«Биоақпарат және синергетика» технологиясын пайдалана отырып, оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру



жүктеу 1,39 Mb.
бет5/7
Дата21.11.2018
өлшемі1,39 Mb.
#22874
1   2   3   4   5   6   7

Сын тұрғысынан сұрақ қою


Мұғалім оқушыларға әдейі дұрыс емес сұрақтар қояды. Мәтінде көрсетілген сол тақырыптардың барлық мәліметтері тексеріледі. Сын тұрғысынан сұрақ қою кезеңі диагностикалық болып табылады, те осы кезеңде ғана мәтінмен жұмыс сапасын анықтауға болады. Осы кезеңдегі режимде балаларрдың мәтінмен мұқият және терең жұмыс жасауға мүмкіндік беріп, қажетті түйсіну деңгейінің мүмкіндігі туады. Сын тұрғысынан сұрақ қою сабақты бекіту фазасы болып табылады. осы кезең оқушының ойлау қабілетін тиімді қалыптастырады, мектепте және мектептен тыс күйзеліс жағдайларын қалыпқа келтіретін бейімдеу факторы болып табылады.

«АУЫЗША САБАҚ-2» ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАСЫ


мақсаты: Оқу материалының оқушылар 63% өз бетінше шығармашыл-ізденіс жұмысы арқылы меңгеру. Баланың өз еңбегң нәтижесінде тұрақты оң мотивация мен түйсіну тудыру. Оқу техникасының көлемін, сапасын және шапшаңдығын арттыру. ойлау шапшаңдығын, жады мен зейінді дамыту. Жетістікке жеткен адам көрсеткіші ретінде, пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және ынталандыру. Міндеті: Технологиялық картаның регламентін орындау. Жоспарланған нәтиже: қойылған мақсатқа жету. 2 тип Білім мен іс-әрекет амалдарын бекіту бойынша оқу дәрісі: мотивация > жетекші білім мен іс-әрекеттер тәсілдерін өзектендіру > ұқсас және жаңа жағдаяттарда білімді қолданудың үлгісін құру > білімді өз бетінше қолдану > бақылау және өздік бақылау > түзету > түйсіну.

1

Ұйымдастыру кезеңі Мотивация. бұл картада оқушылардың сабақты құруға қатыса алатын мүмкіндіктері бар.

Үй жұмысы тексерілмейді – бұл жаңа тақырып. Өткен тақырып аяқталған және түйсінуді талап етпейді. Оқушылардың мотивациясы сынып бір топ ретінде болады: тақырыптар уақыты жылдық жоспар бойынша көрсетіледі. Мұғалім тақырыптарды оқу барысында уақытты үнемдеуге және «Ауызша сабақ-3» картасында ойнау мүмкіндіктеріне мәлімет береді.

Карта бойынша жұмыс жасау реті түсіндіріледі. Ұжымды белсендіру үшін көшбасшыға сөз беріледі. ООМ бойынша жұмыс.

2

Оқушылардың субъекті тәжірибесін өзектендіру. «Ауз саб-1» картасының ережесі бойынша 7, 14 немесе 21 сөз санын таңдау

Сабақ басында мұғалім жаңа тақырыпқа кірспе түсініктеме беріп өтеді. Оқушыларды термин сздер мен түсініктермен таныстырады. Оқушылар мәтінді бір бет параққа 3 минуттық есеппен көңіл аударып оқып, оның ішінен тірек сөздерді табуы тиіс. оқушылар мұғалімнің рухсатымен тапқан тірек сөздерін айтады. Мұғалім ООМ белгілейді. Тіпті оқушы бір-ақ сөз тапса да, ол да бір белгілеу алады. Мұғалім барлық оқушылардың тірек сөзді табуына белсенділік танытады. Мұғаліп тірек сөздер эталонын сабаққа дейін тағайындап қояды.

1-2 сынып: 5 минут бір бет мәтінге; 3-4 және 7-11 сыныптар: 4 мәтіннің бір бетіне 4 минут; 5-6 сынып: мәтін бетіне 3 минут. қосу және алу белгісі. Біріншілік белгілеу.

