Бағдарламасының парағы Форма ф со пгу 18. 3/27

Оқу ісі жөніндегі проректор ________________Н.Э.Пфейфер «___»__________20__ж.

Құрастырушы: х.ғ.к. доцент Исабаева М.А.

Химия және химиялық технологиялар кафедрасы

«Қоршаған орта объектілерінің химиялық бақылауы» пәні бойынша

050720 - Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы

050721 -Органикалық заттардың химиялық технологиясы мамандықтарының студенттеріне арналған

Жұмыс оқу бағдарламасы

Жұмыс бағдарламасы 050720-Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы, 050721 -Органикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығы бойынша элективтік пәндер каталоғының негізінде және жұмыс оқу жоспары негізінде әзірленген. С.Торайғыров атындағы ПМУ Ғылыми кенесінің отырысында бекітілген 20 ж.« ___ » __________ № __ хаттама

Кафедра отырысында ұсынылған 20 __ж. «___»__________ № __ хаттама

Кафедра меңгерушісі ________________________ Жапаргазинова К.Х.

ХТ және Ж факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданған

200__ж. «___»__________ № ______хаттама

ОӘК төрағасы (төрайымы) __________________ Буркитбаева У.Д..

КЕЛІСІЛДІ

Факультет деканы __________Ахметов К.К. «___»__________20 __ж.

Жж ӘҚБ бастығы ________________Варакута А.А. «___»__________20 __ж.

1 Пәннің мақсаты және оның оқу процессінде алатын орны
Курс мақсаты:

Болашақ мамандарға ресурс жинақтау технологиясы, өндірістегі химиялық технология туралы, өндірістің түрлі облыстарындағы қалдықтарды залалсыздандыру және тазарту жайлы көлемді білім беру.

Пәнді оқудағы талап

«Қоршаған ортадағы объектілерді химиялық бақылау» курсын оқу нәтижесінде студент білу керек:

-экологиялық қауіпсіздік жвғынан қоршаған ортаға қойылатын қзіргі заманғы талаптар;

- Өндірістік қалдықтарды азайтудың химиялық технологиясының негізгі бағыты;

- Қоршаған ортаға өндірістің жалпы заңдылықты әсері;

- газ тәрізді қалдықтарды, өндірісьік ағындарды және қатты қалдықтарды тазартудың қазіргі заманғы химия-технологиялық тәсілдері.

-химия-технологиялық процесті химиялық және технологиялық схемамен, графикалық модельмен сипаттап беру;

- химиялық-технологиялық процестің функционалды, технологиялы, құрылымдық схемаларын, негізгі ағындарын және технологиялық байланыстарын анализдеу;

- Өндірістік ағынды сулардағы, газтәрізді және қатты қалдықтардағы ластанудыесептей білу керек.
2 Пререквезиттер:

Пәнді оқып үйрену келесі пәндерден алынған білім бойынша қаланады: жоғары математика, физика, жалпы және бейорганикалық химия, жалпы химиялық технологя, химиялық технологияняң негізгі процесстерімен аппараттары, бейорганикалық заттар өндірісінің теорилық негізі, Өндірісті қондырғылау және негізгі жобалау

Жалпы химиялық технология, бейорганикалық заттардың технологиясы, органикалық заттардың технологиясы.

Орташа арнайы білім базасы бойынша сырттай оқу формасы;

Қалдық мәселелерінің қиындауы. Қалдық мәселесі:

-атмосфераның ластануы (аэрозольдер, газ тәрізді және бу тәрізді қалдықтар)

-литосфераның ластануы (қатты қалдықтар)

-гидросфераның ластануы (ағынды сулар)

Қалдықтардың көлемін технологияның дамуы бойынша анықтайды. Мәселенің шешімі қалдықтарды жою.(көміп тастау, сулы еңіске лақтыру, жағып жіберу). Қоршаған ортаны ластауды тоқтатудың негізгі тәсілдері. Қазіргі заманғы техника және жаңа технология көмегімен қалдықты жоюдың қазіргі заманғы экологиялық тәсілдері(сұрыптау, екіншілік пайдалану- ресурстарды рециклинглеу).

Биосфераның ластануы қалдықтардың санымен ғана сипатталмайды, сонымен қатар осы қалдықтардың улылығымен де сипатталады. Экология жағынан тиімді қондырғыны құрастыру. Қоршаған ортаны дәстүрлі түрде қорғау түрі. Негізгі табиғатты сақтау шаралары. Қалдықтардың класификациясы.

Тұрмыстық, транспорттық коммуналдық және тағы басқаларының қалдықтары қоршаған ортаға газ күйінде, сұйық және қатты күйінде таралады. Осыған қармастан оларлы:

-атмосферадағы ластар

-табиғи беттік сулар;

-қандайда бір территорияға тасталған қалдықтар (қатты және жоғары концентрациялы сұйықтар).

Ластанудың агрегаттық ластануы, олардың химиялық құрамы және дисперсті құрамы және т.б. бәсекелестік технологияны анықтайды, тазарту қондырғыларының конструктивтік ерекшелігіжәне типі. Тазарту қондырғыларының құны жоғары, көптеген жағдайда ол өндіріс құнымен теңеседі.

Қазіргі заманғы өндірістің басты мәселесі – пайда болған қатты қалдықты қайта өңдеу және залалсыздандыру.

Газ тәрізді қалдықтар экологиялық жағдайға зиянын тигізеді.

Тақырып 4 Өндірістік қалдықтарды азайтудың химиялық технологиясының негізгі бағыты.

Қоршаған ортаны қорғауға арналған негізгі шаралар:

А) химиялық өндірістердің рационалды орналасуы.

Б) бастапқы шикізатты кешенді пайдалану және аз қалдық шығаратын технология қарастыру;

С) Өндіру процессі кезінде атмосфераға, ағынды суларға кететін қалдықтарды күрделі түрде тазарту

Д)Суды қайта және кері пайдалану жүйесі

Е) тазарту қондырғыларын жоғары сапалы түрде конструктирлеу

Азқалдықты және қалдықсыз өндірістің негізгі бағытына мысал келтірсек көптоннажды аммиак өндірісі.

Өндірістік қалдық түрлері және олардың пайда болу көздері. Өндірістік қалдық классификациясы. Газ тәрізді қалдықтарды тазарту. Газ тәрізді өндірістік қалдықтардағы зиянды қоспалар. Шектік концентрация. Ауадағы атмосферадағы зиянды заттардың шектік концентрациясының нормалары. Зиянды қоспалары бар газ тәрізді қоспаларды тазарту әдісі. Механикалық тазарту. Электростатикалық тазарту.

Қатты сіңіргіштердің көмегімен жүретін адсорбциондық тазарту әдісі. Негізгі адсорбенттер. Газды каталитикалық тазарту – қатты қатализатордағы гетерогенді катализ. Гидрлеу арқылы болатын каталитикалық тазарту тәсілі. Газ тазартудағы реакторды есептеу.

Балқыманы электролиздеу арқылы алюминиді өндіруде фтор тұздарын регенерациялау және газды тазалау.

Өндірістегі ағынды су және оны тазалау.Ағынды су классификациясы. Шектеулі концентрация нормасы, қалдықты лақтыру шегі. Ағынды су мен сулы еңістегі ластануды көрсеткіштер. Мұнайөнімдерінен және кейбір органикалық заттардан ағынды суды тазарту әдістері. Механикалық тазартудың негізгі сатылары және қондырғылары. Коагуляция және флокуляция. Ағынды суды тазартудың физико-химиялық тәсілдері. Гиперфильтрция және ультрафильтрация. Электродиализ. Адсорбционды әдістер. Химиялық әдістер. Биологияляқ тазарту. Биохимиялық тазртудың аэробтыжәне анаэробты тәсілі. Биологиялық тазартудың реакторын есептеу.

Қатты қалдықтарды залалсыздандыру және утилизациялау. Химиялық өндірістің пайдалы қалдықтары және оларды пайдалану. Қатты қалдықтарды қайта іске асыру. Өндірістік қатты заттардың қайтадан іске асырылуының тәсілдері.

Тақырып 6 Бақылау объектілерінің химиялық бақылауы

Суеңістеріне және соның қасындағы территорияларға тигізетін өндірістік қалдық ағындарынң зияндығын бағалау әдістері. Тазартқыш қондырғыларды ұйымдастыру тәртіптері және технологиялық бақылау жүргізу. Ағынды судың консерванттарын алу тәсілі. Қатты қалдықтарды қарау әдісі. Химиялық талдауға үлгілерді дайындау және алу. Талдаудың химиялық әдісі.

Өндірістен шығатын қалдық газдардың зиянды компаненттерін талдау тәсілі.

4.3 Зертханалық жұмыстар мазмұны