Сынып 11 « А » Күні 06.10.2020 Оқушының аты-жөні Бейсенова Асия
«Географиялық зерттеу әдістері», «Картография және геоинформатика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Өзекті географиялық зерттеулер әдістері. Заманауи картографиялық әдістер. Географиялық деректерді визуализациялау
Мәтінді оқыңыз және сұрақтарға жауап беріңіз
Йеллоустоун жанартауы
Йеллоустоун —әлемдегі ең ірі супервулкандардың бірі. Ол өзінің гейзерлерімен танымал АҚШ-тың аттас ұлттық паркінде орналасқан. Соңғы 2 млн жыл ішінде бірнеше қуатты атқылаулар болды, сондықтан Йеллоустоун сөнген деп саналады. 1960-шы және 1970 — ші жылдары АҚШ — тың Геологиялық қызметтегі ғалым Роберт Кристиансеннің зерттеуі бойынша супервулканның цирктік кальдерасының мөлшері шамамен 55 және 72 км екенін көрсетті, осылайша ол парк аумағының үштен бір бөлігін алады. Йеллоустон мантияның ыстық балқытылған бетіне қарай орналасқан. Қазір ғалымдар Йеллоустоун жанартауының жақын арада оянуы мүмкін екенін пайымдайды.
Жанартауларлардың әлем бойынша таралуында қандай заңдылық бар?
Жауабы:Жанартау-жоғары қысым үстіндегі магманы лава түрінде сыртқа атқылайтын Жер бетіндегі нүкте.Бұл жалғыз ғана нүкте немесе ұзын жүйе болуы мүмкін.Жалпы жанартаулар Жердің тектоникғалық тақталарының шекарасында орналасады.Олар тақталар ажырайтын жерде қалыптасады.Алайда,жанартаулар тектоникалық тақталардың өзінің де түзілуі мүмкін.
Жанартаулардың адамдарға қандай әсері бар?
Жауабы:Жанартаулардың адамдарға пайдалы және зиянды жақтары болады.
Пайдасы:жанартаулық жыныстар минералдарға бай, олар үймен кезді топырақты тыңайтады.Нәтижесінде жанартау маңындағы жерлер өнімді,әрі ауыл шаруашылығына қолайлы бола түседі.Кейбір адамдар сөнбеген жанартаулардың кратерлеріне еніп,фоумаралар деп аталатын жер бетіндегі жарықтардан күкірт өндіреді.
Зияны:жанартау атқылауының тура және негізгі әсерлерінен басқа,оның маңында тұратын халыққа жер ететін бірқатар процестер бар.Жанартаулық белсендікке байланысты жер сілкінуі жиі болып тұрады.Жанартаулар лавамен бірге кореон диоксиді,күкірт диоксиді басқа да байланыстар түзіп атмгосфераның температурасына әсер етеді,және жер бетіне қышқылды жаңбыр түрінде жауады.
Йеллоустоун жанартауының болашағына болжам жасаңыз.
Жауабы: Жанартаудың толықтай сөнгенін анықтау өте қиын. Ғалымдар болашақта Йеллоустоуы жанартауы атқылауы мүмкін деп отырғандығына байланысты мынадай тұжырымға келуге болады:бұл жанартау біраз уақыт бойы атқыламаған.Осы себепті жанартау бойына газдың өте үлкен мөлшері жиналып,қысым тудырып,алдағы кезде жойқын жарылыс беруі мүмкін.
2. Берілген ақпарат негізінде тапсырмаларды орындаңыз:
-
Халықтың саны, 2018 жылдың басы
|
|
|
Аймақтар
|
Аумақтың
|
Халықтың
|
саны,
|
Халқының
|
|
ауданы, мың
|
адам
|
|
тағыздығы
|
Қазақстан Республикасы
|
2724,9
|
18 157 337
|
|
6663,4
|
Ақмола
|
146,2
|
738 942
|
|
5054,3
|
Ақтөбе
|
300,6
|
857 711
|
|
2853,3
|
Алматы
|
223,9
|
2 017 277
|
|
9009,7
|
Атырау
|
118,6
|
620 684
|
|
5233,4
|
БатысҚазақстан
|
151,3
|
646 927
|
|
4275,7
|
Жамбыл
|
144,3
|
1 117 220
|
|
7742,3
|
Қарағанды
|
428,0
|
1 380 538
|
|
3225,5
|
Қостанай
|
196,0
|
875 616
|
|
4465,2
|
Қызылорда
|
226,0
|
783 156
|
|
3465,2
|
Маңғыстау
|
165,6
|
660 317
|
|
3987,4
|
Павлодар
|
124,8
|
754 854
|
|
6048,5
|
СолтүстікҚазақстан
|
98,0
|
558 584
|
|
5699,8
|
Түркістан
|
117,3
|
2894816
|
|
24678,7
|
ШығысҚазақстан
|
283,2
|
1 383 745
|
|
4886,1
|
Астана қаласы
|
0,7
|
1 030 577
|
|
1472252,8
|
Алматы қаласы
|
0,7
|
1 801 993
|
|
2574275,7
|
Кесте деректерінің көмегімен Қазақстан және әр аймақ халқының тығыздығын есептеңіз.
