Бағдарламасы өскемен қ, 2019 жыл Мазмұны Төлқұжат

- материалдық-техникалық базаның және спорттық инфрақұрылымның төмен деңгейі;

ауылда денешынықтыру және спорттың жеткіліксіз дамуы;

• 
  білікті кадрлардың жетіспеушілігі;
  
• 
  қаланың Аблакетка, Защита, Мұнай базасы жәнет.б. шалғай шағын аудандарында спорт түрлері бойынша қолжетімді спорттық секциялары мен клубтардың жеткіліксіз саны.
  

Қалада мемлекеттік тілге және этностар тілдеріне оқыту «Шығыс Қазақстан халықтары тілдері мен мәдениетін жандандыру мектебі» КМК-да жүзеге асырылады.

Шығыс Қазақстан халықтары тілдері мен мәдениетін жандандыру мектебінің базасында 1817 ұйым мен кәсіпорын өкілдерінің тыңдаушылары мемлекеттік тілге үйренуде, 2016 жылдың деңгейінен 3 % көп. Сонымен қатар неміс тілі, корей тілі, белорусс тілі, украин тілі, татар тілі, азербайжан тілі, армян тілі, шешен тілі сияқты этнос тілдері үйретіледі.

«Алдаспан» «Менің өлкем», «Мой город», «Устинка плюс» газеттерінде мемлекеттік тіл саясатын насихаттау және мемлекеттік тілге мәртбесін арттыру бойынша іс-шаралар жаяриланып отырады. (жарияланған материалдар саны: 2016 жылы – 29, 2016 жылда – 29, 2017 жылда – 34, 2018 жыл – 21).

В 2018 жылы мемлекеттік тілді игернген тұрғындардың үлесі году по сравнению с 2015 годом доля населения, владеющего государственным языком возросла на 4 пайыздық пунктіге өсіт (22 кесте).
22-кесте – Мемлекеттік тілді игерген ересек тұрғындар үлесі

Қала тұрғындарының жеке топтарының арасында мемлекеттік тілді және лингвистикалық капиталды дамытуға бағытталған іс-шаралар өткізіледі (24-кесте).

Олардың арасындағы ең маңызды конкурстар: «Тіл-парасат» мемлекеттік тілді жоғары деңгейде меңгеретін, этностар арасында, «Шәкәрім оқулары», «Абай атындағы көркемсөз оқу шеберлері», «Шәкәрім оқулары» «Абай таныдағы көркемсөз оқу шеберлері», «Астана бас қала» Нр-Сұлтан поэтикалық дуэльге 20-жылдығына, жас ақындар арасында, мемлекеттік қызметшілер арасында «Мемлекеттік тіл – мемлекеттік қызметте» өткізіледі, Рухани жаңғыру: Абай Құнанбаевтың 173-жылдығына арналған «Абай әлемі», «Оралхан Бөкейдің 75 жылдығына арналған көркем сөз оқу шеберлерінің байқауы», «Тілдер шеруі» айлығы өткізілді.

Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

Негізгі проблемалар:

- тұрғындарды мемлекеттік тілге және этнос тілдеріне үйрететін оқытушылардың біліктілігін арттыру тетігі әзірленбеген;

- визуалды ақпаратты және сыртқы жарнаманы безендіруде саласындағы нормативтік-құқықтық актілердің қарама-қайшылығы;

• 
  оқыту сапасын арттыру мақсаттарында мемлекеттік тілге үйретудің әдістемелік базасын бекіту қажет.
  

Тұрғындар құрылымында екі этнос басым болуда: орыстар – 52,3 %, қазақтар – 44,3%. Татарлардан, немістерден, украиндерден, белорустардан, шешендерден, азербайжандар мен өзге ұлттардан тұратын басқа этностарға 3,4 % келеді.

Этномәдени және діни бірлестіктердің өкілдері этноаралық және конфессияаралық бекітуге қомақты үлес қосады. Барлығы қалада 105 этнос өмір сүрсе, 22 этномәдени бірлестік қызмет етеді. Оларды басты міндеті әр этностардың тілдерін, мәдениеттерін сақтап қалу және дамыту.
Жастар саясаты

Өскемен қаласында 71,8 мыңға жуық жастар тұрады, бұл қаланың барлығы тұрғындарынан ширекке (20,9 %) жуықты құрайды.30 аса жастар ұйымдары тіркелген, 4 жоғары және 19 орта-арнавйы оқу орныдары, онда 20 876 студенттер оқытылады (ЖОО - 11741, КжТОО - 9135).

«Жастар ресурстық орталығы» КММ жұмыс істеуде. Ол жұмысқа тұрғызу, студент жастардың қолы бос болмаушылығын ұйымдастыру, жастардың кәсіпкерлігін дамыту, тұрғын үймен қамтамасыз ету, ЖОО және ТжӘБ мекемелері түлектерінің қолы бос болмаушылығына ықпал етудің, «Жасыл Ел» мемлекеттік бағдарламаларына қатысу мәселелері бойынша кеңестік көмек береді.

2016 жылға аталған бағдарламалар бойынша жұмысқа 204 адам, 2017 жылға – 382, 2018 жылға – 350 жас адамдар орналастырылды.

Жастар арасында құқық бұзушылықты алдын алу мақсаттарында қалада 17 полиция қолдау көрсеттеін жоо және ТжКО базасында 17 студенттік отрядтар жұмыс жасайды, (СПОҚ), сонымен 400 адамнан аса жалпы санымен қаланың кәсіпорындарымен ерікті халықтық отрядтар құрылды. 7 ірі кәсіпорынында және 18 оқу мекемесінде полициямен ықпал ету жасақтарының жұмысы атқарылуда. 2017 жылға полиция студенттік отрядтары полиция қызметкерлерімен қоғамдық орындарда бірігіп жұмыстар атқарды.

Соның ішінде 17 жасақ ДНД қалалық жиынтық штабының құрамына кіреді. Олар оқу корпустарының және жатақханалары маңындағы көшелерді патрульдейді, құқық қорғау органдарымен тығыз ықпал етуде. Студенттік жасақтар полиция қызметкерлерімен бірлесіп қоғамдық орындарда рейдтер өткізеді.

«Қоғамдық кеңес және барлық деңгейдегі мәслихаттардың қызметі арқылы шешім қабылдау процестеріне жастарды тарту жолымен азаматтарды қатысу деңгейін арттыру» жобасын іске асыру аясында Шығыс Қазақстан облысының аумағында жастар мәслихатына сайлау өткізілді.

Әлеуметтілік қауырттылықтың факторларын ескерту және бойынша шараларды жүзеге асыру үшін ШҚО Талдау және болжау институтымен бірлесіп, тұрақты негізде қоғамдық-саяси жағдайға талдау жүргізіледі. Өткізілген зерттеудің нәтижесінде 18-29 жастағы сұралғандардың көбі жастар саясаты іске асыру тиімді деп бағалады (54,1 %).

Сайлаудың қорытындысы бойынша қала бойынша жастар мәслихатына 44 адам (мектеп арасында – 11, ТИКО -14, ЖОО-9, жұмыс жасайтын жастар – 7, әлеуметтік желілер – 3) анықталды.

«Жастар ресрустық орталығы» КММ 2017 жылға жұмыстың нәтижесі бойынша облыста ең үздік орталық болып табылды.

Барлығы қалада 300-ден астам үкіметтік емес ұйым, 90 белсенді және тұрақты әрекет ететін ұйым тіркелген.

2018 жылы әлеуметтік ҮЕҰ іске асыру үшін 3,5 млн. теңгеге 3 жоба іске асырылды. 2016 жылы 3 жоба 2 млн. теңгеге іске асырылды.

Олардың қызметін реттеу мен үйлестіруді Өскемен қаласы әкімінің жанындағы үкіметтік емес ұйымдармен өзара әрекеттесу бойынша Кеңес жүзеге асырады.

Азаматтық сектордың ең басты бағыттарының бірі қала әкімінің жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның, ҮЕҰ Кеңесі атқарады.

2018 жылы 2 кеңес: әйелдер және отбасылық саясат істері бойынша комиссия және қала әкімдігінің жанында ҮЕҰ өара әрекеттесу кеңесі.

«Өскемен қаласының қоғамдық кеңесі» белсенді жұмыстар атқарылды, олардың отырысында өзекті мәселелер қаралады және дербес бөлімдер басшыларының есептері тыңдалады. Жыл басынан Қоғамдық кеңестің бюджетті қалыптастыру, денсаулық сақтау, ТҮКШ, білім беру, құқық бұзушылықты алдын-алу мәселелері бойынша 8 отырысы өткізілді.

2016 жылы «Халықаралық бақытты отбасы» мекемесімен бірлесіп, отбасыны сақтау және отбасылық өзара қатынасты сақтау мәселелері бойынша бірегейлі жоба әзірленді, ол Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінде қаралуда тұр.

2012 жылдан аумақтық жергілікті өзін-өіз басқару аумақтық кеңесті дамыту және қолдау мақсатында жыл сайын мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс аясында «Өскемен қаласының жергілікті өзін-өзі басқару кеңесі» қоғамдық бірлестігімен «Өзін-өзі басқару аумақтық кеңестерді дамытуға қала жастарын тару бойынша әлеуметтік қызмет» жобасы іске асырылды. 2017 жылы ҰОС Ұлы Жеңістің 72-жылдығын мерекелеу аясында қала аумағында Кеңес Одағы Батырларының көшелерінің есімі бар, 9 көшелерде мерекелеу өтті.

Дін

Өскемен қаласында діни жағдай тұрақты, конфессияаралық және ұлтаралық жанжалдар анықталмаған.

Терроризм және діни экстремизм таралуына әсер ететін, әлеуметтік-экономикалық, тәрбиелік-білім беру саласындағы проблемаларды ескерту және жою мақсатында сәйкес шаралар және алдын-алу жұмыстары өткізілді.

Сонымен, діни бірлестіктер және Қазақстан Республикасының ұлтаралық негізде және заңнаманы бұзуда жанжалдарды болдырмау бойынша алдын-алу жұмыстары жандандырылған, 2017 жылы Өскемен қаласының ішкі саясат бөлімімен діни біорлестіктермен өзара әрекет ету бойынша сектор құрылған.

2013-2017 жылдарға Қазақстан Республикасында Діни экстремизм және терроризмге қарсы әрекет ету бойынша Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру бойынша Іс-шаралар жоспарын орындауда жергілікті атқару органдарымен діни ағымдар және діни экстремизмді алдын-алу бойынша жүйелі жұмыстар атқарылуда.

Жыл басынан қалада діни экстремизм және терроризм алдын-алу мәселері бойынша 5 қалалық ақпараттық-түсіндірме жұмыстары бойынша қалалық топ жұмы жасайды, олардың құрамына мүдделі мемлекеттік органдардың өкілдері, теологтар және дәстүрлі діни бірлестіктердің басшылары кірді.

2018 жылға ИПГ мүшелерімен 10 мыңнан аса қамтылумен 110 әр түрлі іс-шаралар өткізілді.

Діни бірлестіктермен байланыс бойынша Кеңес әрекет етеді, олардың құрамына мемлекеттік мекемелердің, құқық қорғау органдардың, діни бірлестіктердің басшылары, үкіметтік емес ұйымдар және діни жастардың басшылары кіреді. 2018 жылға Кеңестің 4 отырысы өткізілді.

Сұралғандардың ұлттық қатынастар саласында саясатты позитивті 78,6% бағалайды.
Сала дамуы күйінің SWOT-талдауы:

- деструктивтік діни ағымдардыұстанатын топтар болуы: "Салафия", "ТаблиғиЖамағат";

- Евангельдік Христиан баптисттер діни қауымдардың тіркелмеген қызметі (шіркеулер Кеңесі);

- мектепте хиджаб киіп жүретін қыз балалар-жасөспірімдердің болуы;

- Жетінші күн Адвентистер топтарының бары;

- білікті имамдардың, теологтар мен дінтанушылардың жетіспеушілігі.

Қала аумағында саяси партиялардың 6 облыстық және 1 қалалық филиалы жұмыс істейді, ең көп болып табылатын "Нұр Отан".

Партия мүшелерінің санының өсу динамикасы (Нұр Отаннан басқа) байқалмайды. Бұл өңірлік проблемаларды шешуге партиялардың саяси белсенділігінің төмендеуіне әкеледі.

Партия көшбасшыларымен құрылымдық диалог салынды, олар қаланың қоғамдық-саяси өміріне қатысады.

54,6 % қала тұрғындары әйелдер (187,9 мың адам). Әйелдер облыстың экономикалық қызметтердің барлық салаларына белсене қатысады. Жалдамалы қызметкерлердің жалпы санында олардың үлесі 53 % құрады. Бұл ретте экономикалық қызметтің кейбір түрлері бойынша әйелдер үлесі басым. Көтерме және бөлшек сауда саласындағы, денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтерде, тұру және тамақтану жөніндегі қызметтерде, білім беру саласындағы, қаржы және сақтандыру қызметінде үлес салмағы жоғары.

Сонымен қатар, ерлер мен әйелдердің еңбек ақыларының айырмашылықтары сақталады. Орта есеппен қала бойынша еңбекақы төлеу деңгейі әйелдерден қарағанда, ерлер үшін 2018 жылы - 31,4 %-ға жоғары.

Ерлердің жалдамалы қызметкерлерінің орта айлық жалақысы 2018 жылы 181 493 мың теңге көлемінде және 2016 жылғымен салыстырғанда 19,3 %-ға артты. Әйелдердің жалақысын 18,1 %-ға өсіру кезінде, оның мөлшері ерлердің жалақысының 76,1 % құрады (138 171 теңге).

Бұдан басқа, әйелдер бұрынғыша еңбек нарығында бәсекеге қабілетті. Жұмыс істейтін тұрғындарың жалпы санынан 2018 жылы ерлер саны 54,2 мың адамды, немесе 52,7 %, әйелдер – 48,6 мың адамды (47,3 %) құрады.

Қалада әйелдердің саяси жылжуы бойынша жұмыс жүргізілуде. 25 қалалық мәслихат депутаттарынан 6 әйел, әкімнен 4 және қала әкімдерінің орынбасарлары - 2 әйел, 10 жергілікті өзін-өзі басқару комитеттерінің филиалдары басшыларынан - 4 әйел.

Әйелдердің шешімдерді қабылдау деңгейнде жеткіліксіз қызықшылық танытуы. Сонымен қала деңгейіндегі биліктің өкілетті органдарында әйелдер үлесі тек 24% құрайды, биліктің атқарушы органдарында – 25%.

2.1.3. Қоғамдық қауіпсіздік және құқықтық тәртіп

Қылмыстар туралы толық есепке алу және арыздар мен хабарламаларды тіркеуді қамтамасыз ету бойынша мақсатты жұмыстар жүргізілетін, қала қылмыстарының объективті статистикалық мәліметтеріне қол жеткізуге ықпал еткен және оларды анағұрлым шынайы бейнесіне қалыпқа келтіру.

Ұйымдастыру-практикалық шараларды, сондай-ақ өткізілетін профилактикалық іс-шараларды қабылдау нәтижесінде қылмыстылық деңгейі төмендетуге қол жеткізілді (11-сурет), сонымен қылмыстың жалпы ашылуы 21 %-ға төмендетілді (618 ден 488) . Ауыр және ерекше ауыр қылмысты ашу деңгейі 68,2 % құрайды.

Қылмыстардың жалпы санының тіркелген көрсеткіштері 2,9 %-ға (9 мыңға дейін) төмендеген, және аса ауыр 31,8 %-ға (66 дан 45) ауыр 19,7 %-ға (552 ден 443 дейін) және аса ауыр емес 15,9 % (1 273 тен 1070).

Бұрын жазаға тартылғандармен жасалған қылмыстың саны маңызды төмендеі 9,1 % (3 051 ден 2 774), алкоголь немесе нашақорлық әрекеттегі 19 %-ға (490 нан 397) және жас өспірімдермен 2,5 %- ға (79 дан 77).

Көшелерде жасалған қылмыстардың саны айтарлықтай 10,3 %-ға (3 364-ден 3 017 дейін) азайды, оның ішінде көшеде 16,8 %-ға (1 659-ден 1 380 дейін)

11-сурет – Өскемен қаласы бойынша тіркелген қылмыстар саны

Сонымен қатар ауыр және аса ауыр санатқа жататын, қылмыстардың саны азайды, соның ішінде: тонау - 47,1 %-ға (17-ден 9-ға дейін), қарақшылық 17,4 % (86 дан 71дейін) азайды.

Өскемен қаласы бойынша тіркелген қылмыстардың үлесі, ШҚО-да ең үлкен болып қалады – шамамен 40,5 %. 2016 жылы біздің қаланың тұрғындарының әрбір 10 мың адамға шаққанда 280,7 қылмыс жасалады, орташа облыстық көрсеткіш – 189,7.

2018 жылдың қорытындысы бойынша 10 мың тұрғындарға қылмыстың деңгейі 5,4 % және 265,6 құрады орташа облыстық көрсеткіште 162,6 құрайды.

Көше қылмысын тоқтату мақсатында қоғамдық тәртіпті қорғау механизмін одан әрі жетілдіру бойынша шаралар қабылданады. Көшелерде және қоғамдық орындарда бейнебақылау жүйесін кеңейтуде, облыс орталығында 97 бейнебақылау орнатылды, олардың көмегімен 12 мыңнан астам құқық бұзушылық, 5,4 мың құқық бұзышылық анықталып және бұлтартпау шаралары жүргізілді.

«Қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуде азаматардың қатысуы туралы» Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру мақсатында Өскемен қаласында құқық қорғау органдарымен қоғамның қатысу формасында 394 адамның жалпы санымен 16 қоғамдық отрядтар , оның ішінде оқу орныдарында (187 студенттер) және кәсіпорындарда (207 адам) құрылды.

Қылмыс және құқық бұзушылықты ашуда белсенді көмекке республикалық және жергілікті бюджеттен ақшалай көмекпен 1 млн. 14 мың теңге сыйақыға 65 адам ынталандырылды.

Сонымен қатар қалада ЖӨӨБК жанындағы 12 Құқықбұзушылық кеңес жұмыс жасайды, құрамында 128 адам, олар «Нұр Отан» партиясының өкілдері, прокуратура, қала әкімдігінінің, ІІД ардагерлер кеңесінің, ЖӨӨБК өкілдері, қоғамның өкілдері кірді. 104 отырыста 187 азаматтрға қатысты 104 материлдара қаралды, олардың 29-ы алдын алу Кеңесінің ұсынысы бойынша ішімдіктен мәжбүрлеп емдеуге бағытталды, 23-не жұмысқа орналастыру бойынша көмек көрсетілді.

Жасөспірімдік қылмыстың алдын алу саласында институттардың "мектеп" инспекторларының соңғы жылдары өзін ақтауды дамыту жалғасуда. Мектептерде 58 «мектеп» инспекторы жұмыс жасайды.

Қылмыстың қайталануы әлі де жоғары деңгейде қалады. Бұрын сотталғандармен жасалған қылмыстардың үлес салмағы 65 % құрайды. 2018 жылы 447 шет елдіктер, олардың 61 елімізден шығарылды.

Есірткімен заңсыз айналысуға қарсы күрес, есірткі трафигі арналарын жабу жұмысы мақсатты жүргізілді. 2018 жылы барлығы 113 есірткі қылмысы (2016 жылы – 126) анықталды, заңсыз айналымнан 314 907,2гр. есірткі құралдары мен психотроптық заттар ( 2016 жылы – 97 992,6гр.) алынды.

12-сурет –Автокөліктің 10 мың бірлігіне жасалған ЖКО саны