Бағдарламасы өскемен қ, 2019 жыл Мазмұны Төлқұжат

«Нөлдік шыдамдылық» тұжырымдамасын іске асыру мақсатында Өскемен қаласының ПБ КПҚ құқық бұзушылық және қылмысты алдын-алу бойынша жұмыстар атқарылады.
21 208 әкімшілік құқық бұзушылық (2016 жылы 21 695) оның ішінде:

- азаматтық мылтықты сақтау, алу, тіркеумен байланысты 301 бұзушылық (2016 ж 249);

- ұсақ бұзақылықты жасауға 3 013 адам (2016 ж 3 425 );

- отбасылық-тұрмыстық қатынастар саласында құқық бұзушылық 1 463 (2016 ж 1 790);

- қоғамдық орындарда алкоголь ішімдіктерін ішу және мас күйінде жүргендер 5 014 (2016 ж 7 889);

- қорғаныс ұйғарымды бұзғанына 599 (2016 ж 517);

2018 жылдың басынан Өскемен қаласындап процессингтік орталық болып орныдау үшін 7 748 ұйғарымдар 107,6 млн. теңге сомаға тіркелді.

«Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын іске асыру аясында «Цифрлы Шығыс» жобасы енгізілуде, оған жалпы видеобайқаудағы 1000 камера кіретін «Сергек» жүйесіне біріктіруді кіргізеді. Сонымен жоба аясындағы жалпы камералардың саны 3 928 бірлікті құрайды.

талдаудыңнәтижеа і бойынша 250 орын анықталған, онда 17000 сыртық видеобайқау камераларын орнату талап етіледі, оған көп пәтерлі үйлердің аулалары, вокзалдар, алаңшалар,, дініи мәдениеттің орындары, ойын-сауық мекемелер және басқа орындар, террористік қауіпті әлісз жерлер, сонымен азаматтардың көп жинақталатын орныдары кірді.

Алынған камераларда мәліметтер (фото және видео) бірыңғай ситуациялық орталығына қоғамдық тәртіп және Жол қауіпсіздігін ережесін бұзғандығына жедел шара қабылдау үшін жолданылады.

• 
  қаланың және елді мекендер көшелерінің және өзге қоғамдық жерлерінің жоғары криминогендігі;
  
• 
  ішкі көшу үдерістерінің, әсіресе жастар арасында күшейюі;
  
• 
  жерүсті жолаушылар асуларының дамыған инфрақұрылымының жоқтығы;
  
• 
  көңіл көтеру мекемелерінде, дүкендерде және т.б. орындарда бейнебақылау жүйесі желісінің жеткілікті дамымағандығы;
  
• 
  азаматтардың бейімделу және детоксикациялау бойынша қызметтерді көрсету жөніндегі ұйымдарда орындардың жеткіліксіздігі;
  
• 
  ішкі істер органдарының жеке құрамының тұрғын үй жағдайларын және әлеуметтік қорғауының өзге мәселелерін жақсарту бойынша шаралар қажет;
  

• 
  жолдардың үлкен созылмалығы және техникалық ахуалының қанатсыздығы;
  
• 
  жол қозғалысы қатысушыларының, ең бастысы көлік құралдары жүргізушілерінің тәртібінің төмендігі.
  

Өскемен қаласы табиғи шарасында, таулы жүйесінің Алтай таулы жиегі, Ертіс пен Үлбі екі үлкен өзенінің сағасында орналасуы жер сілкінісіне, су тасқынына, қар көшкініне, күшті желге, жазғы дала өрттеріне, күрт температураның төмендеуіне және қар боранына-табиғи апаттарға ұшырауын болжайды. Қаланың ішінде ірі металлургиялық және машина жасау кәсіпорындарының болуы, автокөліктер санының ұлғаюы экологиялық және техногендік қауіптердің өсуіне нақты алдын ала жағдай жасайды.

Төтенше жағдайлар мен табиғи және техногендік сипаттағы оқиғалар динамикасы, қоса алғанда жол-көлік оқиғалары, қайтыс болғандар мен зардап шеккендердің саны, материалдық залал - бұл келесі түрде көрінеді (25-кесте):
25-кесте –Өскемен қаласы бойынша төтенше жағдайлар мен оқиғалар динамикасы

Селдерге, жер сілкіністеріне, өрттерге қарсы әрекетінің инфрақұрылымдарын және су акваторияларын бақылауды қамтамасыз ету деңгейін арттыру кезінде адам және материалдық ресурстардың санын азайтуға қол жеткізуі мүмкін.

Қалада 3 су құрылысы бар: Өскемен ГЭС және "Шығыс Су қоймалары" МКК-ның теңгеріміндегі екі өзенінде Солнечный ауылындағы Маховка мен Герасимовка ауылы жанындағы Ұлан өзенінде бөгет бар, олардың жағдайларына үнемі бақылау жүргізіледі. Су құрылыстарында объектілерін паспорттандыру өткізілді, тексеру және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді.

Тасқындардың қауіпті әсер ету аймағында (Маховка өзені, Бражий бұлағы) шамамен 20 мың азамат тұрады және әлеуметтік-мәдени және өндірістік мақсаттағы тұрғын үй қорының 5 мың нысаны орналасқан. Оларды қорғаудың кепілі 9 км су тасқынына қарсы қорғаныш бөгеттерін салу қажет.

Ең проблемалық жер сілкінісінің жағымсыз салдарынан іс-қимылға қарсы саласы болып табылады. 46 мектепке, 27 медициналық мекемеге, 35 балабақшаға, 1564 тұрғын үйдің жалпы аумағымен 6,5 млн м², және 119 өндірістік ғимараттың жалпы аумағымен 167,4 мың м² сейсмикалық күшейту талап етіледі.

Қала аумағында облыс орталығының әкімшілік аумағы шегінде өрттер туындайтын жедел оқшаулауға және сөндіруге мүмкіндік беретін 8 өрт сөндіру бөлімі орналасқан.

Қаланың әкімшілік аумағының құрамына кіретін, елдімекендерді минималды өртке қарсы қорғау үшін, Өскемен қаласына 5 өрт сөндіру депосын салу және Жаңатроицкое ауылына 1 кәсіби өрт сөндіру бекетінің ашылуы қажет, депо техникасына 16 бірлік және қосымша тиесілілік нормаларына дейін жеткізу үшін өрт сөндіру техникаларына 6 бірлік сатып алу қажет.

Төтенше жағдайлардың туындау қаупі кезінде хабарлау жүйесі өндірістік объектілері мен әлеуметтік сала объектілерінде орналасқан 51 стационарлық сигнал гудогын, сондай-ақ ТЖД желісі бойынша смс-хабарламаларды тарату жүйесін, "жүгіртпе жолмен" телеарналарда хабардар ету қосылады.

• 
  қала аумағы бойынша гидротехникалық құрылыстардың тозуы;
  
• 
  жоғары сейсмоқауіптілік;
  
• 
  өртке қарсы инфрақұрылымның жетіспеушілігі.
  
• 
  
  

Байланыс

Ғаламтор желісіне кеңжолақты айдаланушылардың тығыздығы (100 тұрғынға) барлығы 39 бірлікті, бұл 75 % құрайды. Қалада екі жолақты ғаламтор абоненттерінің саны 35,7 мың адамды (облыс бойынша - 97,1 мың адам), сол уақытта ауылдық төңіректе – 579 адам (облыс бойынша - 25,5 мың адам).

SWOT- саланың даму жағдайына талдау:

• 
  Ғаламтор желісіне кең жолақты қол жетімділіктің жеткіліксіз дамуы;
  
• 
  Белгіленген байланысқа абоненттердің тығыздылығының төмен деңгейі.
  

Тұрғын үй қоры 23 908 үйден тұрады, соның ішінде 4771 - көп пәтерлік. Тұрғын үй қорының жалпы аумағы – 7053,5 мың м² (облыстың тұрғын үй қорының 26,8 %). Өңір аумағында бар үй құрылыстарынан 90-нан астам пайызында 20 жылдан артық пайдалану мерзімі бар. Апатты жағдайда 38 үйлер 17,5 мың шаршы метр, оларда 951 адам тұрады.

2016 жыл күрделі жөндеуді талап ететін кондоминиум объектілерінің үлесі 2016 жылы - 40%, 2017 жылы -38% , 2018 жылы – 36 % құрады.

Терможаңғырту бағдарламасы бойынша жөнделгені 159 үйлер.

Бұдан басқа, тұрғын үй қызметтер нарығына тұрғын үй заңнамасының қолданыстағы нормаларына сай қызметін атқаратын мамандандырылған басқарушы компанияларды енгізу жөнінде белгілі жұмыс атқарылуда.

Қалада мемлекеттік тұрғын үй құрылысы «2020 жылға дейін өңірлердің дамуы» асыру аясында жүзеге асырылуда және 2017-2021 жылдларға «Еңбек» Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы өз күшін жойды.

2016 - 2018 жылдар аясында қаржыландырудың барлық көздерінің есебінен пайдалануға облыс бойынша енгізілген тұрғын үйден 604,4 мың м², немесе 53,5 % берілді.

Тұрғын үйдің 1 ш. метрінің құрылысының орташа нақты құны 114,2 мың теңгені, абаттандырылған тұрғын үйдің 1 ш. метрінің орташа бағасы – 168 мың теңге құрайды.

Тұрғындардың меншік түріндегі енгізілген тұрғын үйінен 2017 жылы пайдалануға 33,9 мың м², немесе 2016 жылға 107,6 % берілді (26-кесте).

26-кесте - 2016 - 2018 жж. аралығында меншік түрлері бойынша тұрғын үйде енгізу динамикасы, мың м²

-тұрғын үйлердің жоғары құны, тұрғын үй құрылысының жаппай өсуі тежеуші фактор болып табылады;

- мемлекеттік тұрғын үй қорынан үй алуға кезекте тұрған азаматтардың саны өсуде; себептері әлеуметтік-қорғалатын санаттағы тұрғындар, қаладағы жергілікті жерлерден көші-қон тұрғындары тұрғын үйді сатып алуға қажетті ақшаның жоқтығы болып табылады;

- коммуникациялар салуға қаржыландырудың қолданыстағы көлемі қолданыстағы қажеттіліктерімен қамтамасыз етпейді. Осыған байланысты, тұрғын үй құрылысының саласын дамыту үшін тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарға инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын жүргізуге қаржыландыру көлемін арттыру қажет.

Жолдар және көлік

Негізгі көлік түрі қаланың жолаушыларын тасымалдау үшін қолданылатын көлік болып табылады.

Қала көшелерінің ұзындығы және автомобиль жолдары 756 км астам, құрайды, оның ішінде қатты жабыны бар 454 км қатты жабыны бар аудандық маңызы бар жолдардың үлесі 100% немесе 63,9 км құрайды.Қалалық бюджет қаражаты есебінен 393 км жолдар және көшелер, әдетте, қоғамдық көлік қозғалысымен қызмет көрсететін, жол жүру бөлігінің жалпы аумағымен 3 895,4 мың м², тротуарлардың аумағы 715,3 мың м².

27-кесте – Жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы аудандық мәндегі автомобиль жолдарының және қала көшелерінің үлесі

13-сурет–ШҚО және Өскемен қаланысының автомобиль жолдарының және көшелердің техникалық күйінің арақатынасы, км

Қала бойынша қатты жабындысы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының қалындығы 1000 км²-ге 723,6 км құрайды, бұл орташа облыстық көрсеткіштен жоғары (облыс бойынша – 1000 км²-ге 39,7 км).

2016 - 2018 жылдары аралығында Өскемен қаласында К. Маркс даңғылы, Крылов-Солнечная көшелерінің тұсында ұзындығы 307,1 м және 312,7 м Үлбі өзені арқылы екі қала аралық көпір салында. 40,8 км көше және автожолдар орташа жөндеумен қамтылды. «Өңірлердің дамуы» бағдарламасын іске асыру аясында 2014 жылдың сәуір айынан Қазақстан көшесі тұсында Ертіс өзені арқылы көпірдің қайта құрылымдауы бойынша жұмыстар жалғасуда.

Автомобиль көлігі қаланың аудандырын және елдімекендерін байланыстыратын қалалық қоғамдық көліктің негізгі түрі болып табылады.

Автомобиль көлігімен жолаушылардың тасымалдауы жылжымалы құрамы 316 бірліктен тұратын 46 автобус маршрутында және автопарктың 100 бірлігінен тұратын микроавтобустардың 13 маршрутында атқарылады. Электр көлігімен жолаушылардың тасымалдауы – 20 вагоннан тұратын 3 маршрутында атқарылады.

28-кесте – Елді мекендердің қала бойынша үнемі тасымалдауымен қамтылуы

Темір жол көлігі

Қаланың теміржол көлігі "Қазақстан Темір Жолы" РМК Алматы темір жолы Защита бөлімшесінің тораптық станциясында және 150 орындық теміржол вокзалының ғимаратында орналасқан.

Қаланың аумағынан өтетін негізгі магистральдар келесідей:"Защита-Локоть", "Защита – Зырян", "Защита – Лениногорск" және "Защита – Шар".

Жолаушыларды және жүкті тасымалдау келесі облысаралық және халықаралық бағыттар бойынша жүзеге асырылады: Защита – Алматы және "Защита-Зырян", "Защита-Лениногорск" ауданаралық хабарлармен.

Темір жол көлігі Семей, Курчатов, Аягөз, Шар, Риддер, Зырян, Шемонаиха аудандық орталықтарымен байланыстырады.

Өңірдің өнеркәсіпті дамытудағы маңызды шектеуші факторы (атап айтқанда, "АЗИЯ АВТО Қазақстан" АҚ машина жасау зауыты және "KazakhstanSolarSilikon" АҚ фотоэлектрлік ұяшықтар мен тілімшелерді өндіру зауыты) Қорғау, КоршуЖаңа, Шар және Дегелең станцияларын ағымдағы өткізу қабілеті болып табылады.

2014 жылдан бастап Алматы-Өскемен және Астана – Өскемен қатынастарымен жүрдек жолаушылар пойызы берілді, бұл жол жүру уақытын қысқартуға мүмкіндік берді.

Халықаралық әуе рейстеріне қызмет көрсетуге жіберілген 1 әуежай әрекет етеді, I санаты бойынша ИКАО-ның стандарттары бойынша санатталған.

«Аэропорт Өскемен» АҚ: өткізу қабілеті 200 жол./сағ, ұшу-қону. Облыс орталығына жолақтарының мөлшері жасанды 2800 м х 45м.

Өскемен қаласының аэродромының қону-ұшу жолағының ұзындығы 2510 м және жалпақтығы 40 м бұл халықаралық стандарттарға сәйкес келеді. «Өскемен қаласының аэропортын реконструкциялау» жобасын іске асыру бойынша жұмыстар басталды,, ол ВПП ұзаруын 2 800 м және 45 м дейін.

Облыстық орталығы Алматы, Астана, Қарағанды қалалары секілді Қазақстанның өңірлерімен әуе қатынасымен байланысты. Халықаралық қатынас - Ресей Федерациясымен (Мәскеу қаласы).Ішкі әуе қатынасы Өскеменнен Семей, Зайсан қалаларына, Семейден қаласынан Үржар ауылына рейстер жасайды.

"Өскемен - Новосібір" халықаралық авиарейс сала бастаған.

Негізгі проблемалар:

Автожол саласында:

• 
  автомобиль жолдарының тозуы: жолдардың 4% қанағаттанарсыз жағдайда;
  

• 
  жолаушылар мен багажды рұқсатсыз тасымалдау, бұл жайт жолаушылардың қауіпсіздігіне ықпал етеді;
  

• 
  электрлендірілген темір жолдарының жоқтығы, бұл жайт тасымалдаулардың құнына едәуір ықпал етеді;
  
• 
  темір жолдары инфрақұрылымының техникалық күйі;
  

• 
  аэродромдық инфрақұрылымы қайта құрылымдау қажеттілігі.
  

Жылумен жабдықтау

Қала бойынша қуаты 100 Гкал – ға дейін 7 қазандық бар, оның 6-ы қатты отынмен, 1-і электр қуатымен.

2012 жылы жылу желілерінің жалпы ұзындығы 363,46 км, 2017 жылы – 398,8 км, 2018 жылы – 442,2 км құрады.

Жылу желілерінің орташа тозуы 65,8%, нормативтік ысыраптар 15,4% құрайды. Күрделі жөндеуді қажет ететін желілердің үлесі 33,4% құрайды.

2019 жылға дейін жылумен жабдықтау нысандарын жаңғырту бойынша 14 жоба жоспарланған, оның қорытындысы бойынша 5 195 метр салынып, 10298,5 метр жылу желілері жөнделіп, орталық жылумен жабдықтау қызметтерімен қамтамасыз ету деңгейі 10,5% - дан 10,8% - ға дейін артады.

Негізгі проблемалар:

- жылу желілері тозуының жоғары дәрежесі – 65,8%;

- жылу энергияның нормативтік шығыстары 15,4% құрайды;

-күрделі жөндеуді қажет ететін желілер үлесі 33,4%құрайды4%.
Газбен қамту

Орталықтандырылған газбен қамту үшін газды бөлу қондырғылары мен ыдыстар қанағатсыз күйде болғанын ескеріп, газ шаруашылығының біртіңдеп тоқтатылуы іске асырылуда.

Қазақстан Республикасы Газдандандыруының бас сұлбасына сай 2,5 млрд м³ жуық табиғи газдың жоспарланатын жыл сайынғы тұтынуымен «Рубцовск – Өскемен» магистральды газқұбыры құрылысының мүмкіндігі ойластырылуда.

Қазандықтардың жылуды өндіруінің негізгі көзі ретінде табиғи газға көшуі атмосфераға зиянды заттектердің (көмір күлі, күкірт, азот және көміртек оксидінің диоксиді) шығарындысын 9 есе, 31 мың тоннадан 3 мың тоннаға дейін төмендетуге мүмкіндік береді, бұл жайт қаладағы экологиялық және әлеуметтік ахуалды едәуір жақсартады

Негізгі мәселелер:

- газ тарату қондырғыларының, орамішілік желілердің қанағаттанарлықсыз техникалық жай-күйі;

- жұмыс істемейтін газ таратушы орамішілік қондырғыларға техникалық құжаттаманың болмауы.

Сумен жабдықтау

2016-2018 жылдары қала халқының орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілуі 1,0% - ға өсіп, 2019 жылдың 1 қаңтарына 97,6% - ды құрады, ауылдық елді мекендерді сумен қамтамасыз ету өзгерген жоқ және 75% – ды құрады (29-кесте).

2016-2018 жылдары

Сумен жабдықтау желілерінің қанағаттанғысыз жай-күйі су құбыры желілеріндегі авариялар санының артуына, судың үлкен көлемінің қайтарымсыз жоғалуына және халықтың су тұтынуының үлестік нормаларының артуына себеп болып табылады. 2018 жылы қала бойынша желілерде су ысырабының деңгейі берілген судың жалпы көлемінің 23,7% - ын құрады, 2018 жылы сумен жабдықтау желілерінде 80 авария, 2017 жылы - 72 авария, 2016 жылы-72 авария.

Су тазарту құрылыстарында берілетін судың жалпы көлемінен жылына 31317,2 мың текше метр су тазартылады.

2 пайдаланушы ұйым жұмыс істейді: «Өскемен Водоканал» МКК және «Новая Согра» КМК, қала тұрғындары үшін тариф 47,63 теңгеден 55,53 тг/м3 дейін құрайды.

Қала бойынша суды есепке алудың жеке құралдарымен қамтамасыз етілуі 96% құрайды.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі проблемалар:

• 
  сумен қамту желілерінің қанағаттанарсыз жағдайы, тозуы – 61,39%;
  
• 
  қала бойынша желілерегі су шығындарының жоғары деңгейі – 23,7%.
  

Су бұру

Қалған елді мекендер механикалық тазалау имараттары арқылы немесе сүзу алаңдарына ағызады.

45 канализациялық сорғы станциялары, 2 тазарту құрылыстары жұмыс істейді. Кәріздік сорғы станцияларының орнату қуаты тәулігіне 607,9 мың текше метр. Жаңа Согра кентінің тазарту құрылыстарын қайта жаңарту қажет.

Кәріз құрылыстары жылына 31317,2 мың / м3 суды толық биологиялық тазартуда.

70-жылдары салынған тазарту құрылыстары өзінің пайдалану ресурстарын өндірді, құрылыстардың жобалық қуаты жеткіліксіз, осының салдарынан Ертіс өзеніне жеткілікті түрде тазартылған шаруашылық-тұрмыстық, өнеркәсіптік, ағынды және нөсерлі сулар ағызылады.

Су бұру жүйесінің жалпы ұзындығы 548,5 километрді құрайды, орташа тозуымен 43,6%, ауылдарда-16,0 км, орташа тозуымен – 25%.2018 жылы 20 апат тіркелді, 2017 жылы 18 апатты кәріз желілерінде.

2019 жылғы 1 қаңтарға 2016 – 2018 жылдар аралығындағы кезеңде қала халқының су бұру қызметтерімен қамтамасыз етілуі 21,1% – ға артып, 78% - ды құрады (орташа облыстық көрсеткіш-53,6%), ауыл халқының 63% - ға артып, 37,5% - ды құрады (орташа облыстық көрсеткіш-4,7%) (30-кесте).
30-кесте – Қала тұрғындарының 2016-2018 жылдарда суды

бұру қызметтерімен қамтамасыз етілу деңгейі

Су бұру қызметтеріне кәсіпорындар үшін қолданыстағы тарифтер технологияларды жаңартуға және қызметтер сапасын арттыруға бағытталған кешенді жаңғыртуды жүргізуге арналған шығыстарды ескермейді,өйткені Инвестициялар, амортизация, пайда және тариф құрылымы үшін көз елеусіз үлес алады.

2018 жылы қала бойынша кәріз қызметтерінің тарифтері текше метр үшін 41,99 теңгеден 60,83 теңгеге дейін өзгерді. Қазіргі уақытта «Өскемен Водоканал» МКК 2020 жылға дейінгі ұзақ мерзімді кезеңге арналған жаңа тарифтерді бекітті.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі проблемалар:

• 
  қаланыңканализациялық желілерінің тозуының жоғары дәрежесі – 73,69%қанағаттанарсыз күйде
  

Абаттандыру

2018 жылы Өскемен қаласы бойынша бюджет қаражаты есебінен 5 маңызды инфрақұрылымдық жоба аяқталды:

- Астана көшесі аумағын абаттандыру және қайта жаңарту. Жолдарды күрделі жөндеу жүргізілді, Спорт және балалар алаңдары орнатылды, нөсер кәрізі және суару жүйелері, көше жарығы қалпына келтірілді;

- Крылов-Астана көшелерінің тұсындағы Үлбі өзені арқылы өтетін көпірдің жүру бөлігін ұзындығы 300 м кеңейту;

- Даңқ мемориалынан Үлбі өзені арқылы өтетін көпірге дейінгі Протозанов көшесін қайта жаңарту. Үлбі өзені арқылы өтетін көпірдің астындағы айырықтан Орджоникидзе көшесіне дейінгі учаскедегі қозғалыс жолақтарының саны төртке дейін және Протозанов - Крылов көшелерінің қиылысындағы беске дейін ұлғайды. 80 жаңа шам орнатылды, нөсер кәрізі орнатылды;

- «Даниэль» сауда үйі ауданында баспалдақ-бұрандалы тораптарды орнатумен жер үсті жаяу жүргіншілер өткелінің құрылысы;

- әуежайда жалпықалалық тұрақ салуды кеңейту.

«Октябрьский» аралында жағажай аймағын абаттандыру жүргізілді. Көлік тұрағы, жаяу жүргінші және велосипед жолы, баскетбол және волейбол алаңы, екі балалар алаңы, скейт-саябақ, душ және киім шешетін орындары, 669 Жарық нүктесіне жарықтандыру ұйымдастырылған.

31 тұрғын үйді қамтитын 12 кешенді ауладағы аула ішіндегі және квартал ішіндегі өтпе жолдарды қайта жаңарту және абаттандыруды дамыту бойынша жұмыстар орындалды.

Қаланың санитарлық жағдайын сақтау және абаттандыру деңгейін арттыру, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету үшін көктемгі және күзгі кезеңде жыл сайын аумақты абаттандыру және көгалдандыру бойынша іс-шаралар өткізіледі, осыған сәйкес көшелер мен жолдарды, саябақтар аумақтарын, алаңдарды, тұрғын үйлердің аулалық аумақтарын, кондоминиум объектілерінің, мектептер мен мәдениет мекемелерінің аумақтарын тазарту бойынша жұмыстар жүргізіледі. Қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату үшін бөлінген орындар қанағаттанарлық жағдайға келтіріледі, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын жерлер жойылады, сондай-ақ көгалдандыру жұмыстары орындалады.

Қалада көше жарықдиодты шамдардың өндірісі игерілді,сондай-ақ кеңселер, сауда және қойма бөлмелері үшін жарықдиодты шамдардың жаңа желісі әзірленді. Оларды қолдану жарықтандыруға энергия шығындарын 3-тен 10 есеге дейін азайтуға мүмкіндік береді.

Бұдан басқа, интернеттің (Wi-Fi) тегін желісі Республика алаңшасы, Кироватындағы және Жамбыл атындағы саябақ, Славский атындағы жағалауда ұйымдастырылған.

.
2.1.5 Экология және жер ресурстары

Жыл сайын қалада 100 мың тоннаға жуық тұрмыстық-қатты қалдық жинақталады. Қалада ТҚҚ жинау және шығару бойынша 2 кәсіпорын жұмыс істейді, қоқысты қайта өңдейтін зауыттар жоқ.

Рұқсат етілген ТҚҚ үлесі төмен болып қалуда. Тұтыну қалдықтарының көпшілігі ҚР табиғат қорғау заңнамасының талаптарына сай келмейтін полигондарда қоймаланады. Жоғары шығындылықтың және төмен инвестициялық тартымдылықтың себебінен қалдықтарды қайта өңдеу, екінші рет пайдалану және кәдеге жаратудың технологиялары енгізіледі.

Өскемен қаласында қалдықтарды кәдеге жарату бойынша кешеннің құрылысымен тұрмыстық-қатты қалдықтармен басқару жүйесін жаңғырту жобасын іске асыру мәселесі талқылынауда. Сонда шетел инвестордың қомақты қатысуымен мемлекеттік-жеке серіктестік аспабын қолдану жоспарлануда.

Қалада коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау жүйесі дамымаған.

.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі мәселелер:

-қалада ҚТҚөңдеу деңгейінің төмендігі (1 пайыздан аз) ;

- полигондардың көпшілігінің ҚР табиғатты қорғау заңнамасының талаптарына сәйкес келмеуі.

2019 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Өскемен қаласының жер қоры 54649 га құрайды (Шығыс Қазақстан облысы аумағының 0,2%), оның ішінде:

1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер – 22165 га;

2) елді мекендердің жерлері-20347 га;

3) өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығына арналмаған жерлер-1918,94 га;

4) су қорының жерлері – 177 га;

5) босалқы жерлер-10040,65 га.

2019 жылдың басында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердегі егістік алқабы 7128 га құрады.

Ауыл шаруашылығы құрылымдары мен халықтың шаруашылықтарындағы егіс алқабы, саяжайды қоса алғанда, 8214,7 га құрады.

Жерді ұтымды және тиімді пайдалану-келесі ұрпақтардың тұрақты, қамтамасыз етілген, тәуелсіз және салауатты болашағының негізі.

Жерді тиімсіз пайдалану, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясын сақтамау фактілері бар, бұл топырақтың құнарлы қабатының сарқылуына және жердің сапалық жай-күйінің нашарлауына әкеп соғады.

Жерді ұтымды пайдалану, минералдық тыңайтқыштарды енгізу, ауыспалы егістерді әзірлеу және сақтау, топырақты тозудан қорғау жолымен топырақтың құнарлылығын сақтау және арттыру мақсатында қолданыстағы заңнама бойынша әрбір агроқұрылымда ішкі шаруашылық жерге орналастыру жобасы болуы тиіс.

Жер учаскелерін пайдалану ережелерін сақтау, Жер кадастры мен жерге орналастырудың дұрыс жүргізілуі және жерді ұтымды пайдалану мен қорғау жөніндегі іс-шаралардың орындалуы бойынша іс-шаралар жүргізіледі.

2016-2018 жылдары ауыл шаруашылығы құрылымдарына бекітілген ауыл шаруашылығы алқаптарына түгендеу жүргізілді.

Негізгі мәселелер:

- жер қойнауын пайдалану саласындағы қызметті жоғары тәуекел дәрежесіне жатқызу қажеттілігі және тексерудің ерекше тәртібін қолдану;

- жер ресурстарын пайдалануға әсер ететін жеке тұлғалар мен заңды тұлғаларды (коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдар) тексеру бөлігі бойынша өзгерістер енгізу қажеттілігі.

Атмосфералық ауа сапасы

Қала экономиканың өнеркәсіптік секторының жоғары дамуына ие, бұл өз кезегінде бірқатар экологиялық проблемаларының спектріне әкеледі.

Өнеркәсіптілік тің жоғары концентрациясының, автокөлік құралдарының көп санынан, облыстық деңгейде 2017 жылдың қорытындылары бойынша атмосфераға ластаушы заттектердің шығарындылары және стационарлық көздерден таралатын ластаушы заттектер шығарындылары көздерінің саны бойынша қала бірінші орында. Пайда болатын ластаушы заттектердің көлемі жылына 53,9 мың тоннаны құрады, бұл көрсеткіш Павлодар мен Қарағанды - Орталық Шығыс өңірінің облыс орталықтарына қарағанда төмен (14-сурет).

Атмосфераға тұрақты көздерден шығатын ластаушы заттардың шығарындылары (жан басына шаққанда, кг) 158,5 кг – ға, Павлодарда – 566,3 кг-ға, Қарағандыда-107,4 кг-ға тең.

Қала Шығыс Қазақстан облысының ең ластанған аумақтарына жатады, оның үлесіне облыс бойынша атмосфераға барлық шығарындылардың шамамен 41,7% келеді (кесте. 31).
31-кесте-облыс және Өскемен қаласы бойынша атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары

Қарастырылып отырған кезеңде автокөлік құралдарының саны 108 мың бірліктен 138 мың бірлікке дейін артты.

Азот диоксиді, күкіртті ангидрид, формальдегид, бензапирен, фенол, көміртегі оксиді және өлшенген заттар бойынша ластаушы заттар шығарындыларының негізгі көздері металлургия және жылу өнеркәсібі кәсіпорындары болып табылады, олар: «Қазмырыш» ЖШС Өскемен металлургиялық кешені, «АЕЅ УК ЖЭО» АҚ, «Согра ЖЭО» АҚ, «Өскемен жылу желілері"» АҚ.

Табиғат пайдаланушы кәсіпорындар («Қазмырыш» ЖШС, «УК ТМК» АҚ, «AES Өскемен ЖЭО» АҚ, «ҮМЗ» АҚ) өз қаражаты есебінен табиғатты қорғау іс-шаралары кешенін іске асыратынын атап өткен жөн. 2018 жылы қала кәсіпорындары мен ұйымдарының қоршаған ортаны қорғау шығындары 16 758,9 млн.теңгені құрады, бұл облыс бойынша барлық экологиялық шығындардың 63,3% - ы. Шығындар құрылымында 58,2% - ы атмосфералық ауа мен климатты қорғауға, 25,1% - ы - су көздерін сарқынды сулармен ластанудан қорғауға, 15,4% - ы-қалдықтар айналымын басқаруға, 0,7% - ы-топырақты, жер асты суларын және жер үсті су көздерін қорғау мен қалпына келтіруге келеді.

Тиімді шешу жолдарын іздеу мақсатында 2011 жылдан бастап Өндірістік экологиялық мониторингтің аймақтық автоматтандырылған өлшеу жүйесі және экологиялық қауіпсіздік орталығы жұмыс істейді, бұл табиғи ортаның ластануына жол беретін табиғат пайдаланушы кәсіпорындарға жедел ден қою шараларын қабылдауға мүмкіндік береді.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі проблемалар:

• 
  Өскемен қаласындағы атмосфералық ауаның ластануы;
  
• 
  Ертіс өзенінің трансшекаралық бассейнінің су ресурстарының ластануы;
  

- сулылығының төмендеуімен жағдай пәрменді шараларды уақытылы және уақытылы емес қабылдауда келеңсіз факторлардың қолдануы кезінде күрт нашарлауы мүмкін;

- жеткіліксіз тазартылған сарқынды суларды тазарту құрылыстарын толық биологиялық тазарту, трансшекаралық Ертіс өзені. Ертіс өзенінің трансшекаралығында толық биологиялық тазартулар тазалау имараттарымен, тазартылған ағынды суларды жеткіліксіз төгу орын алады.
2.1.6. Мемлекеттік қызметтер
Мемлекеттік басқару

Өскемен қаласының мемлекеттік органдарының құрылымын 270 әкімшілік мемлекеттік қызметшілердің 16 атқарушы органы құрайды. 2015 жылдан бастап барлық мемлекеттік органдар электрондық құжат айналымының бірыңғай жүйесіне (ЭҚАБЖ) қосылған, ол арқылы қалалық деңгейде және жоғары тұрған ұйымдармен іс жүргізу жүзеге асырылады. 2016 жылдан бастап мемлекеттік органдардың ақпараттық порталы (МОИП) жүйесі енгізілді, бұл құжат айналымының ақпараттық қауіпсіздік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.

Өскемен қаласы әкімі аппаратының қызметі ақпараттық, аналитикалық, ұйымдастырушылық және басқа да қызмет түрлерін қамтамасыз етуді ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік органдар функцияларының бизнес-процестерін автоматтандыру жолымен жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызмет көрсету сапасын да қамтамасыз етуді көздейді.

Мемлекеттік басқарудың жаңа жүйесін енгізу мемлекеттік органдар қызметінің ашықтығы деңгейін арттыруды талап етеді. Осы мақсатта Өскемен қаласы әкімі аппаратының мемлекеттік ведомствоға қарасты органдарының Виртуалды қабылдау бөлмелері жұмыс істейді, қалалық сайтта тұрғындардың интерактивті әлеуметтік сауалдары тұрақты жүргізіледі.

2013 жылдан бастап әлеуметтік маңызы бар қызметтерді электрондық түрге ауыстыру, электрондық үкіметті дамыту, рұқсат беру рәсімдерін беру бойынша әкімшілік кедергілерді азайту мақсатында жергілікті атқарушы органдармен көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді оңтайландыру және автоматтандыру бойынша жұмыс басталды.

Мемлекеттік қызметтер Тізіліміне сәйкес, жыл сайын электрондық үкімет порталы (ЭҮП) арқылы жергілікті атқарушы органдар, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы көрсететін қызметтердің ұлғаю үрдісі байқалады.

2018 жылы қаланың жергілікті атқарушы органдарымен және ведомстволық бағынысты ұйымдармен 101 қызмет түрі бойынша 118 968 Мемлекеттік қызмет көрсетілді, оның ішінде баламасыз негізде 8 585 қызмет.

Баламалы 110 383 қызметтер:

- қызмет беруші арқылы - 18 731 қызмет (Жалпы қызмет санынан 17%);

- «Азаматтарға арналған үкімет» МК арқылы-31 573 қызмет (28,6 %).

Электронды түрде-60 079 қызмет (54,4%). «Электрондық Үкімет» порталы арқылы-25 231 қызмет (22,9 %), қызмет берушінің АЖ арқылы-34 835 қызмет (31,6%).

Электрондық үкімет порталы (ЭҮП) арқылы жергілікті атқарушы органдар, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы көрсететін қызметтер саны 2016 жылы 87-ден 2018 жылы 101 Қызмет түріне дейін өсті. (2018 жыл 2016 жылмен салыстырғанда)

Бүгінгі күні мемлекеттік қызметтердің сапасын арттыру екі негізгі құралды дамыту арқылы қамтамасыз етіледі: «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы мен «электрондық үкімет» веб-порталы, осылайша мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасына қанағаттану деңгейі ұлғаюда.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі мәселелер:

- бюрократия және Мемлекеттік қызмет көрсету үдерістерінің анық еместігі;

- көрсетілетін мемлекеттік қызметтер бойынша кешенді және нақты статистикалық ақпараттың болмауы;

- мемлекеттік қызметтер сапасын ішкі бақылау қызметтерінің тиімсіз жұмыс істеуі.
Қала бюджеті

2018 жылы түсімдер бойынша қала бюджетінің көлемі 35,0% - ға артып, 55,8 млрд.теңгені құрады. Жеке табыс 68,3% - ға, трансферттер 12,4% - ға өсті.Республикалық және жергілікті бюджеттен трансферттер үлесі 45,6% құрады, меншікті кірістер үлесі – 43,9% (15-сурет).

Қала бюджетінде барлық әлеуметтік міндеттемелер сақталған, 2018 жылы әлеуметтік саланы қаржыландыру көлемі 2016 жылға 18,9% - ға өсті (14 030,7 млн.теңгеден 16 688,5 млн. теңгеге дейін).

Бюджетті қалыптастыру бюджеттік қызметтерді тұтынушылардың санына және әртүрлі өңірлерде Шығыс қажеттіліктеріндегі айырмашылықты негіздейтін объективті факторларды есепке алуға сүйене отырып, Шығыс қажеттіліктерін бағалауға жүзеге асырылды. Шығындар деңгейіндегі айырмашылықтарды (демографиялық құрам, халықтың тығыздығы, климаттық жағдайлар, көліктік қолжетімділік және т.б.) негіздейтін объективті факторларды ескере отырып, формулалық схема бойынша бюджеттік қызметтерді тұтынушылардың санына сүйене отырып, ағымдағы шығындарды бағалауға – «сметалық» тәсілден көшу жүзеге асырылды.

Облыстың бюджеттік саясаты облыс алған барлық міндеттемелерді толық және уақтылы жүзеге асыру үшін қаржы ресурстарын жұмылдыруға және шоғырландыруға бағытталған, бірінші кезекте бұл әлеуметтік міндеттемелер, сондай-ақ жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді қоса алғанда, қала халқын әлеуметтік қолдауға жанама әсер ететін іс-шаралар.

3. Негізгі бағыттар, мақсаттар, нысаналы индикаторлар және қол жеткізу жолдары

Хаб-қаланы дамыту шығыс өңірінің қазіргі транзиттік әлеуетін арттыруға ықпал ететін болады.

Өңіраралық автожол желісін дамыту есебінен Солтүстік және Оңтүстік макроөңірмен және Нұр-сұлтан қаласын байланыстыратын сапалы көлік қатынасы қамтамасыз етілетін болады. Павлодар, Семей, Қалбатау елді мекендері арқылы Нұр-сұлтан - Өскемен заманауи автожолдарын салу қажет.

«Нұр-сұлтан-Павлодар - Қалбатау – Өскемен» бағыты бойынша «Орталық – Шығыс» жобасы Орталық пен Шығыс өңірді байланыстыруға мүмкіндік береді.

Ресей Федерациясының шекара маңындағы аймақтарымен «Северный» халықаралық автомобиль дәлізін дамыту жалғасады. Қытай - Қазақстан - Ресей бағытындағы үлкен транзиттік әлеуеттің Транссібір темір жол магистраліне, сондай-ақ Трансазиялық темір жол магистралінің Солтүстік және Орталық дәліздеріне тікелей шығуды қамтамасыз ететін темір жол магистралі бар.

Көлік-логистикалық орталықтарды дамыту қолда бар сауда-экономикалық байланыстарды жолға қою және кеңейту үшін түрткі болады.

Өнеркәсіп экономиканы одан әрі дамытудың базалық саласы болып табылады. Индустрияландыру картасы бойынша жобаларды қолдау есебінен металлургия мен машина жасау кешенін дамыту жалғасады. Ішкі нарыққа жұмыс істейтін салаларды дамыту, ең алдымен, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу және құрылыс материалдарын өндіру жоспарлануда.

Шағын және орта бизнестің өсуі «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасына енгізілген жобалар есебінен қамтамасыз етілетін болады. Индустриялық аймақтарды шағын кәсіпорындар жобаларымен толтыру шағын бизнес саласындағы өндіріс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Отандық өнімнің басымдықтарын ұсына отырып, Мемлекеттік сатып алу жөніндегі тендерлер өткізу арқылы шағын және орта бизнес кәсіпорындары өндіретін өнімдерді сатуға жәрдем көрсете отырып, бизнес-форумдар өткізу, сондай-ақ шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекет мұқтажы үшін тауарларды (жұмыстар мен қызметтерді) жеткізуге барынша тарту жөніндегі жұмыс жалғастырылады;

Серіктестік қатынастарды кеңейту және ірі бизнес төңірегінде ШОБ өнімдерін жеткізушілер желісін қалыптастыру жөніндегі жұмыс жалғастырылады.

Жаһандану үрдістерінің кеңейіп келе жатқан әсері жағдайында, сыртқы нарықтардағы жағдайға үлкен тәуелділікке ие бола отырып, қала ең алдымен қысқа мерзімде экономикалық және әлеуметтік нәтиже беретін және халықтың жоғары жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ететін салаларды дамытатын болады.

Әлеуметтік тұрақтылық, экономикалық өсу және іскерлік белсенділікті арттыру-алдағы 5 жылға арналған дамудың негізгі басымдықтары. Олар «НұрлыЖол» жаңа экономикалық саясатына және бес институционалдық реформаны жүзеге асыру бойынша «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарына сәйкес келед.

Жету жолдары:

1) жыл сайын 5 мың жаңа жұмыс орнын құру, 2016-2020 жылдары 135 млрд. теңге көлемінде негізгі қорларды пайдалануға беру, оның ішінде индустрияландыру және туризмді дамыту карталары бойынша жобаларды іске асыру, индустриялық аймақтарда жаңа өндірістерді ашу, Әлеуметтік сала және инженерлік инфрақұрылым объектілерін салу есебінен;

2) жаңа тұрғын аудандарда коммерциялық объектілерді пайдалануға беру;

3) 2020 жылға дейін халық санының өсуі есебінен жеке тұлғалардың көлік құралдарының санын 1,5-1,8 мың бірлікке ұлғайту;

4) мемлекеттік бағдарлама бойынша тұрғын үйлерді пайдалануға беру;

5) жер учаскелерін сату бойынша аукциондар өткізу;

6) бюджетке түсетін түсімдердің резервтерін айқындау алгоритмі бойынша жұмысты жалғастыру.