2. ҚР Мемлекеттік Тәуілсіздігі туралы Конституциялық Заңының қабылдану және ҚР даму стратегиясын қалыптастыру.
Қазақ мемлекеті құқықтық мемлекет ретінде бірден қалыптаса қойған жоқ. Қаншама сан ғасырлық тарихы бар ұлы далада құқықтық мемлекет құру оңайға соққан жоқ. Даңқты азаматтарымыздың, білектің күшімен, найзаның ұшымен осы күнге қол жеткізді. Кез келген елдің мемлекеттілігін айқындайтын негізгі Ата заңы болуы керек. Ол заңды құбылыс. Қазақстан Республикасының Ата заңын қабылдауының өзі тарихпен байланысты. Қазақстан Тәуелсіздік алған соң бірден Ата заңын қабылдай алмады. Қазақстан Республикасының конституциясының қалыптасуы бірнеше тарихи, күрделі, өтпелі кезеңдерді қамтиды. Сондай-ақ қазіргі таңда Қазақстан Республикасының заң шығарушы билігінде өзгерістер енгізілуде. Сондықтан, Қазақстан Республикасының Конституциясының даму кезеңдері мен ерекшеліктеріне зерделей қарауымыздың маңызы зор.1986 жылғы желтоқсан көтерілісі, 1991 жылғы тамыз төңкерісі одақтас мемлекеттердің ыдарауына өз ықпалын тигізбей қоймады. Кеңес одағының ішкі саясатының құлдырауы Кеңес Социалистік Республикалар одағының ыдырауына әкелді. 1991 жылы 8 желтоқсанда Белорусь, РСФСР және Украина Республикаларының басшылары Минск қаласында (Беловеж кездесуі) кездесіп, мәлімдеме қабылдады. Онда саяси одақ тұйыққа тірелді, сондықтан республикалардың одақтан шығуы объективті процесс және тәуелсіз жеке мемлекет құру шынайы фактор болып отыр деп көрсетілді. Себебі орталықтың жүргізіп отырған тоғышар саясаты елді терең экономикалық және саяси дағдарысқа алып келді, бұқара халықтың тұрмыс деңгейі төмендеп кетті, қоғамда әлеуметтік шиеленіс, ұлттар мен халықтар арасындағы қайшылықтар мен қақтығыстар күшейді деп атап өтілді.Мұның өзі бұрынғы Одаққа кірген барлық мемлекеттердің, жаңа достық одағын Тәуелсіз мемлекеттер достастығын құруға жол ашты.1991 жылы 10 желтоқсанда «Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасыныңатауын Қазақстан Республикасы деп өзгерту туралы» Қазақ КСР заңы қабылданды. Заң қабылданған сәттен бастап, құжат «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларация» деп аталды [4, Декларация кіріспеден, он жеті бөліктен тұрады. Декларацияның бірінші бөлігінде Қазақ Советтік Социалистік Республикасы – егеменді мемлекет, ол басқа республикалар мен Егеменді Республикалар одағына ерікті түрде бірігеді және олармен өзара қатынастарын шарттық негізде құрады делінген.Декларацияның жетінші бөлігінде Республикада мемлекеттік өкімет билігі оны заң шығару және сот билігіне бөлу принципі бойынша жүзеге асырылатыны туралы айтылған. Және онда Президент Республиканың басшысы болып табылады және онда ең жоғары өкімшілік атқару билігі болады делінген. Ал, ең жоғарғы сот билігін Қазақ ССР Жоғарғы соты жүргізеді деп көрсетілген.Осы декларацияның он жетінші бөлігінде: Декларация Одақтық шарт жасау, Қазақ ССР жаңа Конституциясын, егеменді мемлекет ретінде Республиканың статусын жүзеге асыратын заң актілерін әзірлеу үшін негіз болып табылатындығын баса айтқан. Бұл жерде Қазақстан Республикасының нақты Конституциясы қалыптаспағанын көруге болады. Республикасының Жоғарғы Кеңесі 1991 жылы 16 желтоқсанда қабылдаған «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы тарихи құжат болды.Мемлекеттік тәуелсіздік туралы» Конституциялық заң бойынша Қазақстан Республикасы тәуелсіз, демократиялы және құқықтық мемлекет деп танылды.ҚР мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы 7 тараудан, 18 баптан тұрды.Бірінші тарауы ҚР Тәуелсіз мемлекет деп аталады. Бұл тарауда ҚР тәуелсіз, демократиялы, құқықтық, унитарлы мемлекет және ҚР барлық мемлекеттер мен өзара қатынасын халықаралық принциптері бойынша құрады, өзінің мемлекеттік тәуелсіздігін басқа мемлекеттер тануы үшін Қазақстан Республикасы ашық делінген.Екінші тарауында, ҚР халқы мен азаматы туралы айтылған. Халық бұл мемлекеттік биліктің қайнар көзі. Азаматтардың тең құқықтылығына қастандық жасау заң бойынша жазаланадыҮшінші тарау, ҚР мемлекеттік өкімет органдары деп аталады. Мұнда заң шығарушы билік Жоғарғы Кеңес құзырында, ал атқарушы билік Президент, Сот билігі ҚР Жоғарғы соты мен Жоғарғы Арбитраждық соты болып табылады.Төртінші тарау ҚР мемлекеттік тәуелсіздігінің экономикалық негіздері туралы жазылған. Онда жер, оның қойнауы, өсімдіктері мен жануарлар дүниесі мемлекеттің меншігінде болады делінген. Бесінші тарауда, ҚР дүниежүзілік қауымдастықтағы мүшелігі туралы айтылған.Алтыншы тарау – ҚР мемлекеттік тәуелсіздігін қорғау.Жетінші тарау – Қорытынды ережеле
Достарыңызбен бөлісу: |
