Базалық анықтамалар

55 

 

8 САНАҒЫШТАР 

 

 

8.1  Санағыштар туралы жалпы түсінік 

 

Санағыш-  кірістеріне  келетін  импульстарды  санауға  және  сақтауға 

арналған  бір  кіріс  пен  n  шығысы  бар  құрылғы  болып  табылады.  Санағыш 

разрядтарының санымен анықталатын  шығыстарының саны саналуы мүмкін 

импульстардың 

максималды 

мәнін 

көрсетді. 

Жалпы 

жағдайда 

импульстардың  максималды  мәні  k=2

n

  қатынасымен  анықталады.  Кіріс 

сигналдарының  әсерінен  белгілі  бір  күйге  қойылған  санағыш  оны  кірісіне 

келесі  сигнал  келгенше  сақтайды.  Санағыштың  әрбір  қалыбына  санағыш 

кірісіне  келген  сигналдардың  санын  анықтайтын  і-ші  реттік  номер  сәйкес 

келеді.  Санағыш  кірісіне  k-шы  импульс  кіргенде  оның  шығысында  толу 

сигналы пайда болып, санағыш бастапқы қалпына қайтады.  

Функционалдық  тағайындалуына  байланысты  санағыштар  қарапайым 

және резерсивті болып бөлінеді. Қарапайым санағышта санау барысы тек бір 

бағытта  орындалады.  Резерсивті  санағыштар  санауды  тікелей  бағытта  да, 

кері бағытта да жүргізуге мүмкіндік береді. 

Қарапайым санағыштар қосушы және алушы болады. Қосушы санағыш 

санауды  тік  бағытта  орындайды.  Кіріске  келесі  импульс  келгенде  санағыш 

қалыбы  бірлікке  ұлғаяды.  Алушы  санағышта  әрбір  кіріске  кіретін  импульс 

оның көрсетуін бірлікке азайтады. Резерсивті санағыштар қосушы режимінде 

де, алушы режимінде де жұмыс істейді. 

Санауды  ұйымдастыру  әдісіне  байланысты  санағыштар  асинхронды 

және  синхронды  болып  бөлінеді.  Асинхронды  санағыштарда  кіріс  сигнал 

санағышқа  синхрондаушы  сигналсыз  жазылады.  Синхронды  санағышта 

жазба синхросигнал көмегімен орындалады.  

Кіріс  импульстарды  разрядтар  арасындажіберуі  бойынша  санағыштар 

тізбектелген, параллелді және жартылай- параллелді ауысулы (тек разрядтар 

топтарында) болып бөлінеді.   

8.1 кестеде мысал үшін кірістеріне бірқатар Х

сан

 кіріс сигналдары кірген 

кездегі төртразрядты санағыш шығыстарының қалыптары келтірілген 

8.1-кесте.  

 

Х

сан 

Q

4 

Q

3 

Q

2 

Q

1 

X

сан

  Q

4 

Q

3 

Q

2 

Q

1

 

0 

0 

0 

0 

0 

8 

1 

0 

0 

0 

1 

0 

0 

0 

1 

9 

1 

0 

0 

1 

2 

0 

0 

1 

0 

10 

1 

0 

1 

0 

3 

0 

0 

1 

1 

11 

1 

0 

1 

1 

4 

0 

1 

0 

0 

12 

1 

1 

0 

0 

5 

0 

1 

0 

1 

13 

1 

1 

0 

1 

6 

0 

1 

1 

0 

14 

1 

1 

1 

0 

7 

0 

1 

1 

1 

15 

1 

1 

1 

1 

56 

 

Санағыш  жұмысы  оның  жұмысының  уақыттық  диаграммасымен  және 

көрсетілген кестемен жақсы анықталады.  

Әдетте санағышта, нөлдік болуы міндетті емес,  бастапқы орнату тізбегі 

болады.  Санағышқа  алдын-ала  қандай  да  бір  бастапқы  сан  беріліп,  кіріс 

импульстарды санау осыдан басталуы мүмкін. 

Тізбектелген  ауысулы  синхрондалмаған  санағыш  кемшілігі  –  санағыш 

разрядтылығының өсуінен 

Х

сан

 кіріс сигналының келу  уақытына қатысты. Кейбір  і-ші разрядтың С 

кірісіне сигнал келуінің кешігуі артады. 

Жұмыс  істеу  жылдамдығын  арттыру  үшін  санағыштар  параллельді 

ауысулы  болып  құралады.  Мұндай  санағыш  сұлбасы  6.15-суретте 

көрсетілген. 

жүктеу 3,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: