КунтЬбелж жоспарды тузудщ басты устанымдары

«Шыгамын тIр 1 болсам адам болып», «Мен казак» сиякты лирикалык каЬар- 
маньщ 1ш к1 элем !и танытатын шыгармаларды б1'рж т1ре окыту немесе такы­
рып жагынан б^рш б1р! толыктыратын Шэкэр1м Кудайберд1улыньщ «Адам- 
дык борышьщ», «Жолама кулар мацайга», Абай Кунанбаевтыц Эбд1рахман 
елгенде», «Эбд^рахман ел1мше» сиякты шыгармаларды б I р 5 кт 1 рс окыту 
кажет. Багдарлама бойынша кейбгр дербес сагат белшген такырыптарды да 
жуптау, шогырландырып окыту мазмуны мен курылым жуйееь т ш жагынан 
курдел1 
келем1 жагынан аукымды танылган езге шыгармаларга кебгрек 
уакыт ыгыстыруга м ум кш д к тугызады. Сондай-ак, кунтобелж жоспарды 
гузудщ басты устанымдары ретшде 
багдарламага енген оцу материалыныц
м аз.щ лымен толъщ танысу, шыгармалардыц идеялъщ, танымдыц
, 
тацырып-
тъщ цырларын алдын-ала зерделеуд
/ 
ерекше атауга болады.
Себеб1 кебше 
сэтс1з к у н п зб е л к жоспарлардагы кемш ш ктер оку материалын алдын-ала 
елсктен етю збеу салдарынан туындайтыны жасырын емес.
Багдарлам ада б
1
рнеш е сы ныпта окытылатын классик калам герлердщ
ш ы гарм аш ы лы гы ньщ сы ны птар бойы нш а ж к т е л ю ш толы к бш у де кун то- 
б е л к ж оспарды тузу т ш м д ш п н е ыкпал етедь
• Оку пэнш щ апталык ж к т с л ю н аныктау;
• Багдарлама бойынша жазба жумыстарына белшген сагат мелшерш 
аныктау;
• Оку материалдарын апталык жуктемеге ж ктеуде еткен сыныптар- 
дагы оку материалымен б1р1з д ш к п сактау;
• Такырыптарды белгшеуде ж уйелш к устанымын сактау;
• Багдарламада керсетшген окушы б ш м ш е койылатын талаптар кажет- 
тш г ш етеуд1 жоспарлау удерюшде у нем: оку-жумыс багдарында устау;
• Белгш! бгр автордьщ такырыптас шыгармаларын жуптай окыту есебь 
нен курдел1 такырыптарга сагат белгшеу мумкш дктерш карастыру;
• Б1рнеше сагат келемшде окытылатын курдел1 оку материалдарын 
сабак типтерше карай жуйелеп корсету. Мэселен, юрюпе сабак, типше, жаца 
б ш м калыптастыратын сабак типше. кайталау-пысыктау сабактарына, коры- 
тынды сабакка лайыкты такырыптар усыну;
• Эр такырып бойынша камтылатын эдеби-теориялык маглуматты 
усынуда ж у й ел ш к пен бгргздшкт! сактау, 
езге такырыптар бойынша да 
унем1 кайталап бекггу максатын кездеу;
• Сыныптан тыс окытуга катысты оку-танымдык жумыстарды уйым- 
дастыруга сагат белу;
• Эр токсанда окушылардын жазба т ш н дамытуга арналган жумыс­
тарды жоспарлау эрл жуйелеу;
• Окушылармен ж урпзш етш тш дамыту жумыстарын жоспарлау т.б.
К у н п зб е л к жоспарды тузуде оку багдарламасындагы аннотацияны
багдарда устаган орынды. Ягни усынылган такырыптар бойынша кандай 
мэселеге басты назар аударылатыны багдарламада айкын керсетшген.
Эр такырыпты етер алдындагы дайындык жумысы белплг б1р оку- 
танымдык удерют! жобалау болып есептеледь Сабак удерюшщ ез! улкен
49

жобалау жумысыныц нэтижеанде жузеге асырылады. Олай дейтш1М13 жоба 
жумысындагыдай оку-танымдьщ узденю жасалады. Атап айтканда:
• Сабактьщ максат-мшдеггер! айкыидалады;
• Эр сабак кезещ ндеп оку-жумыс кадамы уакыт мелшерше багдарла-
нады;
• Сабак такырыбыньщ максаты айкыидалады;
• Баяндайтын материалды сурыптап, тиют1 корытындылар жасалады;
• Такырып мазмунына катысты ерекше назар аудартылатын басты оку 
метериалы белпленедц
• Оку-танымдьщ удерюке тш мд1 эдю-тэсшдер сурыпталады;
• Сабактьщ тольщ ко н сп екта эз1рленед1;
• Сабактьщ жуйес1 ойластырылады;
• Дидактикалык материалдар дайындалады;
• Сабакка колданатын тш еп кернею лктер эз1рленед1, т.б.
Осы жобалау эрекеттершщ барысында сабак жоспары тузшедг 
Сабак 
жш темес! жоншде озат мугал1мдер мен педагог галымдардьщ
пшрлер1 эртурль Педагогикалык жэне эдю темелк ецбектерде 
сабакты 
эртурл1 жуйеленш жур. Солардьщ кеб1 кецес мектебшен бер! калыптаекан 
М.А.Данилов, 
Б.П.Есипов, 
Е.Я.Голант, 
С.В.Иванов, 
И.Н.Казанцев, 
Р.Г.Лемберг, 
Д.О.Лордкипанидзе, 
Э.И.Моносзон, 
И.Т.Огородников, 
М.Н.Скаткин, 
В.П.Стрезикозин, 
Г.И.Щукина, 
В.В.Голубков, 
Ю .А.Конаржевскийлердщ жуйееще суйенедг
Аты аталган галымдардьщ да сабак курылымы туралы шюрлер: алуан 
турл1. Мэселен, И.Н.Казанцев сабакты материалдыц мазмуны мен дидакти­
калык максатына, эдю темелк багытына карай жуйелесе,1 М.А Данилов, 
Б.П.Есиповтар сабактьщ непзш дидактикалык максатына карай курайды2. 
Ал, С.В. Иванов окыту удерюшщ ерекшелктерше карай ойластырадьг.
Педагогика гылымдарыньщ кандидаты, доцент Н.Кешербаев езш щ
«Окыту теориясы» деп аталган кеп жылгы зерттеу ецбепнде кеп елдердщ 
мектептерщде калыптаекан оку-ю! тэж1рибелерш саралайды. Сонымен катар 
галымдардьщ сабакты эр турл! ж ктейтш ш керсетед!4.
1 Казанцев, Иван Николаевич. Урок в советской школе: научное издание / И. Н. Казанцев ; 
ред. Г. Ф. Морозова. - 2-е изд., испр. и доп. - М. : Гос. уч.-пед. изд-во М..Просвещения РСФСР, 
1956.- 351 с.
2 Данилов М. А., Есипов Б. П.: Дидактика -Издательство Академии педагогических наук 
РСФСР, 1957.
3 Иванов, С. И. 
Типы 
и
структура уроков: методический материал /' С. И. Иванов. - М. : 
Учпедгиз, 1952. - 152 с. - Библиогр.: с. 149-152.
4 Кешербаев Н, Окыту теориясы /мектеп мугал^мдерше арналган кемекип курал/ А., Мектеп, 
197662 б.
50

И.Н.Казанцев еабакты онга жштейд]1:
1 .Алгашкы сабак - эр пэннен оку жылынып басында ететш сабактар;
2 .Юрюпе сабак - багдарламаныц курдел! тараулары мен такырыпта- 
рынан ететш бгршгш сабак;
3.Ж аца бш
1
м д
1
менгеру сабагы - ж ана материалды ететш сабак;
4.Пысыктау сабагы - еткен материалды пысьщтау сабактары;
5.Жаттыгу сабагы - окушылардыц бшм1 мен дагдысын жаттьщтыру 
сабактары;
6.Практикалык сабак - окушылардыц алган б ш м ш вм ф де колдану 
жолдары керсетшетш сабак;
7Дайталау-корыту сабагы - еткен кур дел 1 тараулар мен такырыптарды 
кайталау, корыту сабактары;
8.Тексеру сабагы - окуш ыларды н б ш м ш тексеретш сабактар;
9.Б ш м саласын багалау сабагы - окушылардыц алгашкы б ш м ш
багалау сабактары;
10.Корытынды сабак - оку жылыныц акырында эр пэннщ жылдык 
курсын корыту сабагы.
С.В.Ивановтыц сабак жжтемеа'2:
1 .Ю ркпе сабактар;
2 .Материалмен алгашкы рет танысу сабактары;
3.Жаца бш м д! мецгеру сабагы;
4.Менгерген б ш м д 1 практикада колдану сабагы;
З.Дагдылану сабагы;
6.Кайталау, пысыктау жэне корыту сабактары;
7.Бакылау сабактары.
Б.П.Есипов пен М.А.Даниловтьщ сабак ж к тем есг:
1.Аралас сабактар;
2 .Материалмен таныстыру сабагы;
3.Пысьщтау сабагы;
4.Кайталап жинактау, корыту сабагы;
5.Окушылардыц б ш м мен дагдысын жаттыктыру сабагы;
6 .Б ш м сынау сабагы.
В.В.Голубков пэннщ 1шю ерекшелш не карай сабак 
т ур л е р 1Н
былайша 
саралайды:
2 .Юр1спе сабак;
3.Жаца оку материалынан бш1м беру сабагы;
4.Багдарлы эцггме сабактары;
5.Керкем шыгарманы талдау сабактары;
1
Казанцев И.Н. 
Урок в советской школе: научное издание / И. II Казанцев ; ред. 
Г.Ф.Морозова. - 2-е изд., испр. и доп. - М. : Гос. уч.-пед. изд-во М.,Просвещения РСФСР, 1956. 
-351 с.
Иванов, С. И. 
Типы и структура уроков: методический материал / С. И. Иванов. - М, : 
Учпедгиз, 1952. - 152 с. - Библиогр.: - 145 с.
з
Данилов М. А., Есипов Б. П.: Дидактика -Издательство Академии педагогических наук 
РСФСР, 1957.
51

б.Крсымша материалдарды окып уйрену;
7Доры ты нды сабактар.
М эселен педагог-галым Н.И.Кудряшев сабактарды танымдык максат- 
тарына карай саралайды:
1 .Керкем шыгарманы окып-уйрену сабактары:
а) эдеби шыгарманы окып-уйрену сабактары 
э) мэтшмен терендете жум ыс журпзу
б) керкем шыгарманы окып-уйренуд1 корытындылау
2. Эдебиет теориясы мен тарихын окып уйрену сабактары
а) гылыми, эдеби-сын зерттеулсрд! окып уйрену 
э) жазушы шыгармашылыгын оку сабактары
б) эдеби-теориялык угымдарды калыптастыру сабактары
в) корыту, кайталау сабактары
3. Тш дамыту сабактары:
а) шыгармашылык жумыска уйрету-' сабактары 
э) ауызша жауап беру сабактары
б) шыгарма жазуга уйрету
в) шыгарма талдау сабактары
Ягни, болашактыц мацызды максаты — окытушыда деп б шуге болады. 
Эйткеш. ем!р мен эдебиеттщ жымдаса байланыскан сабактастыгыньщ ез1 
осы максатгы айкындай туспек. Эрб1р эдебиетпи устаз — шебер эдюкер, 
тамаша суреткер, талантгы кайраткер, кажырлы ецбеккор, эр! талапты да 
дарынды болуы зор табыс. Ол уш!н окытушы сабак беру деп эдютер Д1 де 
амалдарды да, тэсшдерд! де жете мецгеру1 тшс.
Кай пэннен болсын сабак жоспарыныц курылымы сабак типтер! мен 
формаларына да катысты жасалады. Буг!нде кенес мектебшде калыптасып, 
казак мектептершде дэстурге айналган 
сабактардьщ жпсгемелерк жалпы 
типтер1 мынадай:
1.Юрюпе сабак;
2.Жан,а б ш м беретш сабак (еткен материалмен байланыстылыгына 
карай кебш е аралас сабак деп те атайды)
3.Пысыктау, кайталау сабагы;
4.К,орытынды сабактар;
5.Бш1М сынау сабактары.
Ал сабак формаларын: жана бт^м беретш сабак, ез бетшше окылатын 
сабак, зертханалык, сарамандык, практикалык сабактар деп топтасырып жур.
Эдебиет пэн^шц оку багдарламалары бойынша жуйелейтш болсак, 

жүктеу 11,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: