Барлығы – 135 сағат

в) жұмысбастылар санының құрылымының өзгерісінен:

Жалпы қосылған құндардың абсолюттік өсімдерінің өзара байланысы:

А, Ә, Б әдістемелеріне сәйкес статистика келесі көрсеткіштерді зерттейді:

- орташа жалақының өзгермелі, тұрақты құрамды және құрылымдық өзгеру индекстері;

- үш фактор өзгерісі есебінен жалақы қорының өсімі: жеке кәсіпорындардың, салалардың орташа жалақысы, жұмыс істейтіндердің саны және олардың құрылымы;

- екі фактордың өзгеруі есебінен жалпы ішкі өнімнің абсолюттік өсімі: халықтың орташа жылдық санын жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім.
Тақырып: Халықтың өмір сүру деңгейі және әлеуметтік-экономикалық жағдайы.

Дәрістің мазмұны: 1.Халықтың өмір сүру деңгейі және оны зерттеудің субъектілері.

2.Халықтың өмір сүру деңгейінің жалпылама көрсеткіштері.

3.Халықтың кірістерін статистикалық сипаттау.

4.Шығыстар және тұтыну халықтың өмір сүру деңгейінің сипаттамасы ретінде.
Үй шаруашылықтарын ішінара зерттеу Қазақстан Республикасының Статистика агентігі қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Осы зерттеулердің деректері халық кірістері мен тұтыну шығындары құрылымының өзгеруін сипаттау-дың шынайы негізі болып табылады, жеке көздердің кірістерді қалыптастырудағы ролін көрсетеді, халықтың кірістерінің деңгейі бойынша саралануын сипаттайды және табысты тұтынады. Аталған ақпарат нарық қатынастары жағдайында әлеумет- тік үрдістердің адамдардың түрмыс деңгейіне ықпал ету заңдылықтарын зерттеу және өтіп жатқан әлеуметтік – экономикалық реформалардың тиімділігіне баға беру мақсатында мемлекеттік басқару органдарының қажет шешім қабылдауы үшін пайдалынылады.

Ішінара зерттеу нәтижелері бойынша түзілетін көрсеткіштер жүйесі басқа статистикалық есеп берушілікпен және санақтармен салыстырғанда халықтың әр түрлі топтарының әлеуметтік – демографиялық сипаттамалары мен материалдық жағдайын, адам әлеуметін дамыту мүмкіндіктерін бір бірімен байланыстыра зерттеуге жағдай туғызады.

Үй шаруашылықтарын ішінара зерттеу өзінң сипаты бойынша көп мақсатты болып табылады.Ішінара зерттеу материалдары әр турлі экономикалық – статистикалық есептерде кең қолданылады: жалпы ішкі өнім көлемі және оның бөлінуін есептеу үшін ұлттық есептер жуйесінде,өндіріс және ауылшаруашылық өнімнің пайдалануы балансын құру, тұтыну бағалары индексін есептеу үшін қажет салмақтық көрсеткіштерін шығару үшін баға статистикасында және басқа салаларда.Қазақстан Республикасындағы түбегейлі өзгерістер әлеуметтік- экономикалық үрдістердің тубегейлі өзгеруі және осы үрдістерді сипаттайтын көрсеткіштердің өзгеруіне ықпал етті.Үй шаруашылықтары статистикасында 2001 жылға дейін қолданылған 6 мың отбасы бюджеттерін зерттеу бағдарламасының мүмкіндіктері шектеулі болатын.Үй шаруашылықтарының іріктелген тобы республикалық денгейде ғана репрезентативтікті қамтамасыз етеді.2000 жылы кедейлік және жұмыссыздықпен күресу бойынша мемлекеттік бағдарламаның қабылдануымен ҚР Укіметініңхалықты әлеуметтік қорғау мәселеріне назары арта тусті және халықтың тұрмыс деңгейін аймақтар бойынша зерттеу қажеттілігі туындады.

2001жылдың қантар айынан бастап үй шаруашылықтары статистикасында тиісті халықаралық стандарттар мен ұсыныстарға сәйкес іріктеп зерттеудің жаңа әдістеріне көшу іске асырылады.Республикалық және облыстық деңгейде репрезентативті (үлгілі) 12 мың үй шаруашылықтарының іріктелген жиынтығы жасалды.Сонымен қатар халықтың, материалдық жағдайын анағұрлым толық сипаттайтын көрсеткіштер шеңбері кеңейтілді, бұл халықтың тұрмыс деңгейі және республикадағы кедейлік деңгейі туралы деректерді жүйелі түрде алып отыруға мүмкіндік туғызады.Халықтың материалдық деңгейін анағұрлым обьективті бағалау үшін халықтың ақша кірістерің шығындары арқылы бағалау әдіснамасы қабылданды.

Республикадағы зерттелтін үй шаруашылықтарын жаңа жүйесі көп сатылы ықтималды(кездейсоқ) іріктеу әдісі негізінде жасалды. Іріктеудің осы принципі іріктеу нәтижелерінің тәуелсіздігі мен қателерге жол бермеу кепілі болады.

