Бастапқы капитал салымдарының көлемі

шамадан тыс, кейде ауыр сезімталдығы. Сондықтан, мемлекет тарапынан
бақылаудың жоғары дәрежесі — бұл бизнестің ерекше шығындары, мұнда өз
салдары бойынша қателіктің бағасы жаһандық апатпен салыстырылуы
мүмкін. Жоғарыда айтылғандарға байланысты жалпыға бірдей шолу жасау
— бұл әрбір инвестор үшін ыңғайлы емес.
Ұлттық фарминдустрияның нарықтық позициясын қалпына келтіру таяу
шетелдерден, сондай-ақ бірқатар шығыс еуропалық және дамушы елдерден
арзан дженериктерді ығыстырып, тікелей импортты алмастыратын
бәсекелестік жолымен жүргізілуі тиіс. Бұл өндірісті жаңғыртуға және оның
GMP халықаралық стандарттарына ("тиісті өндірістік практика") сәйкес
келуіне қол жеткізуге айтарлықтай шығындармен байланысты болса да,
әбден нақты.
Қолданыстағы ескі өндірісті қайта құру кезінде тиісті стандарттарға қол
жеткізуге арналған шығыстар ауқымы 1-ден 15 млн. (жаңғырту дәрежесіне
байланысты - жаңа немесе пайдалануда болған жабдықтар, құрылыс
жұмыстары және т.б.) және 3-5 жыл алады, өйткені қайта құру жобасымен
қатар өндірістік процесті қолдау қажет. Бұдан басқа, уақыт пен қаржының
қосымша шығындары қызметкерлерді оқытуды, тұтынушылардың
талаптарына жауап бермейтін ассортиментті ауыстыруды; маркетинг жүйесін
құруды және тиімді өткізу технологиясын орнатуды талап етеді.
Егер қазіргі заманғы "нөлден" фармацевтикалық зауытты салсақ, онда
шығарылатын өнімнің ассортименті мен салынатын кәсіпорынның көлеміне
байланысты шығыстар 10-нан 100 млн. Мұндай жобаны іске асыру жобалау,
конструкторлық жұмыстар, өндірістік қуаттарды пайдалануға енгізу және
нақты фармобейнені валидациялау уақытын есепке ала отырып, 2 жылдан 4
жылға дейін созылады. Нарықтың қандай да бір препаратқа қажеттілігін
дұрыс жүргізілген есептеу және оны тұтынушылардың мақсатты топтарына
барабар позициялау кезінде не мемлекет мұқтажы үшін кепілді сатып алу
болған кезде салынған қаражатты қайтаруды 7-10 жылдан кейін нақты күтуге
болады.
Тек қана дәрілік заттар нарығына тән ерекше ерекшеліктерге тұтынушы
қалауының стандартты емес түрткі себептері толық көлемде жатады. Тұтыну
психологиясы мен менталитетінің ұлттық ерекшеліктерін елемеу, бірақ
бизнестің сапасына әсер етеді және жоспарланған инвестициялық күтулерді
ақтамауы мүмкін. Мәселен, фармацевтік салаларға қарағанда, бизнес
салаларының болжанатын және кәсіби снобизм деңгейі бойынша қолжетімді,
мысалы, сыра немесе шоколад нарығы үшін, бұл бизнесті өте тиімді және
таза емес ету үшін жалпы қабылданған маркетингтік қадамдар мен құралдар
жеткілікті. Тұтынушылар санасында сыра мен шоколад Рахат алумен тығыз
байланысты және кең ауқымды жарнамалық кампаниялар есебінен осы
өнімдердің тиімді орналасуы оларды тұтынуды ұлғайтуға ықпал етеді. Дәрі
100

