8
тәсілдемелер Президентіміз Н.А.Назарбаевтың "Қазақстан-2030"("Казахстан-2030"), "ХХI
ғасыр қарсаңында"("На пороге ХХI века"), "Тәуелсіздігіміздің бес жылы"("Пять лет
независимости"), "Тарих толқынында" ("В потоке истории") және т.б. жұмыстарында
белгіленген. Осы жұмыстарында ол үнемі халық арасындағы қазіргі кездегі үндестік пен
ынтымақтастықты және бейбітшілікті сақтаудың маңыздылығын баса айтады.
Саясаттанушылар Қазақстан этностарының арасындағы қазіргі таңдағы қарым-қатынасын
бірқалыпты деп сипаттайды, бірақ сонымен қатар, бұл қатынастардың күрделі және көп
деңгейлі екендігін, кейде қарама-қайшылық болмысының да орын алып жататындығын баса
айтады. Осындай жағдайда Республиканың барлық азаматтарының толерантты тәлім-
тәрбиесінің маңызы зор. Сонымен, толеранттылық ұғымы кейбір дереккөздерде шыдамдылық
ұғымымен ұқсастырылғанымен, бұл ұғымның одан да айқын, белсенді және кең бағыты бар.
Толеранттылық – бейтарап күйде, әлдекімнің пікірлеріне, көзқарастарына және іс-
әрекеттеріне жасанды (жалған) түрде көну немесе шыдау емес; ол этностар, әлеуметтік топтар
және түрлі субъекттер арасындағы өзге мәдениет, ұлт, діни немесе әлеуметтік орта
өкілдерімен, өзге көзқарас пен пікір иелерімен өзара түсінісу мақсатындағы белсенді көргенді
ұстаным. Толеранттылық заманауи адамның басты құзыреттіліктерінің бірі болып табылады.
Себебі, оның болашағы тек жеке тұлға ретінде ғана емес, сонымен қатар жалпы адамзат
ретінде өмір сүруге және жанжақты дүниеде конструктивті іс-әрекет жасауға деген
дайындығы мен қабілеттілігіне байланысты.
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, «толеранттылықтың», танымпаздық, эмоционалды
бағалау, жүріс-тұрыстық компоненттерінің интегративті сипатын көрсететін және өзгелердің
мәдени, әлеуметтік тәнділігіне, ұлтына, діни нанымдарына, біліміне, жас шамасына, кәсібіне
және көзқарастарына қарамай өзара түсінісу барысындағы белсенді көргенді ұстанымды
білдіретін тұлғалық қасиет болып танылатын феномен анықтамасын дұрыс деп есептейміз.
9
2-
бөлім. Жергілікті қоғамдастықты оқыту орталықтарының тәрбиелік
әлеуеті
2.1.
Жергілікті қоғамдастықты оқыту орталықтарының (ЖҚОО) қысқаша шығу
тарихы және олардың қызметі
Жергілікті қоғамдастықты оқыту орталықтарының шығу жобасы 1998 жылы Бангкокта
Білім Бағдарламасы кеңсесінде барлық ЮНЕСКО-ға жарияланды (Біріккен Ұлттар
Ұйымының Білім, Ғылым
және
Мәдениет
жөніндегі Ұйымы).
Қазіргі таңда мұндай
орталықтар 20-дан аса елде Азия-Тынық мұхиттық аймақта, Вьетнамды қосқанда, Үндістан,
Индонезия, Иран, Қазақстан, Камбоджа, Қырғызстан, Қытай, Лаос, Малайзия, Монғолия,
Филиппин, Таиланд, Өзбекстан, Жапонияда және т.б. қызмет жасайды.
ЖҚОО – бұл қосымша (формальді емес) ресурстық-оқыту орталықтары жан-жақты
қажетті мәліметтер береді және жергілікті – қала немесе ауыл тұрғындарына, жергілікті
ұйымдардың дамуына ұйым мүшелерінің қажеттілігіне байланысты бағытталған әртүрлі
оқыту іс-шаралары (мәдени-сауықтыру, экологиялық және т.б.) өткізіледі. Бұл орталықтар
әртүрлі жастағы адамдарға үздіксіз жалпы және кәсіби білім беру қызметін қамтамасыз етеді,
оларға білім беруді және оны іс-жүзінде қолдануды, өмірлерінің әлеуметтік-экономикалық
жағдайлары сапасын жақсартуға атсалысады. Бұл жерде білім деңгейін жоғарылату, біліктілік,
кіріс, психологиялық және әлеуметтік бейімделу, денсаулығын жақсарту, қоршаған ортаны
сақтау, өнер мен мәдениеттің дамуы сияқты тіршілік іс-әрекет аспектілері айтылады. Отандық
және халықаралық тәжірибеде көрсетілгендей, мұндай орталықтар халықтың өзін-өзі
басқаруына және шешімін жүзеге асыруға көмектеседі және халықпен тығыз қарым-қатынаста
болудың кең тараған түрі болып табылады. Бұл жағдайға өту барысында нарыққа икемденуге
және құзіреттілікке, үнемі қоршаған ортаға сенімді түрде бейімделетін халыққа көмектесуге
және бірінші дәрежелі мағынаны игеруге жетелейді.
Қазақстанда бұл 2002 жылдан бері «Қазақстанда білім барлық үшін» Қауымдастығымен
Бангкоктағы
ЮНЕСКО–ның
(Біріккен
Ұлттар
Ұйымының Білім, Ғылым және Мәдениет жөніндегі Ұйымы) және Алматыдағы ЮНЕСКО–
ның (Біріккен Ұлттар Ұйымының Білім, Ғылым және Мәдениет жөніндегі Ұйымы)
қолдауымен құрылған жоба. Республикада 7 ЖҚОО құрылған, оның ішінде Жамбыл және
Алматы облыстарында 6 орталық: Ескелі ауданы Қарабұлақ ауылында, Сарқанды ауданы
Аманбөктер ауылында (2003ж.), Іле ауданы Өтеген батыр ауылында, (2011ж.) Алматы
облысы, Ноғайбай ауылында, Сортөбеде, Қордай ауданы Қордай ауылында және Жамбыл
облысы Тараз қаласында (2003ж.) және біреуі Қарағандыда (2004 ж.) бар.
ЖҚОО бағдарламасының басты арнаулы тобы әртүрлі себептермен толық білім ала
алмаған адамдар (мысалы, мектепке дейінгі балалар, мектепке бармайтын балалар,
жұмыссыздар, жалғыз басты және көпбалалы аналар, жұмыссыз жастар, оралмандар, мүгедек
және қарт кісілер). Қазіргі таңда, бұл топтардан басқа, орталық қызметін фермерлер,
ауылшаруашылық басшылары, жергілікті жалпы және кәсіби білім беру мекемелерінің білім
алушылары, әртүрлі білім саласындағы өз білімі мен құзіреттілігін дамытып, жаңалап
жүргендер пайдалануда. Төрт Орталық үкіметтік емес және коммерциялық емес мекемелерге
тіркелген. Қалғандары жергілікті әкімшіліктің және халықтың қолдауымен жұмыс жасайтын
қоғамдық мекемелер.
Орталық жұмысының кілті жергілікті халықтың сұранысының нәтижесі мен есебінен,
және де тұтастай оқыту бағдарламасымен, «Қазақстанда білім барлық үшін» қауымдастығы