Үй шаруашылықтарының іріктеу жиынтығы 1999 жылғы Ұлттық халық санағы нәтижесінде жасалған тұрғын үйлер тізімі негізінде аумақтық принцип бойынша қалыптастырылады. Негізі жиынтық алты стратаға бөлінеді: үлкен, орта, шағын қалалар, Алматы, Астана қалалары және ауылды жерлер.

Келесі тұрғын үйде тұратын үй шаруашылықтарыда алынады.

Тұрғын үйлердің келесі типтері: жеке үй, жеке үй бөлімі, жеке пәтер есепке алынады іріктемелі жиынтықта көлемі 12 мың үй шаруашылығының бірліктерінен жасалады.

Әр старттағы таңдама мөлшерін есептеу үшін мына формуланы қолданған:

Мұндағы: ni – і старттағы шаруашылықттарының іріктеме көлемі;

Негізгі жиынтыққа үй шаруашылықтарының барлық типтері кіреді, ұжымдық тұрғын тұрғын үйлерде тұратындардан өзге: жатаханалар, қарттар мен мүгедектер-дің интернат үйлері, бала үйлері, түрме, қонақ үйлері. Негізгі жиынтықтан көшпенділер мен үйсіздер де шығарылды.

12 мың үй шаруашылығынан құрылған іріктеу көлемі зерттеу міндеттері, негізгі жиынтықтың зерттеу қасиеттері және бөлінген қаржыға байланысты әр тектілігіне қарап қалыптастырылды. Іріктелген шаруашылықтарының республика аумағы бойынша біркелкі бөлінуін қамтамасыз ету үшін іріктеу әр страта бойынша жүргізілді.

Бірінші стратаға енген барлық үлкен қалалар, Алматы және Астана қалалары 1 тең ықтималдықпен таңдалды.

Орта, шағын және қала үлгісіндегі поселкілерді іріктеу SPSS бағдарламасы пакетін қолдануымен кездейсоқ таңдау әдісімен жүргізілді.

Селолық елді мекендерді таңдау үш кезеңге бөлініп өткізілді:

бірінші кезең – селолық аудандарды таңдау; екінші кезең – селолық округтерді

(әкімшіліктерді) таңдау ; үшіңші кезең – селолық елді мекендерді таңдау.Үш кезеңде де қарапайым кездейсоқ таңдау әдісі қолданылды.

Қалалар мен селолық елді мекендерді таңдау аяқталған соң, бақылаудың бастапқы бірлігі болып табылатын үй шаруашылықтары іріктелді. Үй шаруашылығы – бірге тұратын, өз кірістері мен мүлкін біріктіретін (толық немесе жарым жартылай) және тауарлар мен қызыметтердің белгілі түрлерін, олардың ішінде ең бастысы – тұрғын үйлер мен азық-түлік, бірге тұтынатын тұлғалар тобын білдіреді. Үй шаруашылығы бір адамнан құралуы мүмкін.

Әр таңдалған қала мен селолық елді мекен үшін үй шаруашылықтарын іріктеу екі кезеңге бөлінді: алдымен санақ бөлімдерінің нөмірлері таңдалды (село үшін – нұсқау учаскелері), содан кейін – таңдап алынған санақ бөлімдерінде (нұсқау учаскелерінде) үй шаруашылықтарын іріктеу жүргізілді. Екі жағдайда да қарапайым кездейсоқ таңдау әдісі қолданылды.

Жыл сайын үй шаруашылықтарын іріктеу біршама өзгертіліп отырады.

Қазақстан Республикасында үй шаруашылықтарын зерттеу республиканың барлық облыстарында, Астана және Алматы қаласында ұйымдастырылған. Деректер ішінара үй шаруашылықтарында сауалнама жүргізу арқылы жинақталады. Зерттеу нәтижелері облыстық деңгейде енгізіледі, ал одан арғы өңдеу және талдау ҚР Статистика жөніндегі агенттігінде республикалық деңгейде орталықтандырылған.

Қазақстан Республикасында үй шаруашылықтарын зерттеу үзіліссіз және ерікті түрде өткізіледі.

2001-2005жж. Ішінде зерттеудің негізгі компаненттерін бір жылдық және төрт тоқсандық сұрақ (сұхбат) құрады. Олар үй шаруашылықтарының бір іріктеуі (12 мың) бойынша толық күнтізбелік жылды қамтыды. Жыл ішінде үй шаруашылықтар-ын ауыстыруға жол берілмейтін. Зерттеуді ұйымдастыру ісіне деген мұндай көзқарас халық тұтмысындағы аймақтық ерекшеліктерді жәнедаму тенденцияларын көрсете-тін көрсеткіштердің кешенді жүйесін тоқсан және жыл сайын отыруға мүмкіндік берді.

2006 жылдан бастап қаржыландырудың шектеулілігіне байланысты үй шаруа-шылықтарын зерттеу жылжымалы кесте бойынша жүргізіледі ( бір тоқсанда 3 мың үй шаруашылығынан, және әр үй шаруашылығы бір тоқсан ішінде ғана зерттеумен қамтылады, ал жыл ішінде барлығы 12 мың үй шаруашылығы зерттеледі ), мұның өзі тоқсандық ақпараттың республика деңгейінде, ал жыл қорытындыларыф бойынша аймақтар деңгейінде репрезентативтілігін қамтамасыз етеді.