34
қасиеттері қаншалықты іске асырылады, оның жұмыс істеу қабілеті мен денсаулығы қандай,
сондай – ақ оқушылардың қандай іс – әрекеттерін ұйымдастырады сияқты сынып
жетекшісінің басқару қызметтерін бағалауға мүмкіндік береді.
Сынып жетекшісінің нәтижелі де, процессуалды да еңбек көрсеткіші тиімді. Сонымен
бірге оқушылардың тәрбиелілігі мен олардың өзара қарым–қатынасындағы оңды
өзгерістерге жұмыстарында басымдылық беріледі.
Сынып жетекшісінің сыныпқа жетекшілік ету стилінен, оның балалармен қарым -
қатынас жасау стилінен оқушылардың мұғалімге деген және олардың өздерінің арасында
қандай өзара қарым - қатынас орнағанын байқауға болады, қарым - қатынаста оқушы тең
құқылы серіктес ретінде қарастырылатын демократиялық стиль шешім қабылдауда
оқушының пікірін ескеру, олардың бір нәрсеге өзіндік пікір айтуы сыныпты еркін, жылы
шырайлы, шығармашылық ынтымақтастығы жоғары ортаға айналдырады.
Сынып жетекшісінің іс-әрекет жүйесі
Бекітуге арналған сұрақтар
1. Сынып жетекшісінің қызметі және міндеттері қандай?
2. Сынып жетекшісінің оқушылармен жұмыс істеуінің негізгі формаларын атаңыз.
3. Сынып сағаты қалай ұйымдастырылады?
Дәріс №7 Оқушылар ұжымын қалыптастырудағы тәрбие жұмысының
ерекшеліктері
Жоспары:
1. Оқушылар ұжымы және оның ерекшеліктері
2. Ұжымның құрылымы. Ұжымның даму кезеңдері.
Мақсаты
Диагностикалық іс -әрекет
Болжам жасау іс –әрекеті
Жобалаушылық іс -әрекет
Конструктивтік іс -әрекет
Коммуникативтік іс -әрекет
Түзетушілік іс-әрекет
Ұйымдастырушылық іс -әрекет
Әр түрлі іс –
әрекетті
ұйымдастыру
Балалар
ұжымын
ұйымдастыру
Жеке оқушымен
жұмыс
Оқушылардың
ата-аналарымен
бірлесіп
әрекеттесу
Рефлексивтік іс -әрекет
Педагогикалық диагностика
35
3. Өзін - өзі басқару. Өзін - өзі басқару ұйымының құрылымы.
Мақсаты: Оқушылар ұжымының құрылымы, даму кезеңдері, өзін - өзін басқару
ұйымдары туралы түсінік беру.
Глоссарий:
«Коллективус» латын сөзі «жиын», «ұжым», «топ» дегенді білдіреді. «Ұжым»
педагогикалық әдебиеттерде тәрбиеленушілер (оқушылар) бірлестігі деп түсіндіріледі.
Ұжым (коллектив) - бір мақсатқа бағытталған мекемелерде жұмыс істейтін адамдардың
немесе білім беру орындарында оқитын студенттердің, оқушылардың және т.б. тобы.
Жақын перспективалар – ертеңгі серуен, яғни ұжым мүшелерінің жеке қызығушыларынан
туындайды.
Орташа перспектива - уақыт бойынша алыстау, ұжымдық оқиғаның жобасы.
Алыс перспектива – ұзақ уақытқа көзделген үлкен мағыналы,
маңызды талаптарға қол
жеткізуге арналған мақсат.
Әдебиеттер:
1. Әбиев Ж., Бабаев С., Құдиярова А. Педагогика. Оқу құралы, - Алматы, 2004.
2. Губашева С., Отарбай А. Тәрбие жұмысының әдістемесі. Оқулық. – Астана, 2011.
3. Кукушин В.И. Теория и методика воспитания. – М.: Издательский центр «Академия»,
2002.
4. Сластенин В.А. Методика воспитательной работы. – Учебное пособие, Москва, 2008.
5. Сергеева В.П. Технология деятельности классного руководителя в воспитательной
системе школы. – М.: Изд.: Перспектива, 2008.
6. Шолпанкулова Г.К. «Тәрбие теориясы мен әдістемесі» курсы бойынша практикум. -
Алматы: Абай атындағы Қаз ҰПУ «Ұлағат» баспасы, 2013.
Мектептегі сынып жетекшісінің тәрбие жұмысындағы негізгі міндет - оқушылардың
жеке басын қоғамның талабына сай тәрбиелеу. Бұл міндетті орындау, әдетте оқушылар
ұжымын қалыптастырудан басталады. Оқушылар ұжымы - оқушылардың жалпы мақсатпен
және қоғамдық пайдалы бірлескен еңбекпен топтасқан тұрақты бірлестігі.
Топ – бір немесе бірнеше белгілер негізінде біріккен адамдар бірлестігі. Топтың
түрлері: ресми, референттік, диффузиялық.
Ресми – белгілі бір құжат негізінде біріккен топтар. Референттік – өте маңызды белгілі
бір қызығушылықпен бірігеді. Диффузиялық топтар – тұрақсыз, жылдам ыдырап кететін
топтар.
Топ белгілері:
1.
Өмір сүру уақыты;
2.
Қарым-қатынасы;
3.
Басқару және бағыну қарым-қатынасы;
4.
Ұйымдастырушылық жұмыс;
5.
Бағалылық, тәртіп нормалары;
6.
Жеке тұлғалық қарым-қатынасы болады.
Әрбір мектеп ұжымында жас ерекшеліктеріне қарай біріккен әр түрлі топтар болады.
Жеткіншек шақтағы бірлескен топтар тұрақты келеді. Жасөспірім шақтағы кезеңде ресми
топтар достық қарым - қатынас арқылы бірігеді. Осындай шағын топтардан ұжым
қалыптасады.
«Ұжым» - латын тілінен енген ұғым. Латынның «коллективус» деген сөзі әр түрлі
түсінікті ұғындырады: жиналған жұрт, жиын, топ, бірлестік т.с.с.
7.
Нақтылағанда-оны әрекеттің түріне байланысты адамдардың тобы деп түсінген
дұрыс. Ұжымның өзіндік маңызды белгілері бар.
Оқушылар ұжымының белгілері:
1.
Жалпы әлеуметтік маңызы бар ортақ мақсаттың болуы. Кез келген топта,
трамвайға мінген жолаушыларда да, ұрлық істеген қылмыскерлерде де мақсат болады.
Мәселенің бәрі мақсат мазмұнымен, оның бағытында.