Есеп нәтижелерін кему реті бойынша бағандық диаграмма түрінде ұсыныңыз
Есептеулер нәтижелері бойынша аймақтарды халқының жоғары, орташа, төмен тығыздығына қарай әртүрлі түспен кескін картаға түсіріңіз.
Шартты белгілерін салыңыз, бояңыз
Қазақстан аймақтары халқы тығыздығының айырмашылығын түсіндіріңіз
Жауабы: Халықтың қоныстануы әрқилы.Алтай,Тянь-Шань таулары өзен атыраптапрында жиірек қоныстанған.Қазақстанның ірі қалалары немесе облыс орталықтарының көпшілігі шекараларға жақын орналасқан.Халық тығыздығы ең жоғары облыстар Алматы,Оңтүстік Қазақстан облыстары,ең сирек қоныстанған облыстар Маңғыстау,Атырау,Қызылорда облыстары.
3. Картамен танысып, келесі сұрақтарға жауап беріңіз:
Сыртқы сауда бойынша ең жоғары 3 экспорттаушы елді анықтаңыз:
Жауабы:Қытай,Германия,АҚШ
Еліміздің экспорт көлемін және негізгі экспорт тауарларын белгілеңіз:
Жауабы:экспорт көлемі 10млн.Негізгі экспорт тауарлары-шикізаттық тауарлар.
Аталған картаны құрастыру тәсілін айқындаңыз:
Жауабы: картограмма тәсілі
Бағалау критерийі
|
Тапсырма №
|
Дескриптор
|
Балл
| |
Білім алушы
| |
Географиялық зерттеуде сараптама әдістерін қолдана біледі
|
1
|
жанартаулардың әлем бойынша таралуындағы заңдылықты анықтайды;
|
1
|
жанартаулардың адамдарға әсерін жазады;
|
1
|
Йеллоустоун жанартауының болашағына болжам жасау үшін мәтіннен ақпаратты қолданады;
|
1
|
Йеллоустоун жанартауының болашағына болжам жасайды;
|
1
| |
Тақырыптық картасызбалар құрастырады
|
|
халық тығыздығын есептейді
|
1
|
бағандық диаграмма құрады
|
1
|
есептеулер нәтижелері бойынша халық тығыздығы жоғары аймақты кескін картаға түсіреді;
|
1
|
есептеулер нәтижелері бойынша халық тығыздығы орташа аймақты кескін картаға түсіреді;
|
1
|
есептеулер нәтижелері бойынша халық тығыздығы төмен аймақты кескін картаға түсіреді;
|
1
|
шартты белгілерін әр түрлі бояумен салады;
|
1
|
Қазақстан аймақтары халқы тығыздығының айырмашылығын түсіндіреді,
|
1
| |
Сандық картаны оқудың әдістерін қолданады
|
|
сыртқы сауда бойынша ең жоғары бірінші экспорттаушы елдіанықтайды;
|
1
|
сыртқы сауда бойынша ең жоғары екінші экспорттаушы елдіанықтайды;
|
1
|
сыртқы сауда бойынша ең жоғары үшінші экспорттаушы елдіанықтайды;
|
1
|
еліміздің экспорт көлемін белгілейді;
|
1
|
еліміздің негізгі экспорт тауарларын белгілейді
|
1
|
аталған картаны құрастыру тәсілін анықтайды
|
1
|
Жалпы балл
|
|
|
17
|
Достарыңызбен бөлісу: |
