1.1.9 Патенттік мәліметтер
Тамақ биотехнологиясында, соның ішіндегі нан ашытқысы өндірісіндегі зерттеулер жатады.
Өндірістік ашытқыны шығаруды арттыру, сапасын жақсарту, суды үнемдеу, қамырды ашыту ұзақтығын қысқарту, өнімділігін арттыру, пісірілген нан сапасын арттыру үшін қазіргі заманға сай жаңа әдістерді және тәсілдерді өндіріске өңдеп енгізу.
Ашытқы сапасын арттыру үшін жаңа ашытқы штамдарын ұсынылған. Престелген ашытқыны дайындауда қолданылатын ашытқы штамы Saccharamyces cerevisae. Мұндағы мақсат жоғары ашыту активтілігіне және көтерілу күшіне ие ашытқылар штаммасын алу болып табылады. Нан ашытқылары штаммасы Saccharamyces cerevisae Р-21 престелген ашытқылардағы көтерілу күші 34-42 минут, ал тірі жасушалар саны немесе мөлшері 86-90 %.
Өнеркәспітік өнімнен ашытқыны сипаттау әдісі. Өнеркәсіптік ашытқы штамдарының идентификациясы үшін 4 әдістің эффективтілігіне сәйкес келді. Тәжірибеде ашытқының 5 штамы алынды. Бразилияда этанол өндірісінде (~99% ашытқы осы мақсатта қолданылады) және ашытқы штамдары қолданылады. Сыра алудың әртүрлі 5 өндірісінен бөлінетін сыра, Бразилия нарығының 95 % құрайды. Сыра ашытқысының идентификациясы үшін барлық әдістер эффективті болып табылады. Тамақ этанол өндірісінде қолданылатын штамдарға сипаттама бергенде ең жақсысы SDS-PAGE және RAPD анализі болды. Бұл штамдар жоғары генетикалық деңгеймен ерекшеленеді. Олардың барлығы S. Cerevisae штамы сияқты белгілі.
Ашытқыны өңдеу әдісі. Тамақ өнеркәсібінде соның ішінде спирт және сыра қайнату салдарына қатысты. Ашытқы суспензиясын өңдеуде инфрақызыл сәулелеріне қолданылады. Оның ұзындығы 0,8-2 мкм, 45-550С температурада 20-180 тәулік аралығында жүреді. Бұл әдіс ашытқының ашыту активтілігін 1,3-1,8 есе жоғарлатады және ашу ұзақтығын 10 тәулікке қысқартады.
Экзогенді фермент концентрациясында нан ашытқысының өсуіне РНҚ-аза Bacillus intermedius әсері. Ашытқы клеткаларын көбейту үшін, Bacillus intermedius РНҚ-аза 10,001 мкг/мл микроазық ретінде қолданады. Оның Saccharamyces cerevisae культурасының өсуіне РНҚ-азаның ингибирлеуші әрекетін жоғарғы дозасына қосқанда процесс қысқа мерзімде болады. Микро және макродоз әрекетімен РНҚ-аза популяциялағанда клетка деңгейі мынадай болады: (G1 – стадия) бірінші жағдайда төмендету, екінші жағдайда оларды санына байланысты жоғарлату.
Тамақ өнеркәсібіндегі автолизді ашытқы және бактериялар. Жасуша ашытқысының автолизі фермент ішіндегі жасуша активтілігімен байланысты, әсіресе протеаз, ол гидролизге және комплексті қосылыстардың еруіне жол береді. Қосылыстар ортаны босататын, төменгі молекулярлық массамен және биологиялық активтіліктің қатысынсыз сипатталады. Бактерияның автолизі фермент активтігіне байланысқан, жасуша қабырғасының бұзылуына және ортаның биологиялық активті қосындысының босатуға алып келеді. Автолиздің әсер етуі ферментативті тамақ өнімдерінің құрамына және тұрақтылығына әрбір жағдайда әр түрлі болып келеді.
Нан ашытқысының қасиетіне Saccharamyces cerevisae әсері. Нан ашытқы өндірісі ұзақ процесс болып саналады, мұндайда биомасса бірнеше стадияда жиналады. Жұмсалған шикізаттың саны көлемі және биомассаның өсу саны стадиядан стадияға өсуде, көбею 4-6 стадия лабораторияларында стадияларында 2-5 стадия цехта чн және Sr. Н жүргізіледі. Чк және сч. Н ашытқыдан тауарлы ашытқы 2-3 стадиядан алынады. Нан пісіру ашытқылары өндірісінде қоректену ортасы болып түрлі қосындылар мен микроэлементтері бар азот және фосфор құрамдас қоректендіргіш тұздар мен қызылша мелассаның ерітінділері табылады.
Престелген ашытқыны ашытқы сүтіне технологиялық процесте алмастырудың болашағы қарастырылған. Өнімділігі жоғары ашытқы сүтімен алмастырылғандағы сынама ылғалдылықтың жоғалу көрсеткішінің жақсы екенін көрсетті. Лабораториялық мәліметтер бойынша өндірістік жағдайда нан ашытқысын алуға болатынын көрсетті. Престелген ашытқыны сүтімен араластыру технологиялық процестің ұзақтығын қысқартады және дайын өнімнің сапасын жоғарлатады.
β – галактозадағы процент үшін – Thermoanaerobium бактериясын қоректік ортадан алады. Ол фермент синтезін жоғарлатады. Оптимальды жағдайда сулы экстрактан β – галактозидаза фермент препаратын алғанда, экстракт жасушасында 1 көлемде этил спирті түседі. Фермент 5 рет тазаланады.
Микроорганизмді сақтауға, жиналуға, бөліп алуға, сондай-ақ биологиялық активтік затты алу үшін қоректік орта қолданылады, ол қажетті қоректік затты құрап қана қоймайды, сонымен қатар ол микроорганизм өмір сүретін орта болып саналады.
Культивирлеуге арналған ортаға компоненттің белгілі сандық және сапалық құрамы немесе жеке элементі (азот көзі, көміртегі, фосфор, микроэлементі, витамин және т.б.) қосылып қана қоймайды, сондай-ақ физика-химиялық және физикалық факторлар (қышқылдық активті, тотығу-тотықсынздану потенциалы, температурасы, аэрациясы және тағы басқалары) кіреді. Осы факторлардың барлығын бірге және әрқайсысын жеке алғанда микроорганизмдердің дамуына маңызды роль атқарады және олармен жеке физиологиялық және биохимиялық функция сезіледі. Осы факторлардың біреуі егерде өзгерсе онда ортада басқасының өзгеруіне әкеліп соқтырады.
Микроорганизмнің зат алмасуына конструктивті алмасу (жасуша затының биосинтез) және энергетикалық алмасу (энергия алу) жатады. Бұл процестер жасушада химиялық реакция түрінде жүреді. Мұндайда конструкциялауда және энергетикалық мақсатта бір ғана және сол зат қолданылады.
Қоректік орта микроорганизмнің оптимальді өсуін қамтамасыз ететін негізгі затты құрауы керек. Биосинтез іске асырылу үшін, жасуша өсуінде және көбеюінде химиялық элементтің бәрін құрайтын қажетті мөлшерді алу керек.
Saccharamyces cerevisae штамы спирт алуда және нан ашытқыларының биомассасында кездеседі. Спирт және нан ашытқы микробиологиясында қолданады. У 2283 Saccharamyces cerevisae селекцирленген штамы нан ашытқысының биомассасында және спирт өндірісінде қолданылады. Штамм жоғары глюкоамилазалы активтілікпен (1-1,25 бір/мл) сипатталады. Нан ашытқысының биомассасында және спирт өндірісінде крахмалы бар шикізатты қанттандыру кезінде глюкоамилаза қолданылады.
Престелген ашытқыны нан ашытқысында және сүт өнімдерінде қолдану.
Престелген ашытқыны ашытқы сүтіне технологиялық процесте алмастырудың перспективасы қарастырылған. Өнімді ашытқы сүтімен алмастырылғандағы сынама ылғалдылықтың жоғалу көрсеткішінің жақсы екенін көрсетті. Лабораториялық мәліметтер өндірістік жағдайда нанды алуға болатынын көрсетті. Престелген ашытқыны сүтімен алмастыру технологиялық процестің ұзақтығын қысқартады және дайын өнімнің сапасын жоғарлатады.
«Магарач», Ивив коллекциясынан өнеркәсіптік ашытқыларды морфологиялық қасиетін салыстыру арқылы баға беру. Зерттеушілердің көпшілігі зерттеу жұмысын бұрын да және қазіргі кезде – ашытқының таза культурасын бөлуге арнап отыр. Себебі өндіріске қажетті жаңа форманы алу. Штамдарды салыстырғанда жасушалардың ақуыздарының электрофорезасы сенімді және де ашытқы штамдарын идентификациялағанда топтарға бөлу үшін эффективті әдіс болып табылады.
Жасуша ашытқысының автолизі фермент ішіндегі жасуша активтілігімен байланысты, әсіресе протеаз, ол гидролизге және комплексті қосылыстардың еруіне жол береді. Қосылыстар ортаны босататын, төменгі молекулярлық массамен және биологиялық активтіліктің қатысынсыз сипатталады. Бактерияның автолизі фермент активтігіне байланысқан, жасуша қабырғасының бұзылуына және ортаның биологиялық активті қосындысының босатуға алып келеді. Автолиздің әсер етуі ферментативті тамақ өнімдерінің құрамына және тұрақтылығына әрбір жағдайда әр түрлі болып келеді.
Нан ашытқысының Lactobacillus spp. арқылы ингибирленген ашытқыдан алу.
Lactobacillus қарама-қарсы штамм барын анықтады. Ашытқылар Saccharamyces cerevisae арқылы идентифицирленеді және (10 немесе 17) біреулеп Candida pseudotropicals C.Krusei, C.Jipolytica, С.Lusitanie. С.ciferri, Torulopsis glabrata, Rhodotula штамы бөлінген. Lactobacillus штамы S.cerevisiae штамына қарама – қарсы актуальды екені дәлелденген. Штамдарды салыстырғанда жасушалардың ақуыздарының электрофорезасы сенімді. Олардың барлығы S.cerevisiae штамы сияқты белгілі. Biochem, Erg, Tianjin Univ, Tianjin. Diseases Res. Dep. Ankara.
Достарыңызбен бөлісу: |