«Халықаралық экономика» курсы бойынша СӨЖО жүргізу формалары

«Халықаралық экономика» курсы бойынша СӨЖО жүргізу формалары.

1. 
   Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу.
   
2. 
   Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру.
   
3. 
   Берілген тапсырмаларды орындау.
   
4. 
   Тест сұрақтарына жауап беру.
   
5. 
   Төмендегі тақырыптарға қысқаша эссе дайындау: «Халықаралық еңбек бөлінісіне ҚР қатысуы».
   
6. 
   «Үлкен жетілік» елдері бойынша презентация дайындау.
   
7. 
   Дөңгелек үстел: «Халықаралық саудадағы ҚР бәсекелік артықшылықтары».
   
8. 
   Төмендегі тақырыптарға рефераттар дайындау:
   

«Әлемдік сауданың дамудың қазіргі проблемалары және қарқыны»

«(Кез келген елдің) Халықаралық саудадағы орны мен ролі»

Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар

1. 
   Халықаралық экономика экономикалық теорияның бір бөлігі болып табылатының дәлелдеңдер.
   
2. 
   Халықаралық экономика пәнінің анықтандар.
   
3. 
   «Ішкі» экономиканың және «сыртқы» экономиканың арасындағы негізгі айырмашылықтар.
   
4. 
   Халықаралық экономиканың әдістемесі қандай?
   
5. 
   Халықаралық еңбек бөлінісі дегеніміз не?
   
6. 
   Әлемдік нарық ненің негізінде пайда болады? Оның негізгі белгілері?
   
7. 
   Халықаралық экономика дегеніміз не?
   
8. 
   Экономикалық қызметтің негізгі секторларын және оның өзара байланыстарын атаңдар.
   

1. Статистикалық жинақтан соңғы үш жылдағы Қазақстанның сыртқы сауданың дамуын сипаттайтын мәліметтерді келесі кестеге толтырыңдар:

Елдерді әрбір топ бойынша анықтаңдар:

а) сауда балансы;

б) сауда айналымы;

в) Қазақстан экспорты мен импортындағы ТМД елдерінің салыстырмалы үлесі;

г) қорытынды жасаңдар.

2. Сыртқы экономикалық байланыс мен сыртқы экономикалық қызмет, халықаралық экономика мен халықаралық экономикалық қатынастар түсініктерінің айырмашылығы неде? Сызба көмегімен көрсетіңдер.

3. Қазақстан біріккен неміс қазақстандық кәсіпорынмен өндірілген нан өнімдерін пісіру үшін Германиядан құрал жабдық сатып алды, осы мәмлеге ХЭҚ-тың қандай формалары қатыстырылған?

4. Қазақстанда капитал, еңбек және жер сияқты өндіріс факторлар қайсысын шығынды деп есептеуге болады? Осыған байланысты Қазақстан қандай тауарларды өндіру қажет – еңбекті көп қажет ететін, капиталды көп қажет ететін немесе жермен жақсы қамтамасыз етушілікті талап ететін?

Тест сұрақтары

1.Әлемдік нарықта өндіріс факторларымен тауарларға жиынтық сұраныс пен ұсыныстың құрылу заңдылықтары, ненің зерттеу обьектісі болып табылады:

А) Экономикалық теорияның;

В)Микроэкономиканың;

С)макроэкономиканың;

Д)Экономикалық географияның;

Е)Халықаралық экономиканың;

2.Халықаралық микроэкономика – ненің бөлігі…

А)Экономикалық теорияның;

В)Халықаралық экономиканың;

С)Микроэкономиканың;

Д)Макроэкономиканың;

Е)Нарыктық экономиканың;

3.Халықаралық макроэкономикаға не жатпайды:

А)Ашық экономика модельдері;

В)Фискалды саясат;

С)Несие-ақша саясаты;

Д)Тауарлар мен өндіріс факторларының нарықтық мінездемесі;

Е)Халықаралық төлем және валюталық жүйелердің тиімділігі;

4.Халықаралық экономика саласындағы бәсекелес фирмалар:

А)Жалақының бірдей ставкаларын белгілейді;

В)Капиталды бірдей ставкамен жартады;

С)Бірдей паушельді төлемдерді төлейді;

Д)Өндіріс факторларын сатып алуда әртүрлі шығыстарды жұмсайды;

Е)Өндіріс факторларына бағаны теңестіруде шектеулері жоқ;

5.Өзара мобильді факторлармен байланысқан ұлттық экономикаларының жиынтығы.

А)Халықаралық еңбек бөлінісі;

В)Әлемдік шаруашылық;

С)Еңбектің халықаралық кооперациясы;

Д)Халықаралық экономика;

6.Халықаралық экономика саласында экономикалық операциялар кімдер арасында жасалынады...

А)Резиденттер арасында;

В)Резидент еместер арасында;

С) Резиденттер және резиденттер емес арасында;

Д)Бір елдің үй шаруашылықтарымен қаржылық емес корпорациялармен;

Е)Бірнеше елдің институционалды бірліктерімен.

Әдістемелік нұсқама. Берілген әдебиеттер көмегімен сабаққа дайындалу керек. Дайындық кезінде халықаралық экономиканың мәніне, субъектісіне және объектісіне көңіл бөліңдер. «Ішкі экономика» және «сыртқы экономика» түсініктеріне көңіл бөліңдер. Халықаралық экономиканың құрылымына сипаттама беріңдер. Халықаралық сауданың құрылымын, көлемін және даму қарқының талдаңдар.

2 тақырып. Халықаралық сауда теориясы

СӨЖ тапсырмалары

1. 
   Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу
   
2. 
   Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру
   
3. 
   Берілген тапсырмаларды орындау
   
4. 
   Тест сұрақтарына жауап беру.
   
5. 
   Берілген есептерді шешу.
   
6. 
   Халықаралық сауда теориясы бойынша презентация дайындау.
   

1. Абсолюттік артықшылықтар теориясының мәні неде?

2. Өндірістік альтернативтік шығындарын қалай түсінесіздер?

3. Салыстырмалы артықшылықтар теориясына анықтама беріңдер?

4. Өндіріс факторларның ара қатынасы нені білдіреді?

5. Елдің факторшығынды және факторинтенсивті тауарларды қалай түсінеміз?

6. Леонтьев парадоксының мәні неде?
Тапсырма

1.Ұлттық экономикада 1200 еңбек бірліктері бар.Олар екі тауарды өндіре алады:алма мен банан .Бір алма өнімін өндіруге еңбек шығыны –3,банан бойынша –2-ні құрайды.

А)өндірістік мүмкіндіктер шектерін тұрғызыңыз.

Б)алма және банан өндірісінің балама шығындары қандай?

В)сауда жоқта, алма бағасы неше бананды құрайды?неге?

2.А мен В елдерінде 1 күндік еңбек өндірісте тамақ пен киімде келесі сандық көрсеткіште:

Өндіріс көлемі А елі В елі

тамақ, кг 20 5

киім, дана 30 15

Осы ақпарат негізінде келесі есептерді шығар:

1.Қай елде салыстырмалы артықшылық бар және қай өнім бойынша?

2.Егерде сол елде жалпы еңбек шығыны 100 адам/күн болса, В елінің өндірістік мүмкіндіктері шекарасын құрыңыз.

3.Егерде В елдерінің тұрғындары тамақ пен киімді бірдей сандық жағдайда тұтынады 1 кг тамақ киімнің 1 комплектісіне теңестіріледі.Онда елдер арасында сауда жоқ деп есептегенде қанша тауар өндіру керек?

4.Сауда қатынастарының бар болуы кезінде сауданың тең жағдайы: 1кг тамақ киімнің 2 комплектісіне тең: егер В елінің тұрғындары сол тұтынуын сақтаса (1кг тамақ киімнің 1 комплектісіне тең) онда бұл елдің сауда дамуында игілікті тұтыну мен өндірістегі және экспорт импорт көлеміндегі позициясы қандай (сәйкес графикті салу).

5.В елі халықаралық саудадан не ұтады?

3.Төменде Х және У елдерінің өндірістік таблицасы көрсетілген.Сыртқы сауда жоқ деп есептегенде сұраныс құрылымы Х елінде 8000 автомобиль және 3000 тонна күрішті тұтынады, ал У елінде 8000 автомобиль 9000 тонна күріш.

А)Х және У елдерін қай тауарды өндіруге маманданған пайдалы.

Б)Мұндай мамандану болғанда автомобиль мен күріш өндірісінің жалпы өсімі қандай болады.

В)Қандай шекте бір автомобильге әлемдік баға 1 тонна күріш деңгейінде болса, ал автомобиль сыртқы сауда көлемі 10000 тоннаны құраса, әр ел үшін саудамен маманданудан қандай пайда бар?

1.А.Смиттің халықаралық сауда теориясы негізделеді:

А)абсолюттік артықшылық принципі немесе абсолютті шығындардағы айырмашылық;

В)салыстырмалы шығын теориясы немесе салыстырмалы артықшылық;

С)ақша айналым теориясы;

Д)бір елден арзан сатып алып басқа елге қымбаттырақ сату;

Е)сауда протекционизм принципінде.

2.Д.Рикардо теоремасының мәні:

А)әрбір ел белгілі бір тауар өндірісінде салыстырмалы артықшылыққа ие;

В)әрбір ел басқалармен саудадан пайда табады;

С)тауар қолданылған өндіріс шығындары аз елде, шығару көлемі көп бөледі;

Д)барлық жауаптар дұрыс;

Е)барлық жауаптар дұрыс емес.

3.Балама шығындар моделіне негізделген халықаралық сауда теориясының мәні неде?

А)ел қай тауар өндірісінде қолданылған шығындар аз болса, сол тауарды шығарып сатады;

В)ел жоғары өндіргіштігі бар тауарды шығарып сатады;

С)тауардың балама құны төмен ел, оның өндірісімен экспортта салыстырмалы артықшылыққа ие;

Д)барлық жауап дұрыс емес;

Е)барлық жауап дұрыс.

4.Хекшер-Олин теориясының мәні:

А)елде экономикалық ресурстар тиімді пайдаланатын тауарлар экспортталып, ресурстары тапшылықтағы тауарлар импортталады;

В)ел еңбекті көп қажет ететін тауарды экспорттайды;

С)ел капиталды көп қажет ететін тауарды импорттайды;

Д) ел жерді көп пайдаланатын тауарды экспорттайды;

Е)ел ғылымды көп қажет ететін тауарды импорттайды.

5.ХХ ғасырдың соңындағы Халықаралық сауданың дамуын қай теория түсіндіреді:

А)абсолюттік пен салыстырмалы артықшылықтар;

В)Хекшер-Олин;

С)неотехнологиялық теориялар;

Д)бәсекенің артықшылық теориясы;

Е)жоғары айтылған теориялар өздерінің өзектілігін жоғалтқан жоқ және белгілі бір дәрежеде қазіргі халықаралық сауданың даму қарқынын түсіндіреді.

Әдістемелік нұсқама. Семинар сабақа дайындалу үшін берілген әдебиеттерді оқу керек. «Экономикалық теория» курсындағы экономикалық теорияның негізгі мектептерін тағы да қайталаңыздар.Халықаралық саудадағы неоклассикалық және классикалық теорияларына көңіл бөліңіздер. Халықаралық саудадағы теорияларды салыстырыңдар.

3 тақырып. Халықаралық саудадағы жалпы тепе-теңдік

СӨЖ тапсырмалары

1. 
   Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу.
   
2. 
   Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру.
   
3. 
   Берілген тапсырмаларды орындау.
   
4. 
   «Экономикалық өсімнің халықаралық саудаға ықпалы» атты тақырыпқа эссе жазу.
   
5. 
   Тест сұрақтарына жауап беру.
   
6. 
   Келесі тақырыпқа реферат жазу:
   

1.Халықаралық сауда теориясындағы сұраныс пен ұсынысты талдаудың маңызы неде?

2. Ф. Эджуорт, Г. Хэберлер, Дж. Мид теорияларының негізгі белгілерін атаңдар.

3. Халықаралық сауданың стандартты моделдің негізгі белгілерін атаңдар.

4. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс шеңберіндегі халықаралық сауданың параметрлерін сипаттаңдар.

5. Жалпы тепе-теңдік моделін сипаттаңдар.

6. Халықаралық сауданың талдау құралдарын атаңдар.

Тапсырма

1. 90-шы жылдары халықаралық қауымдастық жекелеген елдермен (мысалы Ирак 90-шы жылдары, Сербия 95-шы жылы) сауда саттыққа эмбаргоны бірнеше рет енгізді. Өзара сұраныс тұжырымдамасының көмегімен сауда саттық эмбаргосының аталмыш елдердің сауда жасау жағдайы мен олардың сыртқы сауда көлеміне қалай әсер еткенің түсіріңдер.

2. Көрсетілген тауарлардың қандай жағдайларда қайсысы сатылатын, қайсысы сатылмайтының түсіндіріңдер: а) мұнай; б) құм; в)станоктар; г) сүт; д) жеке мүлікті сақтандыру; е) вино.

4. 1973-1974 жылдары мұнай әлемдік баға 4 есеге өсті. Осы уақытта АҚШ-та мұнай импортының құндық көлемі 3 есеге өсті. Мұнай импортына деген американдық сұраныс икемді немесе икемсіз ба?

1. Бүгінгі таңда халықаралық сауда орталығы:

A) Батыс Еуропа;

B) Канада;

C) Жапония;

D) ФРГ ;

E) ТМД.

2. Экспорттық тауарлар мен қызмет көрсетулердің арасындағы халықаралық және ішкі баға ерекшеліктерін елдің қолма-қол емес сату әрекетінен байқалады

B) халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу;

C) халықаралық капитал миграциясына қатысу;

D) халықаралық капитал қозғалысына қатысу;

E) ғылыми-техникалық бірлестікке қатысу.

3.ХЭҚ құрылымыны жататындар:

A) тауарлар мен қызметтердің халықаралық саудасы;

B) капиталдың халықаралық қозғалысы;

C) жұмыс күшінің халықаралық миграциясы;

D) халықаралық валюталық-қаржылық қатынастар;

E) барлық жауап дұрыс.

4. Мемлекет, халықаралық қатынас мүшесі бола отырып, кімнің рөлінде бола алмайды?

А) кредитор;

В) донар;

Д) материалдық игілікті өндіргіш;

С) игілік гаранты;

Е) қарызгер.

5. Халықаралық саудадағы стандартты модельдің базалық түсінігін кім еңгізген?

1. 
   А. Смит пен Д. Рикардо;
   
2. 
   Ф. Эджуорт пен Г. Хаберлер;
   
3. 
   П. Самуэльсон мен и Р. Вернер;
   
4. 
   П. Кругман мен Б. Баласс;
   
5. 
   Б. Кларк пен Д. Норт.
   

A) лицензия;

B) вексель;

C) патент;

D) тапсырма;

E) авизо;

7. Негативтік экспорттық жұмыс күші мыналар болып саналады:

A) мемлекетке СКВ-ң түсуі;

B) жұмыссыздықтың өсуі;

C) жұмыс күшінің квалификациясы;

D) ішкі нарықта бәсекенің өсуі;

E) кәсіпорын еңбегінің даму деңгеін көтеру.

1. Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу.

2. Өзін - өзі бақылау сұрақтарына жауап беру

3. Ұсынылған тапсырмаларды орындау.

4. Есептерді шығару.

5. Тест сұрақтарына жауап беру.

6. «Қазақстан Республикасында Голланд ауруының көрініс табуы» тақырыбына пікір – талас өткізу.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар

1. Халықаралық сауданың табыстардың бөлінуіне ықпал етуін талдаудың мәні неден тұрады?

2. Елдердің ішкі бағалары мен әлемдік бағалардың айырмашылығын көрсетіңдер.

3. Халықаралық саудадан табыстар қалайша құрылады?

4. Саудамен айналысатын елдердегі тұтынушылардың ұтысы мен ұтылысына талдау жасаңдар.

5. Халықаралық саудадан таза пайда қалай қалыптасады?

6. Өндіріс факторлар ара қатынасы теориясындағы табыстарды қалай бөледі?

7.Хекшер-Олин-Са­муэль­сон теоремасын, Столпер-Самуэльсон теоремасы мен Рыбчиндік теоремасының негізгі белгілерін сипаттаңдар.

8. Тауарлар бағасының өзгерісі өндіріс факторларына қалай әсер етеді?
Тапсырма

1. Қандай елдер халықаралық саудадан көп пайдаға ие болады: үлкен немесе кіші елдер?

2. Жапония тамақ өнеркәсібі үшін мұнай мен шкізатты импорттайды, қайта өндей өнімді экспорттайды. Жапонияның саудасына қалай әсер етеді келесілер:

А) Персид құйылуындағы соғыс әлемдік нарықтағы мұнайға деген ұсынысты азайтады;

В) Оңтүстік Корея Канада мен АҚШ-қа жеңіл машиналарды экспорттауды ұлғайтады;

С) ТМД елдерінде егін аз егіледі;

D) Жапония сиыр етін импорттау кезінде кедендік бажды төмендетеді.

3. ндіде жер салыстырмалы түрде өндіріс факторлардың ішінде артықшылығы көп, ал капитал тапшылыққа ие. Қандай жағдайларда жер иеленуші табыс деңгейі мен капитал иеленушінің жер ұсынысынан артық болады:

а) Үнді халықаралық саудаға қатыспағанда;

б) Үнді еркін сауданы басқа елдермен дамытады;

Сіздің мына екі сұраққа қандай жауаптарыңыз болады?
Тест сұрақтары

1. Аталғандардың қайсысы еркін сауда аймағын анықтамайды:

1. 
   Бірігудің жай формасы;
   
2. 
   Тауар саудасын тежейтін факторды шектеу;
   
3. 
   Үшінші мемлекетке қатысты жақтар өз саясатын жүргізеді;
   
4. 
   Еңбек ресурсының қозғалысын тежейтін факторды шектеу;
   
5. 
   Барлығы дұрыс.
   

1. 
   Тауар саудасында кдендік және сандық шектеулерден еркін;
   
2. 
   Кедендік баж бен тарифті емес шектеулердің баяу алынып тасталуы;
   
3. 
   Жаңа сауда тосқауылды еңгізілуі немесе кедендік бажды бір жақты көтеру тәртібінің болмауы;
   
4. 
   Барлық жауап дұрыс;
   
5. 
   Барлық жауап дұрыс емес.
   

1. 
   Импорқа деген бәсеке қабілеті жоқ ұлттық өндірушілердің тауар өндірісінің негізі;
   
2. 
   әлемдік нарыққа сай сапалы тауардың өндірісі негізінде;
   
3. 
   Қолма-қол технологиялардың еркін орын ауысуы;
   
4. 
   Үшінші мемлекетке қатысты өзіндік экономикалық саясатты еркін сауда аймағының қатысушылармен өткізілуі;
   
5. 
   Барлық жауап жұрыс.
   

А) НАФТА мүшелі мемелекеттер арасында сауда тарифі жоқ (АҚШ, Канада, Мексика);

В) Сауда туралы келісім бөлігі инвестиция қозғалысы болып табылады;

С) Кедендік бақылау процедурасының шынайы болуы;

D) Тауар өтімі туралы бірлік форма куәлігі;

Е) барлық жауап жұрыс емес.

5. Кедендік бірлік дегеніміз:

А) бірнеше территориялық аймақты бірге айырбастау;

В) ішкі бірлікте кедендік тосқауылдыалып тастау;

С) бірлік ішкі кедендік тарифті енгізу;

D) үшінші мемлекетке қатысты бірлік ішкі сауда саясатын енгізу;

Е) Барлығы дұрыс.

6. Кедендік бірлікке қосылу тиімді болады:

А) жоғарғы икемділік сұраныстау импорттық тауардың саудаға қатысты;

В) болуы және өндіріс шығындары әлемдік деңгейге жақындалуының болуынан;

С) икемділік емес саудаға қатысты импорттық тауар болуы;

D) барлық бірлестіктер мемлекетте жоғарғы өндіріс шығындары;

Е)ақша айналым шеңберінде бірлік саясат өткізілуі.