Қазақстан Респуликасының Білім және ғылым министрлігі

КЕЛІСІЛДІ:

МЖБ кафедрасының меңгерушісі _________Г.Р. Байтаева «____» __201 ж

Рахимова Сауле Абайбековна – э.ғ.к., «Экономика және менеджмент» кафедрасының доценті (дәрістер, практикалық тапсырмалар).

Экономика және менеджмент кафедрасы басты корпусында Ломов көшесінде 64, 419 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны 673685 (ішкі1142). Кафедрадағы қабылдау сағаттары кеңес графигіне сәйкес (ауд.419)

2 Пән туралы мәлімет

Пәннің микро және макро деңгейде жанашылдықты енгізу, инновацияларды басқару әдістері мен функциялары жөнінде ғылыми білімді, теориялық және тәжірибиелік машықты қарастыру. Сонымен қатар, студенттерге инновация саласында стратегиялық және тактикалық шешімдерді қабылдауды үйрету

Пәннің мақсаты микро және макро деңгейде жанашылдықты енгізу, инновацияларды басқару әдістері мен функциялары жөнінде ғылыми білімді, теориялық және тәжірибиелік машықты қарастыру. Сонымен қатар, студенттерге инновация саласында стратегиялық және тактикалық шешімдерді қабылдауды үйрету.

Берілген пәнді оқып шығу нәтижесінде студент келесілер туралы түсінігі болу керек:

- инновацияларды басқару туралы;

- негізгі инноватика түсініктерін және технологияларды, инновациялық кәсіпкерлік мазмұны туралы;

білу қажет:

- инновациялық қызметтің, инновациялардың теориялық негіздерін;

- жана технологиялар мен инновацияларға инвестицияларды тартудың әдістері мен мүмкіндіктерін негіздеу үшін жоғары технологиялардың құндылықты аспектісін;

істей білу:

- инновациялық стратегияларды таңдау технологиясы мен оны жүзеге асыруды;

- тиімділікті бағалау, жана технологиялардың ғылыми сыйымдылығының деңгейі, технологиялық болжам жасаудың әдістері жөнінде білімдерді нақтылау;

• 
  ғылыми идеялардың, жана технологиялардың коммерциализациясының кезеңдері туралы білімді тереңдету, венчурлық қаржыландыру жөніндегі инновациялық қызметтің жеке кезеңдерін қаржыландыру туралы ұсыныста беру;
  

Келесі тәжірибиелік машықты алу:

- инновациялық жобаларды жасау;

- инновациялық жобаның тиімділігн есептеу;

-инновациялық жобаларды бағалау;

- жана өнімнің өндірісі, оны өткізу арналары туралы шешім қабалдау;

- коммерциализация жөнінде шешім қабылдау.
6 Пререквизиттер

Берілген пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқу кезінде алынған білімдер, біліктілік және машық қажет:

• 
  менеджмент;
  
• 
  экономика негіздері;
  
• 
  макроэкономика;
  
• 
  микроэкономика.
  

- әлеуметтік-экономикалық жоспарлау;

- жергілікті экономика және басқару;

- муниципалдық менеджмент.

Инноватика теориясының қалыптасуы – Й. Шумпетер теориясы. Н. Д. Кондратьев толқындары мен инновациялар арасындағы байланыс теориясы (Н.Д. Кондратьев, Й. Шумпетер, Г.Менш, К. Фримен). Р.Формтердің технологиялық айырылымдар теориясы. Ғылыми – техникалық прогресс экономикалық өсу факторы ретінде. Солоу, Е. Домар және Р. Харрорд моделдері.

Экономикалық дамудағы технологиялық кезеңдердің даму эволюциясы.

Технологиялық кезеңдер. технологиялық және инновациялық нарық түсінігі. Жаңа өнімнің инновациялық нарыққа шығуы. Инновациялық өнімдер мен қызметтердің өмір циклдері.

Инновациялық менеджмент басқарушылық үрдіс ретінде. Инновациялық менеджменттің теориялық негіздері. Инновациялық менеджменттің теориялық аспектілері. Инновациялық менеджменттің даму эволюциясы. ҚР «Индустриялдық - инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы» Заңы. Инновациялық қызмет және инновациялық үрдіс туралы түсінік. Инновациялық үрдістің құрылымы және мазмұны. Инновациялық қызметтің субъекті және объектісі. Инновациялық кәсіпкерліктің мазмұны және формалары. Диффузия.

Инновациялық үрдістің модельдері. Инновациялық үрдісті ұйымдастырудың заманауи әдістері. Инновациялық үрдісті ұйымдастырудың реттелген формасы. Инновациялық үрдісті ұйымдастырудың параллельді формасы. Инновациялық үрдісті ұйымдастырудың интегралды формасы. Инновациялық үрдісті ұйымдастырудың интегралды формасы. Инновациялық қызметті тосқауылдық факторлары. Новаторлықты қолдаушы факторлар.

Кәсіпорынның инновациялық әлеуетінің түсінігі. Инновациялық әлеуетті талдау. Ұйымның инновациялық әеуетінінің деңгейін зерттеу және анықтау. Ұйымның ішкі ортасы:

а) өнімдік блок;

б) функционалды блок;

в) ресурстық блок;

г) ұйымдастырушылық блок;

д) басқару блогы.

Инновацялық әлеуеттің корпоративтік аспектісін зерттеу. Зерттеудің маркетингтік, ғылыми-техникалық, қаржы, өндірістік аспектісі. Кәсіпорынның инновациялық қызметінің деңгейінің көрсеткіштері.

Инновациялық стратегия түсінігі. Ерекшелігі және оның түрлері. Инновациялық стратегияны таңдау. Кәсіпорынның инновациялық саясаты. Жаппай өндіріс саласындағы стратегиялар – виоленттер стратегиясы. Өнім дифференциясы рынокты сегметтеу стратегиялары – патиенттік фирмалар стратегиясы. Инновациялық және зерттеу жұмыстарын жүргізуші кәсіпорындар стратегиясы – эксплерент стратегиясы. Маманданбаған бизнес саласындағы – коммутант фирмалардың стратегиясы.

Интеллектуалдық меншіктің түсінігі. Интеллектуалдық меншіктің құқық тарапынан мазмұны. Бүкіләлемдік интеллектуалдық меншіктің ұйымының қызметтері және қағидалары. Интеллектуалдық меншіктің құқық объектілері:

- әдеби, шығармашылық шығармалары және ғылыми еңбектері;

- әртістердің, шығармашылық қызметі, фонограмма және радиопередача;

- адам қызметінің барлық салаларындағы ашулары;

- ғылыми ашулар;

- өндірістік үлгілер;   

- тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және коммерциялық атаулар, белгілемелер.

Технология трансферті. Лизинг. Франчайзинг. Форфейтинг. Ноу-хау, патент, лицензия.
7 Тақырып Венчурлық қаржыландыру

Венчурлық қаржыландырудың механизмдері және қағидалары. Шағын жоғары технологиялық венчурлық компанияның өмірлік циклы. Шағын жоғары технологиялық венчурлық компанияның құрылу кезеңі:

а) инвестиция алды;

б) инвестициялық;

в) инвестициядан кейінгі.

Венчурлық қаржыландырудың кезеңдері. Бастапқы кезең – Seed – «компания для посева». Старттық кезең - Start-up – «только возникшая компания». Бастапқы өсу кезеңі - Early Stag – яғни «ранние стадии развития». Төртінші кезең – тұрақты өсу және кеңеюі стадиясы Expansion – «расширение». Компанияның өтімділігін қамтамасыз ету кезеңі.

Кәсіпорынның инновациялығын бағалау әдісі. Инновациялық деңгей бойынша кәсіпорынды топшаландыру. Нарықтағы шаруашылық субъектілердің жағдайына әсер ететін сыртқы орта факторлары. Өзгермелі сыртқы ортадағы инновациялылық деңгейі бойынша кәсіпорынның жағдайын талдау. Инновациялық өнімдер нарығындағы гигант корпорациялар, холдинг, альянс.

Дамыған елдерде инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау: Жапония, АҚШ, Ұлыбритания, Франция тәжірибиесі. Инновациялық проекттерді мемлекет тарапынан қаржыландыру жолдары. Несие және салық жеңілдіктерін ұсыну әдістері. Мемлекеттің инновациялық саясаты. Инновациялық инфрақұрылымды қалыптастыру: инновациялық және венчурлы қорлар, технопарктер, бизнесинкубаторлар.

Инновациялық инфақұрылымның объектілері және субъектілері. Инновациялық қызметті жүзеге асыруды қамтамасыз етуші өндірістік, консалтингтік, білім беру, және ақпараттық құрылымдардың және қызмет көрсетуші байланысты кешендер. Инновациялық инфрақұрылымның негізгі қызметтері. Қаржы инфрақұрылымы. Ақпараттық инфрақұрылым. Технопарктер, бизнес инкубаторлар, технополистер, ғылыми орталықтар.

Қазақстан Республикасындағы инновациялық кәсіпкерліктің қалыптасуы. Инновациялық саладағы шағын және орта кәсіпкерлік. Даму институттардың рөлі. Инновациялық Қордың қызметтері.

Технологиялық бизнес инкубаторлар, сонымен қатар ұлттық және аймақтық технопарктер. Венчурлық қорды құру бойынша шаралар. Интеллектуалдық меншіктің объектелерін бағалау жүйесін жақсарту бойынша шаралар. Кәсіби инновациялық менеджменттің қалыптасуы.
12 тақырып ҚР инновациялық кәсіпкерліктің дамуын қолдаудың негізгі бағыттары

Кәсіпорынның қызметін қаржыландыру көздері. Инновациялық қызметті қаржыландыру. Салыстырмалы талдау: қаржыландыру көздерінің артықшылықтары мен кемшіліктері. Инновацияларды қаржыландырудың басымды бағыттары. Инновациялық қызметті қаржыландырудың әдістері мен схемаларын әзірлеу. Инновациядағы қаржы ағымдарын басқару.

Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу. Реттеу және қолдау: ұқсатықтар мен айырмашылықтар. Инновациялардың дамуы үшін мемлекеттпен жасалатын жағдайлар.

«Тұрақты даму» түсінгі. Тұрақты дамуға көшу қажеттілігі, мәні және мазмұны. Тұрақты даму үшін инновациялық қызметтің рөлі және мәні.

Сабақтың мақсаты болып экономиканың даму тенденциясын оқып білу, макроэкономиканың тербеліс себептерін анықтау, технологиялық өзгерістерге әлеуметтік-экономикалық институттарының әсері саналады.

Сабақтың тапсырмасы болып:

- толқын ұзындығын қарастыру Н.Д. Кондратьева;

- циклдердің ұзындығын қарастыру Й. Шумпетер;

Солоу, Е. Домара, Р. Харрода модельдерін қарастыру.

Тәжірибелік сабақ семинар сабағы түрінде жүргізіледі.
2 Тақырып Компанияның инновациялық қызметін басқарудың негіздері

Мақсаты: кәсіпорынның басқару жүйесіндегі инновациялық менеджментті анықтау.

Негізгі сұрақтар:

- түсінігін ашу: іргелі зерттеулер, қолданбалы зерттеулер, тәжірибиелік – конструкторлық жұмыстар, стндартизация, сертификация, техникалық регламент;

- инновациялық кәсіпкерліктің формалары мен мазмұнын ашу;

- инновациялар диффузиясының ерекшелігін қарастыру.

Мақсаты: инновацияларды құрудың мәнін ашу.

Негізгі сұрақтар:

- Инновациялық қызметті тосқауылдық факторлары. Новаторлықты қолдаушы факторлар.

- 1950-1960 гг., 1960-1970 гг., 1970-1980 гг. инновациялық үрдіс модельдерін қарастыру;

- инновациялардың коммерциализациясы үрдісін қарастыру.

Мақсаты: Кәсіпорынның ииновациялық әлеуетінің мәнін анықтау, оның элементтер.

Негізгі сұрақтар:

- ииновациялық әлеуеттің корпоративтік зерттеу әдісі;

- маркетингтік, ғылыми- техникалық, қаржы, өндірістік зерттеу аспектілері;

- инновациялық кәсіпорынның қызметін стратегиялық жоспарлау.

Мақсаты: кәсіпорынның нарықтағы алатын орнына байланысты инновациялақ стратегияларды қарастыру.

Жаңа еңгізуді қаржыландырудың жақсы стратегиясын таңдау.

А стратегиясы ұсынады:

- меншік капитал 60 млн. теңгеге ұлғаяды;

- қарызға алған капитал 40 млн. теңгеге ұлғаяды;

- банктік пайыз 8%.

В стратегиясы ұсынады:

- өзіндік капитал өзгеріссіз қалдырады;

- қарызға алған капиталды 100 млн. теңгеге ұлғайту;

- банктік пайыз 6%.

С стратегиясы ұсынады:

- меншік капитал 80 млн. теңгеге ұлғаяды;

- қарызға алынған капитал 20 млн. теңгеге ұлғаяды;

- банктік пайыз 10%.

Тапсырманы шешуге арналған нұсқау:

- меншік капиталдың рентабельділігі максималды болған жағдайда ең қолайлы стратегия болып саналады;

(1)
мұндағы Rк.с. – меншік капиталдың рентабельділігі;

П – пайда;

К_з^% - қарызға алған капитал бойынша пайыздарды төлеу құны;

Кс – меншік капиталы.
6 Тақырып Инновациялық қызметтің нәтижелері. Интеллектуалдық меншік

Мақсаты: интеллектуалдық меншік түсінігін ашу.

Негізгі сұрақтар:

- Бүкіләлемдік интеллектуалдық меншіктің ұйымының қызметтері және қағидалары

- интеллектуалдық меншік түрлері;

- технология трансферті. Лизинг. Франчайзинг. Форфейтинг. Ноу-хау, патент, лицензия.

Мақсаты: тәукелділікті құралдарды салудың ерекшелігін айқындау.

Негізгі сұрақтар:

Венчурлық қаржыландырудың кезеңдері. Бастапқы кезең – Seed – «компания для посева». Старттық кезең - Start-up – «только возникшая компания». Бастапқы өсу кезеңі - Early Stag – яғни «ранние стадии развития». Төртінші кезең – тұрақты өсу және кеңеюі стадиясы Expansion – «расширение». Компанияның өтімділігін қамтамасыз ету кезеңі.

Берілген деректер.

Жоба бойынша капиталды салымдар:

- К1 = 1800+10×n мың. теңге;

- К2 = 3000+10×n мың. теңге;

- К3 = 3400+10×n мың. теңге;

- K4 = 4000+10×n мың. теңге;

Жоба бойынша жылдық өнімнің өзіндік құны:

- С1 = 2000 мың. теңге;

- С2 = 1600 мың. теңге;

- С3 = 1400 тыс. тенге;

- С4 = 1300 мың. теңге;

Капиталды салымның экономикалық тиімділік коэффициенті 0,2 тең болып қабылданды.

Нұсқа таңдауын үш әдіспен іске асыруға болады:

- қосымша капиталды салымды сатып алу мерзімі бойынша;

- қосымша капиталды салым тиімділігінің коэффициенті бойынша;

- келтірілген шығындар бойынша.
Тапсырманы шешуге арналған нұсқау:

- қосымша капиталды салым төлеу мерзімі формула бойынша іске асырылады

(2)
мұндағы К_n , К_n+1 – капиталды салым;

С_n , С_n+1- өзіндік құн;

Тн. – сатып алудың нормативті мерзімі;

- қосымша капиталды салым сатып алу мерзімі сатып алудың нормативті мерзімі кіші болған кезде қолайлы деп есептеледі;

- таңдалған қолайлы жоба келесілермен салыстырылады;

мұндағы Ен – нормативті тиімділік.

- келтірілген шығындар формула бойынша есептеледі

Кесте 1- Капиталды салымды меңгеру нұсқалары

Капиталды салым меңгеруінің қолайлы нұсқасын таңдау және капиталды салымның тоқталуынан инвестордың экономикалық зиянын есептеу. 2 кестеде есепті ұсыну.

Тапсырманы шешуге арналған нұсқа:

- тоқталған капиталды салым – бұл айналымнан уақытша алынған және табыс әкелмейтін ақшалы қаражат;

- капиталды салым келтірілген коэффициент формула бойынша есептеледі

k_пр = (1+Е)^T-t,

(5)
мұндағы Т-t – капиталды салым тоқталған кезіндегі уақыт;

E – Нормативті тиімділік (банктік пайыз).
- келтірілген капиталды салымдар формула бойынша есептеледі

Кпр = Кв×k_пр,

(6)

(7)
- капиталды салымды меңгеру нұсқасы, мұндағы қосылған экономикалық зиян аз болса онда осы нұсқа қолайлы деп есептеледі.

Мақсаты: Кәсіпорынның инновациялылығын бағалау.