Динара Сәтжан, модератор: Сонымен сөз кезегі Eurasian Expert Council Foundation президенті Шыңғыс Лепсібаевке беріледі. Бұл қоғамдық ұйым, дұрыс па?
Шыңғыс Лепсібаев, Eurasian Expert Council Foundation президенті: Әрине, бұл аналитикалық ұйым. Мен, сондай-ақ, бірнеше жылдан бері ҚР Сыртқы істер министрлігі жанындағы Адам құқықтары жөніндегі Конституциялық кеңестің тұрақты мүшесімін. Аталмыш тақырыппен біз үнемі айналысып келеміз, халықаралық тәжірибені де есепке аламыз. Яғни бірқатар орталық мемлекеттік органдарға арнап мемлекеттік қызметтің имиджі, сондай-ақ полицияның имиджі бойынша аналитика дайындаймыз. Соңғы жылдары мемлекеттік бағдарламаларды бағалау және мемлекеттік қызметтің имиджін бағалау бойынша бірқатар жобалар, оның ішінде аймақтық та жобалар болды. Полицияның имиджі мемлекеттің имиджінің ажырамас бөлігі. Себебі егер елдегі сот әділ болмаса, ал азамат сол әділдікті қайдан іздейтінін білмесе, оның өзіне, мүлкіне, тағы басқаларына қатысты кез келген заңға қайшы әрекет тиісті түрде тергелетінін білмейтін болса, онда азамат тек полицияға ғана емес, жалпы мемлекетке сенбейді деген сөз. Полиция имиджі – бұл азаматтардың тұтастай билікке, жекелей мемлекетке деген сенімінің болуына қатысты сан қырлы түйткілді мәселелердің бірі. Осы жерде отырғандардың әрқайсысының полицияға, оның қызметіне, аталмыш ұйым жұмысының тиімділігіне қатысы бар. Менің баяндамамның мазмұны полиция – бұл қызмет көрсетуші ұйым дегенге саяды. Неге? Себебі бұлар салық төлеушілердің есебінен өмір сүріп жүрген, жалға алынған қызметкерлер. Сондықтан ақшаны өзіне өзі тауып отырмаған кез келген құрылым – бұл қалай болғанмен де, қызмет көрсетуші ұйым болып табылады. Өз сөзімді осы түйіндемелерге сүйене отыра баяндайтын боламын. Мемлекеттік қызметке деген көзқарасты анықтайтын үш негізгі фактор бар. (Полицияны мемлекеттік қызмет шеңберінен шығарып отырған жоқпыз). Бұл басқа адамдарды, сондай-ақ полицияны да, қалай қабылдайтынымызға қатысты әркімде болатын әртүрлі жеке субъективті мінездемелер. Мысалы, барлығына әскери киім киген адамдар ұнайды. Бұл негізгі психологиялық және демографиялық факторлардың бірі. Екінші – полицияға берілген мінездемелер, оның жұмысының нәтижесі, сапалы нәтижесі. Үшінші – тұтастай мемлекеттік институттардың сапасы. Бұл методология еуропалық жүйеге негізделген, ол бойынша үш жылда бір рет мемлекеттік институттардың, сондай-ақ полицияның жұмысы мен тиімділігі бағаланады. Егер біреуге қызық болса, біз зерттеу материалдарымен қуана бөлісеміз. Бірінші: билікке деген қарым-қатынас. Статистикалық деректерге сәйкес, демографиялық топтардың ішінде 35 жастан асқан, баласы бар әйелдердің полицияға деген көзқарасы біршама жақсы. Дінге сенетін адамдар да полиция туралы ойлары жаман емес. Біз тек Қазақстан туралы емес, жалпы әлем, соның ішінде Ресей туралы да айтып отырмыз. Полицияға деген қарым-қатынасты жалпы саяси құрылымға, жұмыс істеп тұрған саяси партияға, мемлекет басшысына, Парламент депутаттарына деген қарым-қатынаспен байланыстырады. Егер Астана туралы айтатын болсақ, Мәслихатқа, әкімнің жеке басына қарым-қатынасымен байланыстырады. Мысалы, егер әкім мен Мәслихатты ұнатпаса, онда сәйкесінше, полицияны да ұнатпайды. Бұл шын мәнінде полицияға қалай қарайды дегенді түсіндіру үшін. Ал полиция өзінің жұмыс нәтижесі бойынша өзіне қатысты оң немесе теріс пікірге ие болады. Енді анықтаманы айтып көрейік. Мемлекеттік қызметтің имиджі деген не? Бұл ҚР мемлекеттік қызметкерінің оң имиджін қалыптастыру және нығайту. Мемлекеттік жүйені дамытудың басым бағыттарының бірі. Яғни мемлекеттік қызметкердің, полиция қызметкерінің имиджі - мемлекет жұмысынының басты міндеттерінің бірі. Халықаралық стандарттар туралы айтайық. Мемлекеттік қызметкердің әдеп кодексі мен Елбасының соңғы баяндамасына сүйенсек, мемлекеттік қызметкерге қойылатын талап қандай болмақ? Бұл туралы жақында ғана «Казахстанская правдада» жарияланды. Шартты түрде оларды үш бөлікке бөлуге болады. Біз қазір бәріміздің санамызда тұрақтаған қызметкердің мінсіз бет-бейнесі туралы емес, нормативтік құжатпен бекітілген анықтамалар туралы айтып отырмыз. Міндетті [талаптар]: лауазымдық міндеттерін жоғары кәсіби деңгейде орындау; адам мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды мойындау және сақтау кәсіби-қызметтік жұмыстың мазмұны мен мәнін анықтайтынын түсіну; кәсіби-қызметтік жұмысты мемлекеттік органның заңмен бекітілген құзыреттілігі аясында жүргізу. Тыйым салынған талаптар: заңмен белгіленген шектеулерді сақтау; ар мен намысына нұқсан келтіретін іс-әрекет жасамау; мемлекеттік органның беделі мен тікелей атақ-абыройына зиян келтіруі мүмкін дау-жанжалдарға жол бермеу. Біз қазір журналисттік форматты ұстанып отырғандықтан мен айтып отырған әрбір анықтама бойынша газеттегі мақала тақырыптарын еске түсіруді ұсынамын. Ұсыныс сипатындағы талаптар: азаматтармен қарым-қатынасты әдеп аясынан аспай, дұрыс құру; көпшілік алдында сөз сөйлеу ережелерін сақтау және жалған қызметтік ақпаратты бермеу. Мемлекеттік қызметкер қандай болуы тиіс деген мінсіз нұсқаны қарастыруды ұсынамын. Қалай деп жазылғаннан басқа тағы бір мінсіз нұсқасы бар. Мемлекеттік қызметкер «судан таза, сүттен ақ» дегендей адал, тиімділігі жоғары менеджер болуы тиіс. Өзіміз елестеткен мінсіз үлгісінің, азаматтар мемлекеттік қызметкерден, сондай-ақ полициядан күтететін қасиеттерінің және заңда жазылған анықтамалар арасында үлкен айырмашылық бар. Қабылдау тұрғысынан қиындықтар бар. Олардың ең алғашқысы – мемлекеттік қызмет жүйесінің жетілдірілмегендігі. Біздің ел әлі жас, әлі даму және жетілу жолында. Қазақстандағы мемлекеттік қызметті дамыту үшін өте көп нәрсе жасалғанына қарамастан, әлі күнге дейін жемқорлыққа қарсы заңның орындалуында, мемлекеттік қызметті тиімді етуде қиындықтар бар. Бір өзгешелік бар, бізде әлі күнге дейін штат өте үлкен, яғни жан басына шаққандағы мемлекеттік қызметкерлердің саны жағынан әлемде алғашқы ондыққа кіреміз. Тағы бір қиындық – бізде мемлекеттік қызметкерлердің міндет аясы өте кең, жұмысы өте көп. Кез келген қызметте, полицияда да дәл осылай. Екінші – имидж туралы. Өкінішке орай, полиция жұмысының имидждік құрамдас бөлігі әлі де жақсартуды талап етеді. Мен қазір жұмсартыңқырап айтып отырмын. Мысалы, ІІМ жанында ҮЕҰ-мен өзарабайланыс жөніндегі қоғамдық кеңес бар. Осында нақты ақпаратпен келу үшін бүгін таңертең сағат 10-да мен ІІМ сайтына кіріп қарадым, бұл кеңес соңғы рет 2014 жылы жиналған екен.
Достарыңызбен бөлісу: |