3

Қабылдауды ұйымдастыру. Есте сақтауға уақыт нормативі 7 сөз – 30 сек. 14 сөз-1 мин-15 сек. 21 сөз – 2 мин-30 сек.

Кілтті сөздер жабылады. Оқушылар тақтадағы барлық сөздерді естерінде сақтауы тиіс. Берілген уақыт аяқталысымен сөздерді жасырып қояды және оқушылар сол кеткен уақыт аралығындағыдай уақыт ішінде естеріне сөздерді түсіруі тиіс. Мұғалім сұрақ-жауап жүргізеді, нормаға сай есте ақлған сөздерді айтқан оқушыға ООМ ұяшығына екінші қосу белгісі қойылады.

Екіншілік белгілеу. барлық оқушылардың нәтижелері бойынша қосу немесе алу белгілері қойылады. Жады бойынша рухсат бір сөз кем.

4

Ұғынуды ұйымдастыру

Қарама-қарсы сұрақ қою. Мұғалім ООМ бойынша оқушыларды ретсіз түрде сабақтың тақырыбына байланысты кілттік сөздерді қоса сұрайды.

Үшіншілік белгілеу. барлық оқушылардың нәтижелері бойынша қосу немесе алу белгілері қойылады.

5

Түсінудің біріншілік тексеруі

Оқушылардың бірін бірі тестілеуі. Оқушылар өткен тақырып бойынша тестілер құрастырады және орынға отырғызу матрицасы арқылы сұралады. Өзге оқушының сайт номерін айту арқылы жүзеге асырылады. Бірін бірі тестілеу нәтижесі бойынша белгі қою ережесі: 1. Тестіні шешетін оқушы дұрыс жауабы үшін ООМ қосу белгісін алады. 2. Тестіні шешетін оқушы дұрыс емес жауабы үшін ООМ алу белгісін алады. 3. Тест құраушы оқушы ООМ қосу белгісін алады егер де, ол қойған сұраққа дұрыс жауап алынбаса. 4. Тест құраушы оқушы ООМ алу белгісін алады егер де, ол қойған сұраққа дұрыс жауап алынса.

Бірінші нұсқадағы оқушылар тест тапсырмаларын дайындайды, ал екінші нұсқадағылар жауап береді. Төртінші белгілеу .

6

Біріншілік бекітуді ұйымдастыру Уақыт 5 минут

Оқытылған тақырып бойынша тақырыптық сөздік қорды (ТСҚ) тексеру жүргізіледі. Сөз қысқартылмаған түрде, түсінікті етіп жазылады. шығарма түрінде жазуға рұхсат беріледі. Көмекші сөз және жалғау сөз болып саналмайды. ТСҚ нормативі төменде келтірілген.

Бесінші белгілеу
барлық оқушылардың нәтижелері бойынша қосу немесе алу белгілері қойылады.

7

Талдау

1. Сыныптың материалды меңгеру деңгейі анықталады. 2. Сабақтың нәтижесін ескере отырып сол тақырып бойынша жұмыс уақыты болжанады.

 

8

Түйсіну

Мұғалім тағы да тақырыптың аяқталуын болжап, «Ауызша саба 3» картасындағы ойын ережелерінің мүмкіндіктерін айтады.

 

9

Бағалау

Журналға баға қою келесі норматив бойынша жүзеге асырылады: - 4- 5 белгі – 5 ұпай. - 3 белгі – 4 ұпай. -2 белгі – 3 ұпай. -1 белгі – 2 ұпай.

Сапа нормативі карта бойынша орындалды деп есептеледі егер де,: оқушылардың 63% 5 ұпайдан алса. 3 кестені қара. 10 Үй тапсырмасы 4 белгіден кем алған оқушылар үйге тапсырма алады.