әрдайым қашықтықты қалайтын аурумен байланысты болса да, мұндай
жағдайда алға жылжитын дәрі тек танымал болады және ең жақсы жағдайда
бәсекелестік аналогының немесе синонимнің нарықтық үлесінің бір бөлігін
ығыстырады немесе алады. Бұл ретте тұтыну өсіміне, яғни сату көлемінің
ұлғаюына, тек жалған азаматтар санатына не осы нақты аурумен негізделген
денсаулықтың нашарлауына үмітпен ғана сенуге болады.
Мұндай мінез-құлық көптеген адамдарға тән. Бірақ өркениетті елдерде
бірінші науқас жасайды, ол дәрігерге жүгінеді, содан кейін оның
нұсқауларын қатаң сақтайды. Қазақстанда немесе Ресейде медициналық
мәдениеті төмен болған кезде көптеген аурулар алдымен аурудың
симптоматикасына мән бермейді, содан кейін аурудың алдын алу ісін өз
күштерімен көреді және, төтенше жағдайда, немесе соңғы кезекте
фармацевтқа жүгінеді. Өз денсаулығын елемеу, емдеудің "халықтық"
тәсілдерін артық көру, салауатты өмір салты дәстүрлерінің болмауы -
осының барлығы аңғарлықпен, дәрігерлерге сенбеумен және объективті де,
субъективті сипаттағы басқа да осындай факторлармен бірге медициналық
сауатсыздықпен байланысты және нәтижесінде фармрынк сыйымдылығының
ұлғаюына ешқандай ықпал етпейді.
Инвестициялық компаниялар қаражат салу үшін объектіні таңдау
кезінде ішкі салалық рейтингтердің көрсеткіштеріне бағдарланады не
өздерінің нысаналы клиенттерінің тұрақтылығы және олардың
инвестициялық әлеуеті туралы ақпарат кредиттік бюро арқылы алмасады
немесе алады. Өз кезегінде, инвестиция алуға мүдделі фармацевтикалық
өндірушілер өзінің рейтингтік мәртебесін объективті анықтауға,
нәтижелілікті шынайы бағалауға, лайықты қадір-қасиеттерді тануға және өз
беделін арттыруға уәжделген. Нәтижесінде осы нарықтық сегменттің
инвестициялық тартымдылығы, өкінішке орай, фармөнім өндірушілері
арасында орын алған сенімсіз (шарттық міндеттемелердің орындалмауына)
және/немесе жосықсыз (бизнесті тиісінше жүргізбеу) ойыншылардың
болуына қарамастан артады.
ҚР ҰЭМ КС деректері бойынша 2018 жылы Қазақстанның негізгі
капиталына инвестициялар көлемі 1 918 млн.теңгені құрады, бұл 2017 жылғы
көрсеткіштен жоғары (179%), бірақ 2016 жылдан төмен (85,6%).
Инвестициялар құрылымында инвестициялардың негізгі көлемі меншікті
қаражатқа келеді, 2016 жылы оның инвестициялардың жалпы көлеміндегі
үлесі – 89%, 2018 жылы – 70%, 2012 жылғы қаңтар-қыркүйекте – 94%
құрады. Шетелдік инвесторлардың салымдары 1,5% - дан аспады және 2018
жылы 17 млн.теңгені құрады.
Бұл ретте Қазақстанның фармацевтика өнеркәсібінің үлесіне өнеркәсіп
салалары бойынша инвестициялардың жалпы көлемінің 0,1% ғана келеді.
101

Қазақстанда өңдеуші өнеркәсіп жобаларына инвестиция салатын
инвесторларға мемлекет тарапынан көмек көрсету үшін бірқатар мемлекеттік
және салалық бағдарламалар қабылданды.
2018 жылы жалпы сомасы 2 870 млн.теңгеге 6 инвестициялық жоба іске
асырылды. Жобаларды іске асыру нәтижесінде жобаларды салу кезеңінде –
326 жұмыс орны және жобаны пайдалану кезеңінде – 679 жұмыс орны
ұйымдастырылды.

жүктеу 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: