«Бекітемін» Жаратылыстану және математика факультетінің деканы Қарағойшин Ж. М 2009 ж. Жаратылыстану және математика факультеті Физика, математика және информатика кафедрасы «050111 – ақпараттық жүйелер»

1. 
   Зертханалық кондырғымен танысыңдар
   
2. 
   Компрессордың электр қоректенуін қосыңдар
   
3. 
   Манометрдегі сұйықтардың деңгейлерінің айырмасы 25 см болғанша к1 кранды ашып, баллонға ауа жіберіңдер.
   
4. 
   к1 кранды жауып,баллондағы ауаның температурасы қоршаған ортаның температурасымен теңескенше 2-3 минут күтіңдер.
   
5. 
   Баллонды атмосферамен жалғап тез к2 клапанды басыңдар. Бір уақытта секундомерді қосыңдар. Берілген уақыт бойы к2 клапанды ашып тұру керек, содан соң жіберіледі 3-4 минуттан кейін,яғни манометрдегі су деңгейлері тұрақтанғаннан кейін, су деңгейлерін кестеге жазып алыңдар
   
6. 
   10,15,20,25,30,35 сек бойы.
   

Бұл жұмысты істеу барысында массасы m газдың кез-келген күйінде оның қысымымен көлемінің көбйтіндісінің сол күйдегі абсолют температурасына қатынасы const болады.

(1-сурет.) Жіңішке түтік ішіндегі ауаның әртүрлі күйі қарастырылады. Осы түтік ішіндегі ауаның температурасынөзгерту үшін оны әуелі ыссы суы бар

цилиндр ыдысқа, сосын салқын суы бар цилиндр ыдысқа батырады. Сонда

ауаның температурасы, көлемі және қысымы да өзгереді.

1. 
   Өлшеп алған мәндеріңізбен есептеу нәтижелерін жазатын кестені салыңыз.
   
2. 
   Газ көлемін анықтау үшін жіңішке түтікшенің ұзындығын өлшеп, қзындық берілген көлем бірлігі ретінде алыңыз. Түтікшедегі газ қысымы атмосфералық қысымға тең. Оны барометр – анероидтың көрсетуі бойынша анықтаймыз.
   
3. 
   Аузы шыққан жағын жоғары қаратып жіңішен түтікшені ыссы суы бар цилиндрге салып, 1-2 мин. күтіп судың температурасын өлшеңіз. Бұл сол сумен тепе – теңдікте тұрған газдың температурасы – Т_1. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңыз. Т₁, Р₁, V₁.
   
4. 
   Түтікше аузын саусақпен жауып, оны ыссы судан шығарып алып төңкеріп салқын суға батырасыз да, 1-2 мин. өткеннен кейін судың температурасын өлшейсіз – Т₂ (ол түтік ішіндегі ауа температурасы). V₂, Р₂ - анықтайсыз.
   

2 

5. 
   Әр күйге сәйкес ; есептейміз.
   

6. 
   Өлшеу қателігін есептеңіз: ;
   

Абсолют қателікті R – ді газдардың әркүйі бойынша анықтаған шамалардың айырымымен салыстырыңыз да қорытынды шығарыңыз. Р – ны анықтағанда барометірдің негізгі жіберетін қателігі 730 – 770 мм Hg интервалында 3 мм Hg, ал барометрдің көрсетуінің басқа мәндерінде 5 мм екенін ескеріңіз.

Жұмысқа жіберілу сұрақтары:

1. 
   Жұмыстың істеу тәртібін айтыңыз?
   
2. 
   Универсал газ тұрақтысын анықтайтын формуланы жазып, оған енген шараларды айтыңыз?
   

1. 
   Идеал газ. Газ заңдары?
   
2. 
   Универсал газ тұрақтысының физикалық мағынасы қандай, дәлелдеп көрсетіңіз?