«Жылуэнергетика» мамандығы студенттеріне арналған

«Инженерлік экология» пәнді оқыту бойынша берілетін

050717 «Жылуэнергетика» мамандығы студенттеріне арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

050717 «Жылуэнергетика» мамандығы студенттеріне арналған

Энергетика факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданған

20__ж. «___»__________ №___ хаттама
ӘК төрағасы (төрайымы) ________________________ Кабдуалиева М.М.

Негізгі ұғымдар мен анықтамалар

Тақырыпты зерттеу барысында экология, қоршаған ортаны қорғау және әлем қауымдастығы үшін қоршаған орта жағдайының маңыздылы жайында білу керек.

Тақырыпты оқу барысында студенттер

білуі керек

• 
  климат және табиғатқа адам қызметінің әсерін;
  
• 
  ауаның бүгінгі құрамын;
  
• 
  экология анықтамасын;
  
• 
  антропогендік қалдық ұғымы.
  

Салыстырмалы түрде атмосферадағы табиғи және өнеркәсіптік қалдықтар бөлшектерін, отынның кез келген түрін жағу кезінде түрлі өнеркәсітпік кәсіпторындарда шығатын газдар құрамын түсіну керек.

Тақырыпты оқу нтижесінде студентер

білуі керек

• 
  қоршаған ортаға энергетика әсерінің бағыттарын;
  
• 
  зиянды заттармен ластану себептерін;
  
• 
  қоршаған ортаға уытты заттарды қалдықтарының деңгейін;
  
• 
  планета климатына ауа жоғары шаңдануының әсері;
  

• 
  отынның кезкелген түрін жағу кезінде зиянды қалдықтарды жіктеу.
  

Бұл тақырыпты оқу барысында уытты жану өнімдерінің және бірбағытты әрекеттегі заттарды жіктеу мәселесіне баса назар аудару керек.

Тақырыпты зерттеу барысында зиянды заттардың табиғатқа және адамға әсерін меңгеру керек. Өнеркәсіптік қалдықтардың сипаттамасына және пайда болу принциптеріне көңіл бөлу.

Зиынды заттардың шекті мүмкін концентрациясының ұғымын және негізгі зиянды заттар үшін ПДК-ның сандық маңызын түсіну. Бұдан кейін ЖЭС-тің орналасқан аумағындағы уытты заттар концентрациясының локалды төмендету тәсілдері оқытылады. Тақырыпты оқу нәтижесінде студенттер

білуі тиіс

• 
  түтін газдарымен шығатын зиянды заттардың ПДК-сын;
  
• 
  табиғат және адамға зиянды заттардың әсерін;
  
• 
  уытты заттардың классификациясын;
  
• 
  ТМД және шет елдеріндегі, сонымен бірге энергетиканың әрбір саласы үшін қоршаған ортаның ластану көлемі.
  

• 
  бірбағытты әрекеттегі зиянды заттарды ажырату.
  

Отынды жаққанға дейін күкірт мөлшерін төмендету әдісін қарастыру, атмосфераға уытты заттардың массалық қалдықтарын есептеуді үйрену керек.

Бұл тақырыпты оқу барысында түтін газдарын азот, күкірт оксидінен, канцерогендік заттардан тазартудың әдістерін меңгеру қажет. Азот қышқылының пайда болуын тоқтату әдістеріне ерекше назар аудару.

Тақырыпты оқу барысында студенттер

• 
  азот қышқылы, күкірт қышқылы, крнцерогендік заттардың пайда болу шарттарын;
  
• 
  отындағы күкіртті азайту әдістері;
  
• 
  түтін газдарын күкірт қышқылынан тазарту әдістерін, сулы, құрғақ, сулы-құрғақ;
  
• 
  қазан оттығында тотығудың пайда болуын тоқтату әдістерін;
  
• 
  түтін газдарын азот қышқылынан тазарту әдістерін;
  
• 
  көмір қышқылы қалдықтарын төмендету әдістерін.
  

• 
  атмосфераға күкірт қышқылы, азот қышқылы және көмір қышқылы жылдық, секундтық қалдық шығарылымын есептеу;
  
• 
  түтін газдарын уытты заттардан тазарту әдістерінде жақсы бағытталуы және тиесілі заттар қалдықтарын есептеу барысында керекті әдісін таңдау.
  

Күлжинағыштың жұмысқа тигізетін әсеріне баса назар бөлу.

Қазанның түтінді газдарындағы қатты қалдықтарды есептеу әдісін меңгеру қажет.

Тақырыпты оқу нәтижесінде суденттер

• 
  күлді, оның қасиетін анықтау;
  
• 
  күл қасиеттерінің күлжинағыштардың түрлі типтерінің жұмысына әсерін;
  
• 
  қатты отын және мазут күлінің құрамын;
  
• 
  атмосфераға қатты бөлшектер қалдықтарының шығарылымын төмендету әдісін.
  

• 
  қатты зат жылдық, секундтық қалдықтарын анықтау;
  
• 
  ЖЭС қатты қалдықтарының жіктелімін.
  

Шаң және күлжұтқыш жұйе эффективтілігін бағалауды үйрену қажет.

Күлжұтқыш классификациясын қарастыру.

Тақырыпты оқу барысында құрғақ инерционды күлжұтқыштардың, газдарды сумен тазарту аппараттардың маталы және электрлік сүзгінің жұмыс принципін, жақсы және теріс жақтарын меңгеру керек. Тақырыпты зерттеу кезінде инерционды, сулы күлжұтқыштарды, электросүзгіні есептеу әдісін қарастыру керек.

Электрлік сүзгі жұмысының ерекшелігін оқу барысында электрсүзгілер жұмысының тиімділігін арттыру әдісіне назар аудару керек. “Обратная корона” құбылысының себептері және салдарын қарастыру.

Тақырыпты оқу нәтижесінде суденттер

• 
  күлжұтқыштардың классификациясын;
  
• 
  инерционды, сулы күлжұтқыштар, маталы және электрлік сүзгінің жақсы және теріс жақтарын, жұмыс принципін;
  
• 
  электросүзі жұмысының эффективтілігін арттыру әдістерін, “обратная корона” ұғымы. Салдары, жою әдістері.
  
• 
  ЖЭС-тің технологиялық схемадағы күлжұтқыш қондырғының орны.
  

• 
  күлжұтқыш эффективтілігін бағалауды жүзеге асыру;
  
• 
  күлжұтқыштардың КПД-сін есептеу;
  
• 
  циклонды есептеуді жүзеге асыру;
  
• 
  электрсүзгілерді есептеу;
  
• 
  түрлі типтегі ЗУ-ді салыстыру және отынның белгілі бір түрі және қазан типі үшін ЗУУ таңдауды жүзеге асыру.
  

Тақырыпты оқу нәтижесінде суденттер

• 
  атмосфераға түтін газдарын сейілтудің маңыздылығын;
  
• 
  түтін құбырларының типтерін.
  

• 
  түтін құбырларын есептеу;
  
• 
  зиянды заттардың жердегі концентрациясын есептеуді жүзеге асыру.
  

Тақырыпты оқу барысында ЖЭС ағынды суларына және олардың сипаттамасына назар аудару керек.

Бұдан кейін әрбір топ үшін ЖЭС ағынды суларын тазарту әдістерін қарастыру керек.

Тақырыпты оқу нәтижесінде суденттер

• 
  ЖЭС ағынды суларының классификациясын;
  
• 
  су қоймалары флора мен фаунасына ЖЭСтің ластанған ағынды суларының әсерін;
  
• 
  барлық категориялы ағынды суларды тазарту әдістерін.
  

• 
  ағынды сулардың анализ жүзеге асыру;
  
• 
  зиянды қоспалар сипаттамасы және судын рН көрсеткішіне байланысты тазартудың рационалды әдісін таңдау.
  

Ағынды суларды қосымша қолдану жолдарын, сумен жабдықтаудың айналма жүйесіндегі биологиялық зиянды заттардың пайда болуымен күресу тәсілдерін, өнеркәсіп кәсіпорындарының ағынды су канализациясына төгу шарттарын қарастыру керек.

Ағынды суларды механикалық және химиялық тазарту мәнін меңгеру керек.

Тақырыпты оқу нәтижесінде суденттер

• 
  өнеркәсіптік кәсіпорындардағы төгінді сулардың өлшемдерін;
  
• 
  өнеркәсіптік кәсіпорындардағы ағынды су канализацмясына төгу шапттарын;
  
• 
  ағынды суларды тазартудың механикалық, химикалық, физикалық-химиялық тазарту әдістерін.
  

• 
  ауыз су үшін тазарту қондырғыларды таңдау;
  
• 
  қышқыл, сілтілік суларды нейтрализациялау үшін әдістерді таңдау.
  

1. Байдельдинов Д.Л. Прававой механизм государственного управления облости экологии.- Алматы.: КазГУ, 1998.-98с.

2. Глухов В.В., Лисочкина Г.В. Экономические основы экологии.- СПб.. Спец. Литература, 1995.-280с.

3. Дюсебаев М.К. Охрана окружающей среды в энергетике: Учеб. Пособие. – Алма-Ата: КазПТИ, 1988.-89с.

4. Еремкин А.И. Нормирование выбрасов загрязняющих веществ в атмосферу.-М.: АСВ, 2001.-176с.

5. Защита атмосферы отпромышленных загрязнений: Справочник./ Под ред. С. Калверта. М.: Энергия, 1998.-т.1-758с.,т.2.-563с.

6. Карабасов Ю.С. Экология и управление: Термины и определения.- М.: МИСИС, 2001.-378с.
Қосымша:

7. Мазур И.И. Введение в инженерную экологию. – М.: ВШ.,1999

8. Мазур И.И., Молдаванов О.И. Курс инженерной экологии. – М.: ВШ.,1999

9. Методика расчета конденсаций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий. ОНД-90- Л.: Гидрометоиздат, 1990.-95с.