37
қамтамасыз ету).
л) Банкомат құрылғыларды және операциялық күні банкомат
(кассеталар бақылау, күннің ашылуы / жабылуы, криптографиялық кілттер
өзгеруі) бақылау үшін орындалады қызмет инженерлер мен коллекторлар
үшін Әкімшілік операцияларды.
м) Жергілікті карточка өнімдері көзделген, атап айтқанда, функцияларға
байланысты басқа да операциялар.
Ол қызметтердің тізімі осы құрылғылардың бағдарламалық және
аппараттық ATM конфигурациясы екі туралы, сондай-ақ деректер
банкоматтар қосылатын өңдеу орталықтары қолдау операциялар байланысты
екенін атап өткен жөн. Мысалы, қолма-қол ақша алу функциясы үшін, ATM
заң қабылдау мамандандырылған модуль (Кашин модуль) жабдықталған
болуы тиіс, ATM тиісті бағдарламалық қамтамасыз ету орнатылған болуы
керек, қайта өңдеу орталығы қолма-қол ақша қабылдау функциясын қолдауы
тиіс.
Ақпараттық және транзакциялық терминал клиенттеріне ұсына алады
Қызметтер қолма-қол ақша алу үшін қызмет көрсету қоспағанда, банкомат
арқылы көрсетілетін қызметтер тізіміне ұқсас.
Сонымен қатар, ол ATM мәміле және ақпараттық терминалдар екі
ұғымдар бойынша жұмыс істей алады атап өткен жөн.
Банкомат өңдеу орталығының бақылауында кезде бірінші схемасы
болып табылады. Бұл схема, негізгі өзара іс-қимыл орталығы өңдеу логикалық
операцияларды орындау арқылы анықталады, ATM параметрлері ретінде
өңдеу орталығынан жүктеледі сценарийлерді орындайды. Бұл тізбек ҰДО,
DDC, SSD ретінде өңдеу орталықтарымен ATM хаттамалары осындай өзара
іс-қимылды жүзеге асырады.
Барлық логикалық операциялар банкомат бағдарламалық қамтамасыз
бағдарламалық қамтамасыз ету арқылы анықталады кезде екінші схемасы
болып табылады. Бұл схема атыңызбен өңдеу орталығы талап орындауындағы
өңдеу орталығы операциялармен банкоматтың өзара іс-қимыл. Бұл тізбек,
мысалы, ISO 8583 протокол жүзеге асырады.
Банкоматтар мен мәміле терминалдардың жетекші өндірушілер.
Wincor Nixdorf, Diebold Inc., ЕАВ - банкоматтар мен мәміле
терминалдар негізгі өндірушілер, Ресейде банк жабдықтарды нарықта ең кең
тараған келесі шетелдік өндірушілер болып табылады. Сонымен қатар, банк
жабдықтарды Ресей нарығы, сондай-ақ Ресей өндірушілер ASTs ұсынды.
Банкоматтар мен мәміле терминалдары арқылы өз клиенттеріне банктер
ұсынатын қызметтердің тізімі үнемі кеңеюде.
Өзін-өзі
қызмет
көрсету
құрылғылары
арқылы
ұсынылатын
қызметтердің одан әрі дамытудың негізгі бағыттары мыналар болып
табылады:
а) Өзіне-өзі қызмет құрылғы арқылы жасалған ауқымы мен алушылар
төлемдер) кеңейту. Нәтижесінде, қолма-қол ақша ағынын ұлғайтады
операциялардың құны комиссиялық кірістер есебінен банктердің табыс
38
артады азайтады.
б) Банктік
емес
бағдарламалармен
өзіне-өзі
қызмет
көрсету
құрылғылары орнатылған банк бағдарламалық қамтамасыз интеграциясын.
Ақылы негізде, оның ішінде банктік емес ақпараттық жүйелерді қызметтерге,
мысалы, қол.
в) Халықаралық төлем жүйелерінің (тимей смарт карталармен жұмыс
істеу үшін, мысалы, қолдау) енгізілген жаңа технологияларды қолдау.
г) Бақылау жүйелерін енгізу, өзіне-өзі қызмет құрылғыны басқару,
бейнебақылау жүйелерін.
Қазіргі басты проблемалардың бірі, банктер, сондай-ақ өзіне-өзі қызмет
желісін пайдалану тиімділігін арттыру міндетін көріп отырмыз.
а) Орнату ұпай (жабдықтарды қайта) үшін жабдықтарды оңтайландыру.
б) Тәулігіне 24 сағатқа дейін (өзін-өзі қызмет көрсету құрылғылары
уақытын арттыру.
в)Жинау жабдықтар рәсімдерді қызмет саясатын және оңтайландыру
оңтайландыру арқылы тұрып төмендету.
39
3 Халықаралық төлем жүйесіні жұмыс істеу принципі
6-сурет – Халықаралық төлем жүйесіні жұмыс істеу принципі
1) Мысалы, клиент өзінің Казком картасымен басқа бір банктың
банкоматына келіп , 10000 теңгені шешкісі келеді, клиент картаны банкоматка
салады.
2) Картаны салғаннан кейін , банкомат бұл картаның ақпаратын өз
банкіне жібереді.
3) Банк бұл ақпаратты алып , өз Өңдеу орталығынан (процессинговый
центр) тексереді , егер де өзінде бұндай шоттың өз орталығында жоқ екенін
анықтаса , банк бұл шотты Халықаралық төлем жүйесіне жібереді(ХТЖ).
4) ХТЖ-не бұл шот келгеннен кейін , ол оның қай банкке тиесілі екенін
анықтап , ақпаратты сол банкке жібереді.
5) Казком банкі ақпаратты алып тексеріп , бұл шоттың өзіне тиесілі
екенін біліп , шоттың ақшасынын тексереді , егер де клиент сұратып тұрған
ақша бар болған жағдайда , өз келісімін беріп ақпаратты қайтадан жібереді.
6) ХТЖ көп ұзатпай расталған ақпаратты 1-ші банкке жібеді.
7) Бұл Банк клиенттің сұратқан ақшасын банкоматқа бергізіді.
8) Банкомат ақшаны береді.
9) Халықарылық төлем жүйесі осындай жолмен жұмыс істейді .
40
3.1 БИН-нің жұмыс істеу принципі
7-сурет –БИН-нің жұмыс
істеу принципі
Жұмыс істеу принципі халықаралық төлем жүйесіне ұқсас , бірақ та енді
1-банк ХТЖ-не ақпаратты жібермей тіке БИН нөмірі арқылы КАЗКОМ
банкіне жібереді. БИН нөмірлерін келесі суреттен көре аласыздар.
8-сурет–Банктердің БИН нөмірлері
