562
Сондықтан да, мұғалім мен отбасының тығыз қарым – қатынаста болуы міндетті
және отбасы мәртебесін биіктетуі шарт. Жанұядағы жанжал, үлкендердің аузына
келген сөздерді айтуы, баланың көзінше басқа біреуді сөгуі, біреудің сыртынан өсек
айтуы балаға теріс әсер етеді. Бала алдында әке-шешенің, үй ішіндегі үлкендердің
әдептілік танытқаны жөн. Мысалы, арақ пен темекінің толып жатқан зиянын біле тұра,
балалардың көзінше арақ ішіп, үсті-үстіне темекі тартатындар бар. «Көрінген таудың
алыстығы жоқ» дейді, ертең-ақ ұл өсіп ер жетеді, қыз өсіп бой жетеді. Сонда арақ пен
темекінің зиянын қалай ұқтырамыз. Негізінен жанұяның шырқы бұзылған, ата-анасы
маскүнемдікке салынған немесе жарамдық жағынан азғынданған ортада бала,
жасөспірім қашанғы жиренішті көріністі, ондағы айқай-шу мен дау-жанжалға, ұрыс-
керіске шыдап жүре бермек. Басқа өмір аңсайды немесе теріс тәрбиеге тез бой алдырып
үлгереді, егер осы теріс жолға мүлде бет бұрып кетсе, онда бәйтеректің бір бұтағы
қисық өсті дей беріңіз. Бақытсыз қыз, бұзақы ұл осыдан шығады. Сонда негізгі кінәні
кімнен іздейміз?! Жас шыбықты қалай исең, солай өседі ғой. Иә, «Ұяда не көрсең
ұшқанда соны ілерсің» демекші ата-ана тәрбиесі бала өмірінде үлкен із қалдырады.
Баланың бойына барлық жақсы қасиеттерді дарыту, тіпті жанында жүрген достарына
дейін мән беру, табиғат сыйлаған дарыны болса дамыту, дұрыс білім алуына жағдай
жасау — ата-ананың басты парызы.
Ендеше бала тәрбиесінде ұсақ-түйек дейтін ешнәрсе жоқ және сол нәрседен де
қателесуге қақымыз жоқ. Бала — әр жанұяның бақыты. Олай болса, өз бақытымызды
бағалай білейік. Сондықтан отбасы серіктестігі дамуға бағытталған әрекеттер арқылы
ұштастырылуы қажет. Ең алдымен ата-аналарға өзін-өзі тану бағдарламасының жалпы
философиясын, көздеген мақсатын түсіндіруде «Барыңды балаға арна», «Болашақ
бүгіннен басталады», «Баланың басты ұстазы- ата-ана» атты конференциялар мен
дөңгелек столдар өткізу арқылы бүгінгі таңда қажеттілігі айқындалады.Ата-анлардың
пікірі мен ұстанымын,қажеттілін тануда психологиялық тренингтердің,сауалнамалар
мен рольдік ойындардың маңызы зор. Осы әдістер арқылы ата-аналар ашық
пікірлесуге,өз ойын жеткізуге,бала тәрбиесіндегі қажетті тұстарды түсінуге үйренеді.
Бір-бірімен сенімді байланыс орнатып, ортақ мақсатқа жұмыла әрекеттенуге
бейімделеді.
Бұл жұмысты іске асыруда түсінгенім, ең бастысы ата-аналарды баланың жанын
түсінуге, олардың арман-мақсатының іске асуына жетелеуге үйрету, баланың өз
өміріндегі қаншалықты маңызды екенін үнемі дәлелдеп отыруы екен адамгершілік
қарым-қатынастарына шек қоя білу, жақсы-жаманды айыра алатын сана-сезімдерін
қуаттандырады. тәрбие ешқашан тоқталмайды. ол тұрмыста, ойын үстінде, оқу, еңбек
барысында, барлық кезде жүре береді. сондықтан « бала тәрбиесі – баршаға ортақ »
екенін ескеріп, жас ұрпақты саналы азамат етіп тәрбиелеу – ең негізгі міндетіміз.
тәрбиенің басты ұстанымдары – жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыру, өз
халқының мәдениетін, әдебиетін, тілін, салт-дәстүрін, тарихын, өнерін сүю арқылы
құрметтеп қарайтын тұлғаны дамыту. бүгінгі күнде барлық ұстаздардың алдындағы
мақсат - өмірдің барлық саласында белсенді, шығармашылық іс-әрекетіне қабілетті,
еркін тұлға тәрбиелеу болып табылады. бала тәрбиесіндегі ұстаздың рөлі.
Халықтың болашағы – ұрпағы, ұрпақтың тәрбиесі – ұстазда. ұстаздың мұраты –
жетілген, толыққанды азамат тәрбиелеу. Ал толыққанды азамат қалыптастыру үшін –
563
ақыл-ой тәрбиесі, имандылық, еңбек, эстетикалық, тілдік қатынас, дене тәрбиесі,
сонымен қатар экологиялық, патриоттық тәрбие берілуі тиіс. адамның адам болып
қалыптасуында ата-аналармен қатар, ұстаздың рөлі зор. яғни, ұстаз мамандығының
иелеріне болашақ ұрпақты тәрбиелеуде үлкен жауапкершілік жүктелген. ф.м.
достоевскийдің « өзіңнен өзіңді ізде, өзіңе өзің бағын, өзіңді өзің тани біл » - дегендей,
, өзінің ата-ана екенін, өзінің оқытушы болып қалыптасып келе жатқанын ой елегінен
жиі-жиі өткізіп отырса, өзге алдындағы жауапкершіліктің сыры бірден айқындала
бастайды.
Қорыта келгенде айтары, әр баланың болашағы үшін алаңдайтын уақыт келіп
жетті. алғашқы тәрбие-білім бастауын балабақшадан алатын балғындар білім ошағында
өзінің таным-түйсігімен ерекшеленетіні сөзсіз. ал үй жағдайында тәрбиеленген баладан
мұндай жетістікті байқау сирек кездеседі.сондықтан, балабақша жанынан жұмыс
жасайтын консультациялық пункттің қызметі бала болашағына алаңдаулы ата-ана үшін
таптырмас мүмкіндік. Өсіп келе жатқан балаларыңыз сіздердің көз куаныштарыңз
болып жүре берсін.Осы бағытта әлі талай жұмыс атқаруды жоспарлаудамыз. себебі,
жарқын болашаққа жол бастар өскелең ұрпақты тәрбиелеу – басты парызымыз!
Халқымыз «Ұяда не көрсең, соны ілерсің» дейді. Бала әрқашанда ата анадан
мейірімділікті, сүйіспеншілікті, жүрек жылуын қажет етіп, ата ананы өмірдің тірегі
санайды.Ата ананың тіршілігіндегі көрген қызығы, жақсылығының ең бағалысы
перзенті.Баланың бойында туған үйдің жылуы оның көкірегінде көп жылдар бойы
сақталып, мәңгі есінде болады. Отбасы бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Баланың
тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының тигізетін әсері мол. Гүлденіп ой - өлкесі,-
деп Абай атамыз ата - ананың қуанышы, арманы тек перзент сүю, оны тәрбиелеу екен.
Бала тәрбиесі ешқандай үзіліс, демалыс дегенді білмейді. Ендеше, ата - аналар,
қолымыздағы алтынымызды жақсылап тәрбиелейік және біз оларға үлгі болар бейне
екенімізді ұмытпайық. Олай болса балаға әрдайым жылы сөздер айтып, дұрыс тәрбие
беруге сіз болып, біз болып бірге атсалысайық.
Қолданылған әдебиеттер:
1. «Отбасы және балабақша» журналы Ишанова Д.
2. «Отбасы және балабақша» журанлы Алишева К.Ә.
3. «Отбасы және балабақша» журналы А.Ә.Ильясова
КАК РАЗВИВАТЬ И ВОСПИТЫВАТЬ ДЕТЕЙ В ИГРЕ?
Кадырова Р.А., дефектолог
КГКП детский сад «Алпамыс»
Для этого прежде всего необходима правильная организация театрализованных
игр. Основными ее требованиями являются:
содержательность и разнообразие тематики;
