Бағдарламасы (Syllabus) pga 3302- «Глинозем мен алюминий өндірісі»

60 – SiO₂ молярлық массасы.

Әрбір күлдік пайызға орта есеппен көмір күлінің құрамындағы кремний оксидінің 0,02 пайызы сәйкес келеді.

Мысалы: Егер шикіқұрам 7 пайыздық күлділікке дайындалатын болса, онда әктік модуль: μ = 2,0 + 7 (2/100 ) = 2,14.

Шикіқұрамды дайындау кезіндегі әктасты мөлшерлеу үлкен дәлділіктің деңгейінде болуы қажет, өйткені егер шикіқұрамға әктас шамадан тыс немесе жетіңкіремей дозаланатын болса күйежентектің гидрохимиялық қайта өңдеуден кезіндегі химиялық шығымы төмен болады.

Кальцинделінген соданы шикіқұрамға қосудың екі мәні:

– қаныққан сайма –сайлық шикіқұрамды алуда, яғни сілті алюминий оксидін Al₂O₃ натрий алюминатымен, ал қалған барлық темір оксидін Fe₂O₃ натрий ферритімен байланыстыру үшін мөлшерленеді.

– қанықпаған сайма – сайлық шикіқұрамды алуда, бұл жағдайда сілті алюминий оксидін Al₂O₃ натрий алюминатымен және темір оксидінің тек бір бөлігі ғана натрий ферритімен байланыстыру үшін дозаланады.

Күйежентекті ерітінділеген кезде натрий алюминаты ыстық суда ериді, ал натрий ферриті гидролизденуге душар болады, яғни судың әсерімен ыдырайды:

Сонымен қатар күйежентекті ерітінділеу кезінде соданы каустике айналдыру реакциялары да жүреді:

Бірақ іс жүзінде күйжентектелу процесі кезінде жоғарғы модулді шикіқұрамды өңдеу өте қиынға түседі және ерітіндіге өткен әрбір алюминий оксидіне кеткен сілтінің жоғалым қанықпаған шикіқұрамға қарағанда өте жоғары. Сондықтан шикіқұрамды дайындаған кезде күйежентектелу процесінде болатын барлық ұтымды және ұтымсыз физика – химиялық жағдайлар ескеріледі.

Мысалы: Нефелинді қайта өңдеген кезде (Na₂O·Al₂O₃·2SiO₂·2H₂O) өңделетін кеннің құрамындағы сілтілік қосылыстар ескеріліп, шикіқұрам барынша жоғарғы деңгейде алюминий тотығын алуға дайындалады. Процестің соңында пайда болған сода қосымша өнім болып табылады.

Ал шламды қайта өңдеген кезде және кальцинделінген сода технологияға қажетті материал ретінде сатылып алынғанда, шикіқұрам сілтілік жоғалымдар аз болатындай құрамда дайындалады. Мұндай шикіқұрам қанықпаған шикіқұрам деп аталады.

Жүйеде қанықпаған шикіқұрамды пайдаланудың тағы бір себебі натрий ферритінің деңгейіне күйежентектің балқу температурасы тәуелді болып келеді. Неғұрлым натрий ферритінің құрамы жоғары болса, (N/F) соғұрлым күйежентек құрылымының температуралық ауданы төмен болады.

Заводтың көп жылдық жұмысы қызыл шламды қайта өңдеу кезінде және күйежентекті гидрохимиялық қайта өңдеуде күйежентектің ең ыңғайлы және қолайлы сілтілік модулі шамамен α = 1,35 тең саны екенін анықтады.