Сапалы технологиялық нәтиже алу үшін, сабақ толығымен және әр кезеңдері өлшенеді. Бүл үшін сабақтың технологиялық кезеңі бойынша негізгі 4 көрсеткіші жасалған, ол мұғалім тарапынан ООМ арқылы қойылатын алу және қосу белгілерімен көрінетін белгілер. 1. Тірек сөздерді іздеу. 2. Жады үшін. 3. Қарама-қарсы сұрақтар үшін. 4. тестілеу үшін. 5 Сөздік қор үшін. Бұл картада бес белгі келісілген түрде ерекшеленген, себебі бұл тестілеу кезеңінде сыныптың жартысы жауап беруге қатыспайды.

«Ауызша сабақ-3» картасы


Бұл картаға 25. 02. 11 ж өзгерістер енгізілді. Бұл кезеңдегі, бұл карата бойынша оқушылардың 63% норматив көрсеткішке жетуге қиындық тудырғаныүшін Ақтөбе қ №51 мектептің тарих пәннің «Кәсіби» мұғалімі Қ. Сұлтанованың ұсынысына байланысты түзету енгізілді. 3 тип Білім мен іс-әрекет амалдарының кешенді қолдану бойынша оқу дәрісі: мотивация > білім мен іс-әрекеттер тәсілдерінің кешенін өзектендіру > ұқсас және жаңа жағдаяттарда өз бетінше білімдерін қолдану > бақылау және өздік бақылау > түзету > түйсіну.

1

Ұйымдастыру кезеңі Мотивация

Үй жұмысы тексерілмейді- бұл жаңа тақырып. Сынып өз бетінше үштікке бөлінеді. Әрбір үштікте үш роль: «Орындаушы»- тапсырманың дұрыс орындалуына жауап береді; «Сыншы»-қатені табуға жауап береді; «Шабыттандырушы»-топтың сәтті жұмыс жасауына жауап береді. Әрбір үштік өз аттарын қояды. Карта бойынша жұмыс нәтижесін ендіретін тақтадан әрбір үштік үш ұяшықты алады. Оқушылар мотивациясы топпен ізденіс жұмысын жүргізу.

Карта бойынша жұмыс ретін түсіндіреді. Сыныпты белсендіру үшін сынып көшбасшысына сөз беріледі. Жауап үшін ұяшыққа ұпай саны немесе алу белгісі қойылады.

2

1 кезең Іс-әрекет тәсілдері мен білімдер кешенін өзектендіру

Оқытылған тақырып бойынша тақырыптық сөздік қорды (ТСҚ) тексеру жүргізіледі. Сөз қысқартылмаған түрде, түсінікті етіп жазылады. шығарма түрінде жазуға рұхсат беріледі. Көмекші сөз және жалғау сөз болып саналмайды.

Уақыт 5 минут. Норма: - үштікке және оқушы ұяшығына бір ұпай қойылады. Бірінші белгілеу.

3

2 кезең Ұқсас және жаңа жағдаяттарды шешуге өз бетінше білімдерін қолдану

Тірек сөздерін іздеу. Ол мәтінмен жұмыс жүргізу барысында жүргізіледі. Мәтінмен жұмыс жасау уақытының жаңа нормативтері ендіріледі. Үштіктің тақтаға жазылған әр бір кілт сөзі үшін бір ұпай алады. Ұпай тек, қол көтеріп, өздерінің кілт сөзінің жаңа нұсқасын ұсынған жағдайда қойылады. Кілт немесе түйін сөздерінің сапасы сабаққа дейінгі мұғалімнің жасаған түйін сөздер тізімімен сәйкес келуі тиіс. Жеке үштіктің беретін түйін сөз саны – 3 кем болмауы тиіс. Тірек сөздерінің эталонын мұғалім сабаққа дейін дайындайды. 2 сөзден құралған мағыналы сөз екі сөз ретінде есептелінеді.

1-2 сынып: 5 минут бір бет мәтінге; 3-4 және 7-11 сыныптар: 4 мәтіннің бір бетіне 4 минут; 5-6 сынып: мәтін бетіне 3 минут Әр сөз үшін үштік мүшенің біреуі 1 ұпай алады. Екінші белгілеу.

4

3 кезең өздік бақылау и бақылау

Есте сақтап тірек сөздерді жазу Сөз саны – 21, рухсат 19 сөз. Әр үштік 3 ұпай алуға құқылы, орындалған нормативтер үшін әр бір мүшесіне бір ұпайдан алады. Үштіктер арасында өз-өздерін тексеру жүргізіледі. Тексеріп болғаннан соң, нәтижесін үштіктер мұғалмге ұсынады.

Үшінші белгілеу. топ ұяшығына бір санын және алу белгісін қояды.

5

4 кезең Түзету

Үш ұпайлық жүйе бойынша сыншылар тарапынан сұрақ қою арқылы өткізіледі – үштіктің жалпы талдау жұмысы 1 ұпай, үстіртін жауап – 2 ұпай, терең жауап– 3 ұпай.

Төртінші белгілеу. Әр оқушы бір ұпайдан алуы мүмкін.

6

5 кезең Рефлексия

Тестілеу. бірінші үштік мадақтау бір ұпайын алады. Сұрақтар себеп-салдарға бағытталған нақты болуы тиіс: себебін, жағдайын айт, неге? Не үшін? Неден? Немен байланысты? қандай үлгіде? Қарапайым тұрғыдағы сұрақтар есептелінбейді, мынадай типтегі: уақыт, атын ата немесе қайда болы? Дұрыс емес сұраққа 3 ұпайдан айып салынады. 1 Егер үштіктің ішінен бір оқушы қорытынды жауап берсе, онда барлығы да үш ұпай алады; 2. Егер үштіктің ішінен бір оқушы қорытынды жауап бермесе, онда дұрыс жауапты екінші оқушы беруі тиіс, ол кезде барлық үштік екі ұпай алады; 3. Егер екінші оқушы қорытынды жауап бермесе, онда дұрыс жауапты үшінші оқушы беруі тиіс, ол кезде барлық үштік бір ұпай алады. 4. Тестіні құрастырушы үштік бір ұпай алады егер де, бірінші сұраққа дұрыс жауап алынбаса; 5. Тестіні құрастырушы үштік екі ұпай алады егер де, екінші сұраққа дұрыс жауап алынбаса; 6. Тестіні құрастырушы үштік үш ұпай алады егер де, үшінші сұраққа дұрыс жауап алынбаса; 7. Сабақ барысында қалып қойған екі топ үштігіне келісілген түрде балдық қатынас бойынша үздік үштік ретінде 3 рет немесе бір реттік өз сәттілік бақтарын сынауға бір дуэл ретінде сұрақ-жауап беріледі. Үш ұпайлық жүйе бойынша сыншылар тарапынан сұрақ қою арқылы өткізіледі – үштіктің жалпы талдау жұмысы 1 ұпай, үстіртін жауап – 2 ұпай, терең жауап– 3 ұпай.

Бесінші белгілеу. Әр үштік 3 ұпай алуға құқылы, 1 ұпайдан әр оқушыға. Алтыншы белгілеу. Әр оқушы бір ұпайдан алуға құқылы.

7

6 кезең Білім және іс-әрекеттер кешенін өзектендіру

Мәселелік сұрақ-жауап. Бірінші үштік бір ұпай алады. Мәселелік сұрақтың соңғы кезеңінде 9 ұпайлық санды шегімен бөлшектеуді ұсынады: 3 ұпай – оқытылатын тақырыптағы жауап реті өзгертілмей бергенде; 6 ұпай - оқытылатын тақырыптағы жауап реті бөлшектеп өзгертіліп бергенде; 9 ұпай - оқытылатын тақырыптағы жауап реті толығымен өзгертіліп, стандартты емес, ерекше,айрықша жауап бергенде.

Жетінші белгілеу.
Ұпай сандары барлық үштікке бірдей бөлінеді.

8

7 кезең Түзету және түйсіну

Үш ұпайлық жүйе бойынша сыншылар тарапынан сұрақ қою арқылы өткізіледі – үштіктің жалпы талдау жұмысы 1 ұпай, үстіртін жауап – 2 ұпай, терең жауап– 3 ұпай.

Сегізінші белгілеу.
Әр оқушы бір ұпайдан алуға құқылы.

9

Бағалау

Журналға қойылатын баға келесі нормативтер арқылы жүзеге асырылады: - 6 дан бастап және одан жоғары – 5 ұпай, - 5- белгі – 4 ұпай; - 4 белгі – 3 ұпай. 3 бірінші орынды алған үштік мынадай сандық бонустар алады: 1 орын- 10 ұпай әр оқушыға. 2 орын – 8 ұпай әр оқушыға. 3 орын – 6 ұпай әр оқушыға. Алынған бонустар тәрбие журналына ендіріледі. Сабақтың соңғы кезеңінде үштік жетістігіне қатысынсыз стандартты емес жауап берген оқушыға 5 ұпайлық бағаны жұрналға қоюға мұғалім құқылы. Жеңіске жеткен үштік осы карта бойынша кез келген сабақта, үштік құрамы сақталған жағдайда, бір рет мұғалімнің көмегін ала алады.

Сапа нормативі карта бойынша орындалды деп есептеледі егер де,: оқушылардың 63% 5 ұпайдан алса. 3 кестені қара.

10

Үйге тапсырма

4 тен кем орын алған үштік оқушылары үйге тапсырма алады.

Топтық жұмыстың қорытындысы. Сынып көшбасшысына сөз беріледі.

Сабақтың соңғы кезеңінде үштік жетістігіне қатысынсыз қажетті жауапты сапалы түрде берген кезде оқушыға 5 ұпайлық бағаны жұрналға қоюға мұғалім құқылы. Жеңіске жеткен үштік осы карта бойынша кез келген сабақта, үштік құрамы сақталған жағдайда, бір рет мұғалімнің көмегін ала алады.

«БАЖ» КАРТАСЫ «БЕЛГІЛІ», «АРНАЙЫ», «ЖАҢА»


Мқсаты: оқылатын тақырыптың оқыту сапасының нормативті көрсеткішне жету. Кірісте ақпаратты реттеу білігін қалыптастыру. Ақпараттық құзыреттілігін дамыту. Оқушылар үшін - индукция және дедукция, зейін, қабылдау, жадыны жаттықтыру және толығымен ойлау түрлерін түйінді қалыптастыру. Дұрыс жазу шапшаңдығы мен техникасын дамыту. Міндеті: Карта регламентін орындау. ұяшықтарды дұрыс толтыра отырып, кілтті сөздер арқылы ақпараттың белгілі көлемін арттыру. Жоспарланған нәтиде: Алға қойылған мақсатқа жету. Оқу үрдісіне деген жоғарғы мотивация. Кестені толтыру әдістемесі: кесте үш бағанды бөлікке бөлінеді: белгілі, арнайы, жаңа.

1. Әр баған лекциялық материалдың берілген шегіне байланысты толтырылады. Арнайы мағынасына қарай, белгілі пәннің тілін көрсететін арнайы - сөздер бөлек жазылып көрсетіледі. Мысалы, тарих: эпохалар, күндер, сандар, тарихи тұлғалар, тарихи терминдер. «Белгілі» бағанына оқушыға таныс тірек сөздер жазылады, ал «Жаңа» бағанына – белгісіз. Оқушыларға конспектілеу рухсат етілмейді. Кестенің үш бағанын толтыру, мұғалімнің сабаққа дейін әр бағанға жеке таңдалып нақтыланған түсінікке негізделінген болуы тиіс. «Белгілі, арнайы, жаңа» кестесі



Белгілі

Арнайы

Жаңа

Напалеон – белгілі, мүмкін торттың аталуы бойынша

1812 жыл – бұл дата

Напал Ресейге шабуыл жасады – бұл оқиға

3 тип оқу сабағы
Білім және іс-әрекет тәсілдерін кешенді түрде қолдану бойынша оқу сабағы: мотивация > білім мен іс-әрекеттер тәсілдерінің кешенін өзектендіру > ұқсас және жаңа жағдаяттарда өз бетінше білімдерін қолдану > бақылау және өздік бақылау > түзету > түйсіну.

Ұйымдастыру кезеңі Мотивация

Оқушылардың мотивациясы сынып бір топ ретінде болады: тақырыптар уақыты жылдық жоспар бойынша көрсетіледі. Мұғалім тақырыптарды оқу барысында уақытты үнемдеуге және «Ауызша сабақ-3» картасында ойнау мүмкіндіктеріне мәлімет береді.

Карта бойынша жұмыс ретін түсіндіреді. Сыныпты белсендіру үшін сынып көшбасшысына сөз беріледі.

1 кезең Іс-әрекет тәсілдері мен білімдер кешенін өзектендіру

Өткен сабақтың тақырыбы бойынша қарама-қарсы сұрақ. Үй жұмысын тексеру.

Бірінші белгілеу.

Ұқсас және жаңа жағдаяттарда өз бетінше білімдерін қолдану

Мұғалім дәріс оқиды, оқушылардың жұмысындағы анағұрлым сипатты қателерді табу үшін мүмкіндігінше сыныпта арлап жүреді. Ақпаратты жеткізу тәсілі әр түрлі болуы мүмкін: фильм көру, аудио тыңдау арқылы, мультимедиялық тұсаукесер, монолог, диалог, оқулықтағы мәтінді өңдеу барысындағы талқылау немесе мұғалімнің еркімен таңдалған кітап.

Мұғалім 5 минуттан кем емес 10 минуттан артық емес уақыт арлығында дәріс (лекция) оқиды.

 

Мұғалімнің жоспарлаған түсініктен оқушы қажетті бағанға сөздің 60% кем емес сәйкесті сөздерді жазған жағдайда қосу белгісі қойылады. Егер де, уақыт мүмкіндігі болса, мұғалім оқушыға үш бағандағы жазған сөздерінің барлығын оқытады, бірақ жоспарлы кезеңге белгі (баға) қойылмайды.

 

Түзету

Бұл кезеңде «Арнайы» бағанын толтыру бойынша оқушылар жұмысына кең ауқымды талдау жасалынады. Мысалдар келтіріледі және оқушылардың анағұрлым сипатты қателерін анықтайды. Қойылған міндеттерді шешу үшін дұрыс жолдары көрсетіледі.

Баға қойылып және кезең аяқталғаннан соң мұғалім өзінің жоспарлық түсініктерін оқиды.

Түйсіну

Мұғалім тағы да, «Жаңа» бағанын толтыру ұстанымын, «Арнайы» бағанын толтыру барысындағы мәліметтердің нәтижесін айта отырып түсіндіреді.

бірінші кезеңде сәтті орындаған оқушыларды ауызша мадақтап өтеді.

2 кезең

«Жаңа» бағанының толтыру.

1 кезең қайталанады.

 

Егер де, уақыт мүмкіндігі болса, мұғалім оқушыға үш бағандағы жазған сөздерінің барлығын оқытады, бірақ жоспарлы кезеңде ғана белгі (баға) қойылады.

 

3 кезең

«Белгілі» бағанының толтырылуы.

1 кезең қайталанады.

 

Егер де, уақыт мүмкіндігі болса, мұғалім оқушыға үш бағандағы жазған сөздерінің барлығын оқытады, бірақ жоспарлы кезеңде ғана белгі (баға) қойылады.

Төртінші белгілеу.

Сөздік қор

Оқушылар оқытылып жатқан тақырыпқа сай ТСҚ (тақырыптық сөздік қор) жазады.

Бесінші белгілеу.

Бағалау

Журналға баға қою келесі норматив бойынша жүзеге асады: - 4-5 белгі – 5 ұпай; - 3 белгі – 4 ұпай; - 2 белгі – 3 ұпай; - 1 белгі – 2 ұпай.

Сапа нормативі карта бойынша орындалды деп есептеледі егер де,: оқушылардың 63% 5 ұпайдан алса. 3 кестені қара.

Үйге тапсырма

4 тен кем орын алған үштік оқушылары үйге тапсырма алады.

 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау