Қазақстан республикасының Ғылым және білім министрлігі ш. Есенов атындағы каспий мемлекеттік технологиялар


 Толық ӛзара алмасымдылықты қамтамасыз ететiн ӛлшемдік



жүктеу 0,87 Mb.
Pdf просмотр
бет82/91
Дата05.09.2020
өлшемі0,87 Mb.
#31353
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   91
Толеугалиева Г.Б.ӨЗАРА АУЫСТЫРЫМДЫЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

9.3 Толық ӛзара алмасымдылықты қамтамасыз ететiн ӛлшемдік 

тiзбектерді есептеу әдiсi 

 

Толық  ӛзара  алмасымдылықты  қамтамасыз  ету  ҥшiн,  ӛлшем  тiзбегiн 



максимум-минимум әдiсiмен есептейдi. 

 

1 есеп (керi тапсырма): 

1. Тұйықтаушы буынның номинал өлшемiн есептеу 

 

                             

 





1



1

m

j

O

Aj

A

     


 

 

 



 

(27)   


яғни  тҧйықтаушы  буынның  номинал  ӛлшемi  ҧлғайтқыш  және  кiшiрейткiш 

буындардың  қосындысына  тең.    Ҧлғайтқыш  және  кiшiрейткiш  буындардың 

таңбаларын ескерiп, кейiптеменi былай жазуға болады:                  

 

 



 

 

 



 







n

j

p

j

O

Aj

Aj

A

1

1



              

 

              (28) 



мҧндағы, m-1 –қҧраушы буынның жалпы саны;  

n және p – ҧлғайтқыш және кiшiрейткiш буындар. 

2. Тұйықтаушы буынның шектi өлшемдерiн анықтау 

Қҧраушы буындардың және сонымен бiрге тҧйықтаушы буынның мәнi ең 

кӛп және ең аз шектi ӛлшемдердiң арасында болады. Тҧйықтаушы буынның ең 

кӛп  шектi  ӛлшемiн  А

0MAX

  ҧлғайтқыш  буынның  ең  кӛп  шектi  ӛлшемi  мен 



кiшiрейткiш  буынның  ең  аз  шектi  ӛлшемдерiн  (28)  кейiптемеге  қою  арқылы 

алуға болады:               

   

 







n



j

p

j

OMAX

Aj

Aj

A

1

1



min

max


        

 

 



 

   (29) 


Тҧйықтаушы буынның ең кiшi шектi ӛлшемiн ҧлғайтқыш буынның ең аз шектi 

ӛлшемiнен  кiшiрейткiш  буынның  ең  кӛп  шектi  ӛлшемiн  азайту  арқылы  алуға 

болады:             

 

 







n

j

P

j

MIN

Aj

Aj

A

1

1



0

max


min

          

 

 

 



 (30) 

3. Тұйықтаушы буынның шектi ауытқуларын анықтау 




 

60 


(28) кейiптеменi ескере отырып және (29) кейiптемеге шектi ӛлшемдердiң мәнiн 

қойып,  тҧйықтаушы  ӛлшемнiң  жоғарғы  ауытқуын  есептейтiн  кейiптеме  алуға 

болады:               

 







n



j

P

j

O

Aj

EI

Aj

ES

A

ES

1

1



)

(

)



(

)

(



             

 

 



 (31) 

Сондай-ақ:      







n

j

P

j

Aj

ES

Aj

EI

A

EI

1

1



0

)

(



)

(

)



(

              

 

 

 



 (32) 

 

(31)  және  (32)  кейiптемеден  тҧйықтаушы  буынның  жоғарғы  ауытқуы 



ҧлғайтқыш  буынның  жоғарғы  ауытқуы  мен  кiшiрейткiш  буынның  тӛменгi 

ауытқуларының  қосарланған  ӛлшемдерiнiң  айырмасына  тең.  Тҧйықтаушы 

буынның  тӛменгi  ауытқуы  ҧлғайтқыш  буынның  тӛменгi  ауытқуы  мен 

кiшiрейткiш буынның жоғарғы ауытқуларының айырмасына тең. 

 

 

Сурет 22 – Ӛлшем тізбегі 



 

4. Тұйықтаушы буынның дәлдiк шегiн анықтау 

Шектi ауытқулардың айырмасы дәлдiк шекке тең болғандықтан және n+p=m-1: 

онда           

 

 

 





1

1



m

j

O

TAj

TA

            

 

 

 



 

 

  (33) 



Яғни  тҧйықтаушы  буынның  дәлдiк  шегi  қҧраушы  буындардың  дәлдiк 

шектерiнiң қосындысына тең. 

 

Мысал:  22 суреттегі ӛлшем тізбегі бойынша есеп шығарамыз. 

1) Тҧйықтаушы буынның номинал ӛлшемін анықтаймыз: 

 

 

 



А

0

 = А

1

 – (А





3

)=60 - (20+20)=20мм                                          

2) Тҧйықтаушы буынның шекті ӛлшемдерін анықтаймыз: 

 

 

 



 А

0MAX

=A

1MAX

-(A

2MIN

+ A

3MIN

) =60 – (20+20)=20 мм   

    

 

 

A

0MIN

=A

1MIN

 –(A

2MAX

+A

3MAX

)=59,26 –(20,52+20,52)=18,22мм                                                 

 

3) Тҧйықтаушы буынның шекті ауытқуларын анықтаймыз: 

 

 

 



 ES(A

0

)=ES(A

1

) – 2EI(A

2,3

)=0         

 


 

61 


     

 

 

EI(A

0

)=EI(A

1

) – 2ES(A

2,3

)=-0,74 – 2

.

 0,52= - 1,78 мм                 

4) Тҧйықтаушы буынның шақтамасын анықтаймыз:  

 

 

 



ТА

0

=ТА

1

+ТА

2

+ТА

3

= 0,74+0,52+0,52=1,78мм 

 

Тҧйықтаушы буынның шақтамасын басқа формуламен тексереміз:  

 

 

 



ТА

0



0MAX

 – A

0MIN

=20 –18,22=1,78мм 

2 есеп (тура тапсырма): 

Тура  тапсырманы  шешкен  кезде  белгiлi  бiр  қҧраушы  буынның  А

С

 

(ҥйлестiрушi  немесе  реттеушi)  шектi  ӛлшемдерiн,  шектi  ауытқуларын  немесе 



дәлдiк  шегiн  қалған  буындардың  белгiлi  тәрiздес  кӛрсеткiшi  арқылы 

анықталады. 

 

(33)  кейiптеме  бойынша  кез  келген  қҧраушы  буынның  дәлдiк  шегiн 



анықтауға болады:           

 

 



 





2

1

0



m

j

С

TAj

ТА

ТА

                

 

 

 



 

 (34) 


 

Тура  тапсырманы  шешкен  кезде  қҧраушы  ӛлшемдердiң  дәлдiк  шектерiн 

берiлген бастапқы ӛлшемнiң дәлдiк шегi ТА

0

 арқылы келесi тәсiлдердiң бiрiмен 



анықтайды: 

а) тең шақтамалар тәсiлi: 

 

Орташа  шақтаманы  басшылыққа  ала  отырып,  қҧраушы  ӛлшемдерге 



шамамен бiрдей шақтамалар белгiлейдi:    

   


 

 

 



 

 

)



1

(





m

TA

TM

O

          

 

 

 



    (35) 

 

Табылған  орташа  шақтама  ТМ  арқылы  әр  ӛлшемнiң  мӛлшерiн  және 



жауапкершiлiгiн ескере отырып қҧраушы ӛлшемге шақтамалар белгiлейдi. 

 

Бҧл жағдайда келесi шарттар орындалуы керек: 



- қабылданған шақтамалар стандарталған шақтамаларға сәйкес келуi керек; 

- қҧрастырушы  ӛлшемдердiң  шақтамаларының  қосындысы  бастапқы 

ӛлшемнiң шақтамаларына тең болуы керек. 

 

Тең  шақтамалар  тәсiлi  қарапайым,  бiрақ  қҧраушы  ӛлшемдердiң 



шақтамаларын еркiмiзше тҥзейтiн болғандықтан, бҧл тәсiлдiң дәлдiгi тӛмен.  

 

Бҧл  тәсiлдi  қҧраушы  ӛлшемдердiң  шақтамаларын  алдын-ала  белгiлеген 



кезде  ғана  ҧсынуға  болады  және  бҧл  тәсiл  ӛлшемдер  тiзбегiнiң  қҧраушы 

буындарының номинал ӛлшемдерi бiр аралықта (интервалда) орналасқан кезде 

жақсы нәтижелер бередi. 

 

б) Бiр квалитетегі шақтамалар тәсiлi 

Бҧл  тәсiл  тiзбектi  қҧрайтын  барлық  қҧраушы  ӛлшемдер  бiр  квалитеттегі 

шақтамалар орындала алатын болса және қҧраушы ӛлшемдердiң  шақтамалары 

олардың номинал мәндерiне тәуелдi болғанда қолданылады. 



 

62 


Бҧл  тәсiлде  буындардың  номинал  ӛлшемдерiн  ескерiп,  барлық  қҧраушы 

буындардың  ӛлшемдерiне  (ҥйлестiрiлгенiнен  басқасына  А

С

)  бiр  квалитеттегi 



шақтамалар белгiлейдi. 

 

Тетiбӛлшектiң сыртқы бетiне негiзгi ауытқу h болатын, ал iшкi бетiне Н 



болатын шақтамалар белгiлеу ҧсынылады. 

Квалитет шақтама бiрлiгінің саны бойынша қабылданады: 

 

                   



 

 





1

1

m



j

j

O

i

TA

а

      


 

 

        (36) 



Табылған  шақтама  бiрлiгінің  саны  бойынша  қҧраушы  ӛлшемдердiң 

шақтамаларын белгiлейтiн жақынырақ орналасқан квалитеттi таңдайды. 

 

Тетiкбӛлшектi, тҥйiндердi, механизмдердi конструкциялау кезiнде ӛлшем 



тiзбегiн  қҧрайтын  ӛлшемдердiң  саны  аз  болуға  ҧмтылу  керек,  мҧны  ең  қысқа 

ӛлшем тiзбегiнiң принципi деп атайды. 

 

Ӛлшем тiзбегiн максимум-минимум әдiсiмен есептеу тетiкбӛлшектер мен 



тҥйiндердiң  толық  ӛзара  ауыстыруын  қамтамасыз  етедi,  алайда  ол  тек  қана 

тӛмен дәлдiктi машиналарға және аз буыннан тҧратын тiзбек ҥшiн лайықты. 

 


жүктеу 0,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   91




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау