Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу

1. Шетел мемлекетiнiң құзыреттi органынан тиiстi түрде ресiмделген талапты алу кезiнде және адамды ұстап беру үшiн заңды негiздер болған ретте ол ұсталуы мүмкiн және оған әдеттен тыс қамау түрiндегi бұлтартпау шарасы қолданылады. Сұраушы мемлекеттiң өтiнiшi бойынша адам ұстап беру туралы талап алынғанға дейiн де қамалуы мүмкiн. Өтiнiште қамауға алу туралы қаулыға немесе заңды күшiне енген үкiмге сiлтеме болуы және ұстап беру туралы талаптың қосымша табыс етiлетiндiгi айтылуға тиiс. Ұстап беру туралы талап мәлiмделгенге дейiн қамауға алу туралы өтiнiш почта, телеграф, телекс немесе факс бойынша берiлуi мүмкiн. Табыс етілген материалдар зерделеніп, ұсталған адамды іздеу жарияланған адам деп санауға жеткілікті негіздер болғанда және осы Кодекстің 532-бабында жазылған негіздер жоқ болған кезде прокурор аудандық және оған теңестірілген сотқа экстрадициялық қамауға алу туралы өтініш енгізеді. Аудандық және оған теңестірілген соттың судьясы осы Кодекстің 150-бабында көзделген ережелер мен мерзімдерді сақтай отырып, өтінішті қарайды және мынадай: экстрадициялық қамау туралы; экстрадициялық қамаудан бас тарту туралы қаулылардың бірін шығарады. Судьяның осы қаулысына шағымдану, наразылық білдіру және оны апелляциялық қарау осы Кодекстің 110-бабында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Адам, егер оның басқа мемлекеттiң аумағында ұстап беруге әкеп соғатын қылмыс жасағандығына сезiк келтiретiн заңмен көзделген негiздер болса, осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген өтiнiшсiз-ақ үш тәулiкке дейiнгi мерзiмге ұсталуы мүмкiн.

3. Прокурор адамның қамауға алынғаны туралы ұстап беру туралы өтiнiштi, қамау туралы өтiнiштi жiберген немесе жiберуi мүмкiн шетел мемлекетiнiң мекемесiне ұстап беру уақыты мен орнын ұсына отырып, дереу хабарлайды.

4. Егер отыз тәулiк iшiнде ұстап берiлмесе, қамауда отырған адам прокурордың қаулысы бойынша босатылуға тиiс. Осы баптың екiншi бөлiгiне сәйкес тұтқындалған адам оны ұстап беру туралы талап Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тұтқындалу мерзiмiнiң iшiнде келiп түспесе, босатылуы тиiс. Қайта қамауға алуға осы баптың бiрiншi бөлiгiне сәйкес ұстап беру туралы жаңа талапты қараған соң ғана жол берiледi.

5. Осы Кодекстiң 531-бабына сәйкес ұсталған адамды әдеттен тыс қамауды сот бiр айға дейiнгi мерзiмге жүзеге асырады.

6. Бұл мерзiмде iздеу жариялаған мемлекеттiң құзыреттi органынан ұстап беру туралы өтiнiш түспеген жағдайда, бiрақ қамауға алу туралы өтiнiш және ұстап беру туралы кейiннен өтiнiш жiберуге кепiлдiк болған ретте, прокурордың өтініші бойынша экстрадициялық қамау мерзімін сот екi айға дейiн ұзартуы мүмкiн, бұл туралы Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына немесе уәкiлеттi прокурорға хабарланады.

7. Осы баптың екiншi бөлiгiнде аталған жағдайлар болған ерекше реттерде облыс прокурорының немесе оған теңестiрiлген прокурордың өтiнiшi бойынша әдеттен тыс қамау мерзiмiн сот үш айға дейiн ұзартуы мүмкiн.

8. Қамауда ұстау орнының әкiмшiлiгi қамалушының қамауда ұстау мерзiмi өткенге дейiн жетi тәулiктен кешiктiрмей бұл жөнiнде прокурорға хабарлауға мiндеттi.

9. Қамалған адамды оны ұстап беру үшiн босату прокурордың қаулысы негiзiнде, соның iшiнде осы бапта аталған мерзiм өткеннен кейiн де, егер бұл мерзiмде адам ұстап берiлмеген болса, жүзеге асырылып, бұл жөнiнде дереу Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына немесе уәкiлеттi прокурорға хабарланады.

535-бап. Транзиттiк тасымалдау

1. Шетел мемлекетi мекемесiнiң осы мекемеге үшiншi бiр мемлекеттiң ұстап берген адамын Қазақстан Республикасының аумағы бойынша транзиттiк тасымалдау жөнiндегi өтiнiшi оны ұстап беру туралы талап қаралған тәртiппен қаралады.

2. Транзиттiк тасымалдаудың тәсiлiн тиiстi ведомстволардың келiсiмi бойынша Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры айқындайды.

536-бап. Заттарды беру

1. Адамды шет мемлекеттiң мекемесiне ұстап беру кезiнде қылмыс жасау құралдары болып табылатын заттар, сондай-ақ қылмыс iзi бар немесе қылмыстық жолмен алынған заттар берiледi. Бұл заттар өтiнiш бойынша және адамды ұстап беру оның қайтыс болуы салдарынан немесе басқа себептер бойынша iске аспаған жағдайда берiледi.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген заттар басқа қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу үшiн қажет болса, белгiлi бiр уақытқа кiдiртiлуi мүмкiн.

3. Үшiншi адамдардың заңды құқықтарын қамтамасыз ету үшiн осы баптың бiрiншi бөлiгiнде аталған заттарды беру шетел мемлекетi мекемесiнiң iс бойынша iс жүргiзудi аяқтаған соң заттарды қайтару туралы кепiлдiктерi болған ретте ғана жүргiзiледi.

56-тарау. Жазасын өзі азаматы болып табылатын

 

537-бап. Жазасын өзi азаматы болып табылатын мемлекетте өтеу үшiн бас бостандығынан айыруға сотталған адамды беру негiздерi

Қазақстан Республикасының соты бас бостандығынан айыруға соттаған адамды жазасын өзi азаматы болып табылатын мемлекетте өтеу үшiн беруге, нақ сол сияқты шетел мемлекетiнiң соты бас бостандығынан айыруға соттаған Қазақстан Республикасының азаматын жазасын Қазақстан Республикасында өтеу үшiн беру Қазақстан Республикасының тиiстi шетел мемлекетiмен халықаралық шарты не Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының шетел мемлекетiнiң құзыреттi органдарымен және лауазымды адамдарымен өзара шарттағы жазбаша келiсiмi негiз болып табылады.

538-бап. Өзi азаматы болып табылатын мемлекетте жазасын өтеу үшiн сотталушыны берудiң шарттары мен тәртiбi

1. Өзi азаматы болып табылатын мемлекетте жазасын өтеу үшiн Қазақстан Республикасында сотталған адамды беруге сотталушының, оның заңды өкiлiнiң немесе жақын туған-туыстарының өтiнiшi бойынша, сондай-ақ сотталушының келiсiмiмен тиiстi мемлекеттiң құзыреттi органының өтiнуi бойынша оның бас бостандығын айыру туралы жазасын өтеуiне дейiн жол берiледi.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген адамды беру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының немесе оның орынбасарының шешiмi бойынша үкiм заңды күшiне енген соң ғана жүзеге асырылуы мүмкiн, олар үкiм шығарған сотқа осы адамның берiлгенiн хабарлайды.

539-бап. Бас бостандығынан айыруға сотталушыны жазасын өтеу үшiн беруден шет мемлекетке бас тарту

Қазақстан Республикасының соты бас бостандығынан айыруға соттаған адамды ол азаматы болып табылатын мемлекетте жазасын өтеу үшiн беруден, егер:

1) адам сол үшiн сотталған әрекеттерiнiң бiрде бiрi сотталушы азаматы болып табылатын мемлекеттiң заңдары бойынша қылмыс болып танылмаса;

2) жаза шет мемлекетте ескiру мерзiмiнiң өтуi салдарынан немесе осы мемлекеттiң заңдарында көзделген өзге негiз бойынша орындалмайтындай болса;

3) сотталушыдан немесе шет мемлекеттен азаматтық талап бөлiгiнде үкiмнiң орындалуына кепiлдiк алынбаса;

4) сотталушыны халықаралық шартта көзделген жағдайларда беру туралы келiсiмге қол жеткiзiлмесе;

5) сотталушының Қазақстан Республикасында тұрақты тұрғылықты жерi болса, бас тартылуы мүмкiн.

540-бап. Қазақстан Республикасының азаматын жазасын өтеу үшiн қабылдау туралы өтiнiштi қарау

1. Шет мемлекеттiң соты бас бостандығынан айыруға соттаған Қазақстан Республикасының азаматы, оның заңды өкiлi немесе жақын туған-туыстары, сондай-ақ шет мемлекеттiң құзыреттi органдары сотталушының келiсiмiмен Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына сотталушының жазасын Қазақстан Республикасында өтеуi туралы өтiнiш жасай алады.

2. Өтiнiш қанағаттандырылған жағдайда Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры шет мемлекет сотының үкiмiн атқару туралы облыстық немесе оған теңестiрiлген сотқа сотталушының Қазақстан Республикасынан кеткенге дейiнгi тұрақты тұрғылықты жерi бойынша ұсыныс енгiзедi. Сотталушының тұрақты тұрғылықты жерi болмаған кезде ұсыныс Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына енгiзiледi.

541-бап. Соттың шет мемлекет сотының үкiмiн атқаруға байланысты мәселелердi шешу тәртiбi

1. Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының ұсынысын судья сот отырысында сотталушыны қатыстырмай үкiмдi атқаруға байланысты мәселелердi шешуге байланысты осы Кодекспен белгiленген тәртiп пен мерзiмдерде қарайды.

2. Шет мемлекет сотының үкiмiн атқару туралы судьяның қаулысында:

1) шет мемлекет сотының атауы, үкiмнiң шығарылған уақыты мен жерi;

2) сотталушының Қазақстан Республикасындағы соңғы тұрғылықты жерi, оның жұмыс орны және сотталғанға дейiнгi айналысқан кәсiбi туралы мәлiметтер;

3) азамат жасағанына кiнәлi деп таныған қылмыстың саралануы және оның қандай қылмыстық заңның негiзiнде сотталғандығы;

4) сотталушының жасаған қылмысы үшiн жауаптылық көздейтiн Қазақстан Республикасының қылмыстық заңы;

5) жазаның (негiзгi және қосымша) түрi мен мерзiмi, сотталушы Қазақстан Республикасында өтеуi тиiс жазаның басталу және аяқталу мерзiмi; қылмыстық түзеу мекемесiнiң түрi, қуыным бойынша залалды өтеудiң тәртiбi көрсетiлуi тиiс.

3. Егер Қазақстан Республикасының заңы бойынша осы қылмыс үшiн бас бостандығынан айырудың шектi мерзiмi шет мемлекет судьясы тағайындаған үкiм бойынша тағайындалғаннан аз болса, судья осы қылмысты жасағаны үшiн бас бостандығынан айырудың Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексiнде көзделген ең жоғары мерзiмiн белгiлейдi. Егер бас бостандығынан айыру жаза ретiнде көзделмеген болса, судья Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексiнде белгiленген шекте осы қылмыс үшiн және шет мемлекет сотының үкiмi бойынша тағайындалғанға мейлiнше сәйкес келетiн жазаны айқындайды.

4. Егер үкiм екi немесе бiрнеше әрекетке қатысты болса, Қазақстан Республикасында бәрi бiрдей қылмыс деп танылмаса, судья шетел мемлекетi сотының үкiмi бойынша қылмыс болып табылатын әрекетке жазаның қай бөлiгi қолданылатындығын айқындайды.

5. Судьяның қаулысы ол шығарылған күннен бастап күшiне енедi және орындалуын қамтамасыз ету үшiн Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына жiберiледi.

6. Шет мемлекеттiң соты үкiмнiң күшiн жойған немесе өзгерткен жағдайда не шет мемлекетiнде шығарылған рақымшылық ету немесе кешiрiм жасау актiсiн жазасын Қазақстан Республикасында өтеп жүрген адамға қолданылған ретте қайта қаралған үкiмдi орындау, сондай-ақ рақымшылық етудi немесе кешiрiм жасауды қолдану мәселелерi осы баптың ережелерi бойынша шешiледi.

2006.16.01. № 122-III ҚР Заңымен 13-бөліммен толықтырылды (2007.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)

13-бөлім. Алқабилердің қатысуымен істер бойынша іс жүргізу

 

57-тарау. Жалпы ережелер

 

542-бап. Алқабилердің қатысуымен істер бойынша іс жүргізу тәртібi

Сот алқабилердің қатысуымен қарайтын қылмыстық істер бойынша іс жүргізу осы бөлімде белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, осы Кодекстің ережелеріне сәйкес жүргізіледі.

2009.10.12. № 227-IV ҚР Заңымен (2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бр.ред.қара); 2010.14.06. № 290-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 543-бап өзгертілді

2009.10.12. № 227-IV ҚР Заңымен 544-бап жаңа редакцияда (2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бр.ред.қара)

545-бап. Алқабиге ықпал етуге жол бермеу

2009.10.12. № 227-IV ҚР Заңымен 546-бап өзгертілді (2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бр.ред.қара)

58-тарау. Сот отырысын тағайындаудың ерекшеліктерi

548-бап. Алдын ала тыңдау жүргізудің ерекшеліктерi

2. Егер іс бойынша сотталушылардың ең болмағанда біреуінің істі соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өтініші болса, алдын ала тыңдау іс бойынша барлық сотталушылардың және олардың қорғаушыларының қатысуымен жүргізіледі.

3. Судья сот отырысы басталарда қай істің қарауға жататынын жариялайды, отырысқа қатысушы адамдарға өзін таныстырады, кімнің мемлекеттік айыптаушы, қорғаушы, хатшы екенін хабарлайды, сотталушының жеке басын анықтайды, мәлімделген қарсылықтарды шешеді. Мемлекеттік айыптаушы айыптау қорытындысының қарар бөлігін жария етеді. Судья сотталушыға айыптаудың түсінікті болғанын-болмағанын анықтайды, қажет жағдайларда оған айыптаудың мәнін түсіндіреді және ол ісін соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы берген өз өтінішін растайтынын-растамайтынын сұрайды.

4. Егер сотталушы ісін соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өз өтінішін растаса, онда судья осы өтініштің қанағаттандырылғаны туралы шешім қабылдайды және мемлекеттік айыптаушы, жәбірленуші, сотталушы және оның қорғаушысы мәлімдеген басқа өтініштерді қарауға көшеді.

5. Қажет жағдайда дәлелдемелер ретінде пайдалануға болатындығын тексеру үшін іс материалдары алдын ала тыңдауда жария етілуі мүмкін.

6. Егер сотталушы ісін соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өз өтінішін растамаса, осы Кодекстің 301-бабының бірінші бөлігінде көзделген басқа да негіздер болмаған кезде, судья алдын ала тыңдау аяқталды деп жариялайды. Істі бұдан әрі жүргізу осы Кодекстің 40-тарауында көзделген ережелер бойынша жүзеге асырылады.

7. Судьяның істі соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы қаулысы түпкілікті болып табылады. Қаулы бұдан әрі істі соттың алқабилердің қатысуымен қарауынан сотталушының бас тарту себептері бойынша қайта қаралмауға тиіс.

549-бап. Алқабилердің қатысуымен сот отырысын тағайындау кезінде алдын ала тыңдау тәртібімен шығарылатын шешімдердің ерекшеліктерi

550-бап. Сот талқылауына қатысу үшін алқабиге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдаудың тәртібi

2. Басты сот талқылауы тағайындалғаннан кейін төрағалық етушінің өкімі бойынша сот отырысының хатшысы соттағы бірыңғай және қосалқы (жылдық) тізімдерден алқабиге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдауды жүргізеді.

3. Бір адам алқаби ретінде сот отырыстарына жылына бір реттен артық қатыса алмайды.

4. Қылмыстық істі қарауға қатысу үшін алқабиге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдау аяқталғаннан кейін, олардың тегі, аты, әкесінің аты және мекенжайы көрсетіле отырып, алдын ала тізім жасалады, оған сот отырысының хатшысы қол қояды.

5. Алдын ала тізімге енгізілген алқабиге кандидаттарға, сот талқылауы басталғанға дейін жеті тәуліктен кешіктірілмей сотқа келетін күні мен уақыты көрсетілген хабарлама тапсырылады.

6. Хабарлама алған азаматтар алқабилерді іріктеу рәсіміне қатысу үшін сотқа келуге міндетті.

59-тарау. Сот талқылауына қатысу үшін алқабиге кандидаттарды іріктеу

 

551-бап. Жалпы ережелер

1. Кандидаттар арасынан алқабилерді іріктеу осы Кодекстің 331-344-баптарының талаптары орындалғаннан кейін:

1) төрағалық етушінің алқабиге кандидаттарды істі қарауға қатысудан босатуы;

2) өздігінен бас тарту туралы мәселелерді шешу;

3) қарсылық білдіру туралы мәселелерді шешу;

4) алқабиге кандидаттарға дәлелсіз қарсылық білдіру арқылы жүзеге асырылады.

2. Сот отырысының хатшысы төрағалық етушіге алқабиге кандидаттардың сот отырысына келуі туралы баяндайды және алқабиге кандидаттың әрқайсысына оның тегін көрсете отырып билет жазып береді.

3. Төрағалық етуші алқабиге кандидаттардың алдында:

1) өзін таныстырып;

2) тараптарды таныстырып;

3) қандай іс қаралуға жататынын хабарлап;

4) алқабилердің міндеттері мен олардың осы қылмыстық істі қарауға заңға сәйкес қатысу тәртібі туралы хабарлап, қысқаша сөз сөйлейді.

4. Алқабиге кандидатты істі қарауға қатысудан босату туралы мәселені объективті шешу мақсатында төрағалық етуші алқабилерді іріктеу кезінде кандидаттарға жазбаша нысанда прокурор, жәбірленуші, айыпталушы және оның қорғаушысы ұсынған сұрақтарды, сондай-ақ өзінің қалауы бойынша, алқабилер алқасын құру үшін маңызы бар басқа да сұрақтар қоюы мүмкін.

5. Алқабиге кандидат істі қарауға қатысу үшін іріктеу кезінде төрағалық етуші қойған сұрақтарға шын жауап беруі, сондай-ақ оның талабы бойынша өзі туралы және іске қатысушы басқа адамдармен қатынастары туралы қажетті өзге де ақпараттар беруге тиіс.

6. Төрағалық етуші алқабиге кандидаттардың ар-намысы мен қадір-қасиетін кемсітетін сұрақтар қоймайды.

7. Алқабиге кандидатты істі қарауға қатысудан босатуға байланысты барлық мәселелерді, сондай-ақ өздігінен бас тартуларды және алқабиге кандидаттарға мәлімделген қарсылық білдірулерді төрағалық етуші кеңесу бөлмесіне кетпей жеке-дара шешеді.

8. Егер сотқа шақырылған алқабиге кандидаттардың жиырма бесінен азы келсе не сот талқылауына қатысудан олардың кейбіреулерін босатқаннан кейін немесе төрағалық етуші судья өздігінен бас тартулар мен қарсылық білдірулерді қанағаттандырғаннан кейін олар он алтыдан азайып қалса, төрағалық етуші сот отырысының хатшысына алқабиге кандидаттар құрамының жетіспейтін санын қосалқы тізімнен толықтыру туралы өкім етеді. Бұл жағдайда алқабиге қосалқы кандидаттарды шақыру үшін сот отырысында үзіліс жарияланады.

2009.10.12. № 227-IV ҚР Заңымен 552-бап өзгертілді (2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бр.ред.қара)