. Оған барынша осал топтар, халықтың кедей не білімі аз
топтарының өкілдері кірген жағдайда бұл процесс одан ары тиімді болады», - дейді
ХВҚ
64
Жас көшіп-қонушылардың мәселелерін дереу шешу Қазақстанның экономикасын дамыту
үшін қажет. Жүргізілген зерттеу негізінде және халықаралық институттардың ұсыныс-
тілектерін ескере отырып,
.
жастар көші -қонына қатысты кешенді мемлекеттік саясатты
әзірлеуге бағытталған ұсыныстар даярланды. Ұсыныстар екіжақты: бір жағынан олар
қазіргі кезде Алматыда тұрып жатқан жас көшіп -қонушылардың мәселелерін шешуге,
екінші жағынан – ауылдар мен шағын қалалардан Алматыға көшуді жоспарлап отырған
жас көшіп-қонушыларға бағытталған.
Алматы
Біздің пікірімізше, жас көшіп-қонушыдарды ауылға қайтару саясаты қазіргі кезде тиімсіз
болмақ. Тіркелу мәселелерін шешуге, жұмысшы мамандықтарға оқытуға және жаңадан
жұмыс орындарын құруға бағытталған бағдарламаларды әзірлеу анағұрлым тиімді болуы
мүмкін.
Алматыда жастар к
өші -қонының сальдосы оң таңбалы болып қалуда, себебі кетуші
жастарға қарағанда келуші жастардың саны көп. Нәтижесінде 2012 жылдың 1 қаңтарына
қатысты ресми статистикаға сәйкес жастардың үлесі қаланың бүкіл халқының 31,5%
құрауда. Оған қоса, Алматыда тіркелмеген жас көшіп -қонушылар көп. Зерттеуімізге
қатысушылардың тең жартысынан артығы бұрынғы тұрғылықты жері бойынша тіркелген.
ХЕҰ жас көшіп-қонушылардың мәселелерін қауымдастықтар деңгейінде, яғни жекелеген
қалаларда қызмет көрсету, тұрғын үй, жұмыспен қамту және кәсіби қайта даярлау
саласындағы бағдарламаларды дамыта отырып шешуді ұсынады. Өкінішке орай, Алматы
қ. Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы мен Алматы қ. Жастар
саясаты мәселелері жөніндегі басқармасының стратегиялық бағдарламаларында жас
көшіп-қонушылардың мәселелері ескерілмеген.
Ішкі көшіп -қонушылардың Алматыда тұрғын үйінің және жұмысының болмауы сияқты
өзекті мәселелердің елеусіз қалуы әлеуметтік мәселелердің шоғырлануы мен халықтың
осы әлеуметтік -белсенді бөлігінің маргиналдануына әкеледі. Жүргізілген зерттеулерге
негізделе отырып келесі ұсыныстар әзірленді:
Алматы қ. жергілікті атқару органдары:
•
жас көшіп -қонушылардың нақты санын бағалауға, соның ішінде Алматыда
тіркелмеген барлық жас көшіп -қонушыларға аудан әкімдіктерінде не қала
аудандары бойынша Жұмыспен қамту мен әлеуметтік бағдарламлар бөлімдерінде
тіркелуге мүмкіндік беретін Алматы қ. ішкі көшіп -қонушылардың есепке алу
жүйесін әзірлесін.
•
Осы деректерге негізделе отырып жас к
өшіп
-
қонушылардың тұрғылықты орны
бойынша әлеуметтік және медициналық қызметтерге, соның ішінде арнаулы
әлеуметтік көмек, балаларға арна лған жәрдемақылар мен өзге де жеңілдіктерді
алуға, бала-бақшаларға, мектептерге және т.б. қол жеткізуін қамтамасыз етсін.
•
Алматы қ. Статистика департаменті жастар арасындағы жұмыссыздық пен өзін -өзі
жұмыспен қамтушылар бойынша шүбәсіз статистиканың жүргізілуін қамтамасыз
етсін.
•
Осы деректерге негізделе отырып ішкі жас к
өшіп -қонушыларға көмек көрсетудің
кешенді қалалық бағдарламасы әзірленсін , аталмыш бағдарлама барлық мүдделі
64
IMF, Finance & Development, March 2012
65
тараптардың қатысуымен жүзеге асырылып және осы зерттеуде анықталған
мәселелерді: тіркелу, тұрғын үй, жұмыспен қамтылу, бала -бақшаларға қол жеткізу
және т.б. шешуге бағытталған болуы тиіс.
•
Жоғары оқу орындары мен колледждердің әкімшілігімен әріптестік жасай отырып
барлық тұрғын үйге мұқтаж жастарды қамтамасыз ету үшін жоғары және арнайы-
орта оқу мекемелерінің студенттеріне арналған жатақханалар салсын.
•
Отбасы жоқ жас көшіп-қонушыларға өздерінде бір қалыпты төлемақы төлеп тұруға
мүмкіндік беретін муниципалды жатақханалар салынсын.
•
Инфрақұрылым нысандарымен, яғни бала-бақшалармен, мектептермен,
емханалармен қамтылған жастардың тұрғын үй кешендерінің құрылысын
дамытсын.
•
Тіркелу құжаты бар жас көшіп-қонушыларға жеке тұрғын үй құрылысына арналған
жер телімдерін бөлсін; бұл тіркеуден өтудің жақсы стимулына айналуы мүмкін.
•
Жалға алынған тұрғын үйдің муниципалды нарығын дамытсын.
•
www.almaty.kz
сайтында Алматыда «Жастар практикасы» ба
ғдарламасының
қалайша жүзеге асырылғаны, қанша тұрақты жұмыс орны құрылғаны және соған
қанша бюджеттік қаражаттың жұмсалғаны туралы деректерді жарияласын.
•
«Жастар практикасы» бағдарламасының бұдан арғы жүзеге асырылуына түзету
енгізсін, яғни бағдарламаның тиімділігінің мақсаттық көрсеткіші ретінде
«
жастардың практикаға жіберілуі» емес, жастар үшін құрылған тұрақты жұмыс
орындарының ақырғы көрсеткіштері, яғни практиканттардың қайсысының тұрақты
келісімшарт жасасумен жұмыс орнында бекіп қалғаны туралы деректер
қабылдансын.
•
Жастар саясаты ба
ғдарламасы бойынша орындарды ұ сынып отырған жұмыс
берушілерді мұқият түрде іріктеп отырсын, олардың практика аяқталғаннан кейінгі
тұрақты жұмыс орнын құру үшін қолында бар мүмкіндіктерін зерттеп отырсын.
•
Азаматтарды жұмысқа орналастыру мәселелері бойынша, Мемлекеттік жұмыс
қамту орталықтары Жекеменшік жұмыспен қамту агенттіктерімен (ЖЖА) бірге,,
бос жұмыс орындары (вакансиялар) бойынша деректер қорын жетілдірсін : ЖЖА-
ларды аудандық Жұмыспен қамту орталықтарымен бір ге күнделікті жаңартылып
отыратын, онлайн режимінде көпшілікке ашық Алматы қ. еңбек нарығындағы бос
жұмыс орындары (вакансия) жайлы бірыңғай деректер қорын құруға қатысты
ынталандырып отырсын.
•
Жергілікті бюджет қаражаттарының есебінен ЖЖА -лардың арасында жас көшіп-
қонушыларға кәсіби бағыт-бағдар беруді қамтамасыз етуге қатысты байқау
ұйымдастырсын: негізгі білім-дағдыларын анықтау және артынша жыл бойы еңбек
нарығындағы бос жұмыс орынды ұсыну. Тиімділігінің көрсеткіші ретінде кеңес
алған көшіп-қонушылардың санын емес, ж
ұмысқа орналасқандардың саны
көрсетілсін.
•
Колледждер мен лицейлер арасында бюджет қаражатт арының есебінен жас көшіп-
қонушыларға арналған нарықта сұранысқа ие мамандықтар бойынша
(жүргізушілер, бухгалтерлер, аспаздар, шаштараздар және т.б.) бастапқы білім-
дағдыларын дамыту үшін үш айлық және алты айлық тренингілер өткізуге байқау
жарияласын.
